Көлденең жолақты бұлшықеттердің құрылымы мен бұлшықеттің жиырылу механизмін арасындағы байланыс. Биология, 10 сынып, презентация.

Бұлшықет құрылысы неден тұрады?

Бұлшықетке байланысты қандай биологиялық терминдер бар және олардың анықтамасы қандай?

Егер адам ұзақ ұақыт жүрсе шаршау тез болады ма әлде бір отында тұрып қолмен бір затты белгілі бір деңгейда ұстап тұрғанда тез шаршайды ма?

https://www.google.com/search?q=%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA+%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B9+%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B7&rlz=1C1GCEU_ruKZ821KZ821&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj2_qD_xZjiAhVKZJoKHf6aBzwQ_AUIDigB&biw=1920&bih=920#imgrc=C0KFaw2OrlYs8M:

https://randup.wordpress.com/2013/05/07/curious-rituals/

Бағалау критериі

Қаңқа бұлшықетінің жиырылу және босаңсу механизмін бұлшықет құрлысымен байланыстыра алады

Ақпаратпен танысу және видео көру.

https://bilimland.kz/kk/courses/biologiya-kk/ehvolyucziya/omyrtqasyzdar-aleminde/lesson/bulshyqet-ulpasy

Топтық жұмыс

Сынып үш топқа бөлінеді.Бірінші және екінші топ бұлшықеттің жиырыу механизмі жайлы таныстырылым дайындайды. Таныстырылым модельдеу/концепт карта/ сызба.

Бағалау критерийлері:

бұлшықеттердің жиырылу және босаңсу кезіндегі үдерісті түсіндіру;

бұлшықеттердің жиырылу және босаңсу кезіндегі құрылымымен байланыстыру.

Саркомер: 2 түрлі нәруыз жіпшесінен тұрады:1.миозин –жуандау бөлігі. 2. актин- жіңішкелеу бөлігі.

Миозин жіпшесінің екі жағындағы өсінділер- миозин көпіршелері.

Жүйке жүйесі әсерінен осы өсінділер актинмен 90 градус бұрыш жасай байланысады.

Актин жіпшелерін 45 градус бұрыш жасай жиыра қозғалады.

Оны қайық, ескек жұмысына ұқсатуға болады. 1 –ескек суға түседі – көпірше жанасады. 2- ескекті тарту – көпіршелер 45 градуста ығысады. 3-ескек көтеріледі, көпіршелер ажырайды

Бұлшықет талшығы созылған сайын (саркомер 0,024-0,0035) актин мен байланысқан миозин көпіршелері азая береді, азая береді соңында кейбір көпіршелерге байланысатын ештеңе болмай қалады.

Бұлшықет өте қатты жиырылғанда саркомердің ұзындығы 0,0016-0,0013мм, актин жіпшелері миозин жіпшелеріне еніп бір-біріне кедергі жасайды.

Нәтижесінде күрделенген жаңа көпіршелер түзіледі де бұлшықет жиырылуы баяулайды. Міне сондықтан бұлшықет жиырылу күші қозғалыстың басында және соңында тең болмайды.Яғни бұлшықет жиырылғанда көпіршелер түзіліп үлгермейді