«Адам хромосомалары жиынтығының кариограммын жасау». Геномдық мутацияларды зерттеу. Биология, 10 сынып, презентация.

https://bilimland.kz/ru/courses/biologiya-ru/osnovy-genetiki-i-selekczii/osnovnye-zakonomernosti-izmenchivosti/lesson/mutacziya

«Адам хромосомалары жиынтығының кариограммасын жасау».

Геномдық мутацияларды зерттеу.

ОМ: Хуго де Фриздің мутация теориясы мен мутациялардың пайда болу себептері туралы білу.

Бағалау критерийлері:

Геномдық мутациялардың себептерін білу.

Адамның хромосомалық жиынтығын кариограммасын жасау.

Кариотип кезеңдерін атау.

Кариограмма – кариотип құрамындағы барлық хромосомаларды сызып бейнелеу.

Кариотип хромосомаларын зерттеу медициналық диагностика маңызды рөл атқарады.

Хромосомалардың саны артық немесе кем болған жағдайда әртүрлі синдромдар пайда болады. Ол синдромның бар екенін кариотип құрамын анықтау арқылы табады.

Дене клеткаларындағы хромососмалар санының түрлік тұрақтылығы, саны, ұзындығы, морфологиялық белгілерінің жиынтығы кариотип деп аталады.

Кариограмма (ер адам)

Жазылу формасы

(І,f) Модельдеу «Адам хромосомалары жиынтығының кариограммасын жасау».

Ескерту: «Адам кариограммасын жасау» ресурсын қолданыңыз.

Әр оқушы адам хромосомаларының 45-47 бейнесі бар жиынтығы мен хромосомдар тобының аттары бар қағаз парағы бар конвертті алады.

Оқушының міндеті: хромосомалардың топтарға дұрыс орналастырып, модель құрастыру.

Кариограмманы дайындау үшін арнайы жұмыс нұсқаулықты пайдаланыңыз.

Қалыпты адам кариограммасы

Геномдық мутация – клеткадағы хромосомалар санының өзгеруі. Оның бірнеше түрі бар:

полиплоидия – хромосома жиынтығының бірнеше еселеніп өсуі;

анеуплоидия – хромосома жиынтығының еселенбей өсуі;

гаплоидия – диплоидты

(екі еселенген) хромосома жиынтығының кемуі.

1

2

3

1

2

3

(G) Берілген кариотип пен кариограмма бойынша адамның геномдық ауруларын зерттеңіз.

.

Бағалау критерийлері:

I. кариотипті сипаттаңыз:

хромосомалардың жалпы саны

аутосомалардың саны

жыныстық хромосомалардың саны

жынысы (еркек немесе әйел)

X-хроматин блоктарының саны

патология (қандай ауру).

ІІ. Аурудың сипаттамалық белгілері (шарттың атауы, дұрыс емес хромосомалар саны).

ІІІ.Кариотипің көрінісі;

IV.Генетикалық ауытқулардың фенотипке әсері және т.б.

Үйге тапсырма:

Жеке жұмыс: Берілген кариограммаларды талдаңыз.

Ұсынылған ресурстармен жұмыс.

https://www.yaklass.ru/p/biologia/obschie-biologicheskie-zakonomernosti/osnovy-genetiki-zakonomernosti-nasledovaniia-307291/mutatcii-307299/re-6ce4f17c-8395-4039-8014-8a3c54d8b8b3

https://bilimland.kz/ru/courses/biologiya-ru/osnovy-genetiki-i-selekczii/osnovnye-zakonomernosti-izmenchivosti/lesson/mutacziya

https://licey.net/free/6-biologiya/21-lekcii_po_obschei_biologii/stages/262-lekciya__8_yadro_hromosomy.html