Хуго де Фриздің мутация теориясы. Кездейсоқ және индуцирленген мутацияллар. Нүктелік, хромосомалық, геномдық, ядролық және цитоплазмалық мутациялар. Биология, 10 сынып, сабақ жоспары.

• Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Бөлім: 10.3А Жасушалық цикл

Хуго де Фриздің мутация теориясы. Кездейсоқ және индуцирленген мутацияллар. Нүктелік, хромосомалық, геномдық, ядролық және цитоплазмалық мутациялар.«Адамның хромосомалық жинағының кариограммасын құру» Геномдық мутацияны зерттеу.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

10.2.4.5 Хуго де Фриздің мутация теориясын бағалау, мутагенез себептерін ашу және хромосомалық, гендік мутацияның туындау механизмін түсіндіру.

Оқу мақсаты

Барлық оқушылар:

• Хромосомалық және гендік мутацияны анықтайтын болады

Қатысушылардың көпшілігі:

• хромосомалық, гендік мутацияның туындау механизмін түсіндіре алатын болады

Кейбір оқушылар:

• Хромосомалық, гендік мутацияны тудыратын факторларды талдай алады

 Бағалау критерийлері

Хромосомдық және гендік мутациялардың мәнін түсінеді

Хромосомалық және гендік мутациялардың пайда болу механизмін түсіндіре алады.

Мутация тудыратын факторларды талдайды

 Тілдік мақсаттар

Оқушылар орындай алады: топта жұмыс жасайды, гендік және хромосомалық мутацияның туындау механизмін түсіндіреді, әсер ететін факторларды топтастырады. (оқылым, айтылым, жазылымдағдылары)

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

1.Тұқымқуалаушылық барлық тірі организмдердің қасиеттерін сақтайды және....................................................... 2............................ата –анларынан ерекшеленеді.

3. Генетикалық материалдың кенеттен өзгеруі............

4. Мутация себептері:

5. Мутацияның рөлі:

 Құндылықтарды дарыту

 Ғаламдық азаматтық

 АКТ қолдану

АКТ – ны сабақтың барлық кезеңдерінде презентацияны және оқу материалдары мен суреттерді көрсетуде, видеоматериалмен жұмыс жасауда, диалогтық әңгіме кезінде қолданылады.

 Пәнаралық байланыстар

Химия, физика

 Алдыңғы білім

Көбею – 7, 10 сынып;

Генетика – 8, 9 сынып ;

Жасушалық цикл: 9,10 сынып;

Цитология:7, 9, 10 сынып;

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен шаттық шеңбер құру арқылы оқушылардың арасында татулық атмосферасын құру.

Б) Проблемалық сұрақ

Ағзалардың сыртқы келбетінің өзгеріске ұшырау себебін қалай түсіндіре аласыздар?

Видеоматериал «Мутация деген не?»

ІІ. Алдыңғы білімдерін тексеру.

- Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік терминіне анықтама беріңіз

Хромосомалар тірі ағзаның жалпы қай қасиетіне жауап береді?

- Нәруыздың реттілігі өзгергенде не болады?

- Жыныс хромосомалары ағзада қалай орналасқан?

- Мейоз 1 кезінде хромосомалардың белгілері кроссинговер және конъюгациялану қалай комбинацияланады?

Оқушылармен бірге оқу мақсатын анықтау

Расскрытие ЦО: теорию мутации Хуго де Фриза

• Адамның генетикалық белгілерін атаңыз (аутосомды тұқымқуалау);
• Адамдағы генетикалық ауруларды атаңыз (аутосомды тұқымқуалау , Х және Y хромосомалар)

(Т) Хуго де Фриздің теориясымен танысады.

(ең алғаш 1900-1903 жылдары жарыққа шыққан). .

(І) Тапсырма:

1.Мәтінді оқыңыз және қысқаша түсінік жазыңыз.

2.Мәтінге талдау жасап, мутациялық теорияның сызбасы жасаңыз.

Активити №1.

(G) (f) Топтар осы теорияны талқыға салып, бағалайды. Сыныппен бірге Хуго де Фриздің мутация теориясын талқылайды.

(f) Оқушылар қысқаша жазбалар/ постер жасайды.

Бағалау критерийі:

Хуго де Фриздің мутация теориясының қателігі мен ұтымды тұстарын көрсетіңіз.

Активити № 2.

(G) (f) мутагенез себептерін зерттеу

Бағалау критерийі:

http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article/0_0_0/mutations_05 сілтемені қолданып, баяндама әзірлеу 1000 сөз

• Өзара бағалау

 Рефлексия

І. Ұйымдастыру кезеңі

ОМ: Хромосомалық, гендік мутацияның туындау механизмін түсіндіру

Активити №1

Білім беру ресурстарын қолданып, видео материалдармен танысу.

https://bilimland.kz/ru/courses/biologiya-ru/osnovy-genetiki-i-selekczii/osnovnye-zakonomernosti-izmenchivosti/lesson/mutacziya

https://www.google.kz/search?q=chromosomal+mutation&source=lnms&tbm=vid&sa=X&ved=0ahUKEwj03Jb49rnaAhXEF5oKHe4oApkQ_AUICygC&biw=1920&bih=925

- Талқылау жүргізу.

ААктивити № 2

(Р) Концептуальды карта құрастыру «Мутация типтері».

Бағалау критерийі:

• Мутацияның жіктелуі;
• Мутацияның қасиеті
• Мутацияның себептері;
• Мутация әсерінен адамдарда туындайтын аурулар.

Өзара бағалау

Активити №3.

Модельдеу «Адамның хромосомалық жинағының кариограммасын құру»

Бағалау критерийі:

Кариотип:1) Хромосоманың жалпы саны

2) Аутосома саны ;

3) Жыныс хромосома саны;

4) жынысы (ер немесе әйел);

6) қалыптылығы және патологиясы (ауру түрі)

ФЗ

Рефлексия (ПОПС формуласы )

Алған білімдеріңізді қолданып, сөйлемді аяқтаңыз.

• Бірінші сөйлем «Менің ойымша, …»
• Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін…»
• Үшінші сөйлем «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын….»
• Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім……»

 Ү/Т: «Мутагенез» тақырыбына ақпараттық парақша дайындаңыз.

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Барлық оқушылар:

• Хромосомалық және гендік мутацияны анықтайтын болады

Қатысушылардың көпшілігі:

• хромосомалық, гендік мутацияның туындау механизмін түсіндіре алатын болады

Кейбір оқушылар:

• Хромосомалық, гендік мутацияны тудыратын факторларды талдай алады

Оқушыларға жабық және ашық сұрақтар қойылады

Мұғалім оқушыларды ауызша бағалайды. Топтық жұмысты оқушылар критерийлер арқылы бағалайды. Жұптық жұмыста оқушылар бірін -бірі өзара бағалайды.

Оқушылардың сызбаларының құрастыруы бағаланады

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?