Дигибридті будандастыру кезінде хромосомалардың тәуелсіз ажырауы. Биология, 10 сынып, презентация.

Екі жұп қарама-қарсы белгілері бойынша ажыратылатын дараларды будандастыру қалай аталады?

Ой қозғау

Дигибридті будандастыру

Дигибридті будандастыру кезіндегі хромосомалардың тәуелсіз ажырауы

Сабақтың тақырыбы

Оқу мақсаты

Есеп шығару кезінде дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін, белгілердің жыныспен тіркес тұқым қуалауын және көпаллельдікті қолдану

Бағалау критерийі

- Дигибридті будандастыру ұғымының мағынасын және Мендельдің 3-заңын түсіндіре алады;

www.themegallery.com

Дигибридті будандастыру

1900 жылы Г.де Фриз екі жұп

қарама-қарсы белгілері бар ата-

аналардан алынған будандарды

дигибридтер деп,

үш жұп белгісі барларды -тригибридтер,

көп белгілері барларды

полигибридтер деп атады

Мендельдің III заңы –

белгілердің тәуелсіз тұқым қуалау заңы

Бір-бірінен айқын екі (немесе бірнеше) жұп белгі бойынша ажыратылатын гомозиготалы дараларды будандастырған жағдайда екінші ұрпақта белгілер жұбының тәуелсіз тұқым қуалауы және олардың

ата-аналарына ұқсамайтын жаңа

үйлесімдер түзуі.

Түсі

Пішіні

Доминантты

Рецессивті

А

а

Доминантты

B

Рецессивті

b

♂

♀

G

AABB

X

aabb

F1

Aa Bb

P

AB

Ab

aВ

ab

G

P

♀

X

♂

Aa Bb

Aa Bb

AB

Ab

aВ

ab

♂

♀

AB

Ab

aВ

ab

AABB

AABb

AaBB

AaBb

AABb

AAbb

AaBb

Aa

bb

AaBB

AaBb

aa

BB

aa

Bb

AaBb

Aa

bb

aa

Bb

aa

bb

Фенотипі бойынша ажырау арақатынасы

Моногибридті будандастыруда Ғ2 ұрпақтары ¾ доминантты аллельді, ал ¼ рецессивті аллельді екені белгілі. Дигибридті будандастырудың Ғ2 ұрпағында пайда болған 4 аллельді қарастырайық:

Тегіс (доминантты) ¾

Сары (доминантты) ¾

Бұдыр (рецессивті) ¼

Жасыл (рецессивті) ¼

Осыдан, аллельді гендердің фенотиптегі арақатынасы:

Тегіс сары = ¾ х ¾ = 9/16

Тегіс жасыл = ¾ х 1/4 = 3/16

Бұдыр сары = 1/4 х 3/4 = 3/16

Бұдыр жасыл = 1/4 х 1/4 = 1/16

Тәжірибе кезінде Мендельдің қолданған статистикалық әдісі

Барлығы 556 бұршақ тұқымы алынды.

Сары/бұдыр - 101

Жасыл/тегіс - 108

Жасыл/ бұдыр - 32

Егер тұқымның түсі бойынша есептегенде:

сары:жасыл = 416 :140 / 3:1

Тұқымның пішініне қарай есептегенде:

тегіс:бұдыр = 423:133 / 3:1

(3А+1а)*(3В+1в) = 9АВ:3Ав:3аВ:1ав

Фенотип: 9:3:3:1

9-сары тегіс, 3-жасыл тегіс, 3-сары бұдыр, 1-жасыл бұдыр

Генотип: 1:2:1:2:4: 2:1:2:1

1/16 ААВВ - гомозиготалы

2/16 АаВВ - гетерозиготалы

1/16 ааВВ - гомозиготалы

2/16 ААВв - гетерозиготалы

4/16 АаВв - дигетерозиготалы

2/16 ааВв - гетерозиготалы

1/16 ААвв - гомозиготалы

2/16 Аавв - гетерозиготалы

1/16 аавв - гомозиготалы

Генотипі бойынша ажырау арақатынасы

Дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздері

Пішін құрамындағы гендердің хромосомалары түс құрамындағы гендер хромосомаларына сәйкес келмейді, яғни түс аллельді гендерді ұқсас хромосомалардың басқа жұбында болады.

Мейоз кезінде түс гендері бар екі ұқсас хромосомалар пішін құрамындағы гендер хромосомаларына тәуелсіз гаметаларға түсті. Соның нәтижесінде гаметалардағы осы белгілердің мүмкіндігі бар 4 құрамдасы түзілді. Дигетерозигота АаВв мейоз кезінде гаметалардың әртүрлі төрт іріктемесін берді: АВ:Ав:аВ:ав

ЕСЕП №1

Қарбыздың сырты жасыл және жолақ болады, ал формасы жағынан – сопақша және домалақ болып келеді. Сопақша келген жасыл гомозиготалы қарбызды, домалақ жолақ гомозиготалы қарбызбен будандастырған. F1-та домалақ жасыл қарбыздар пайда болған. F2 қандай?

Жасыл түс – А

Жолақ түс – а

Домалақ форма – В

Сопақша форма – в

ЕСЕП №2

Қара көзді (доминантты белгі) солақай (рецессивті белгі) еркек, көк көзді, оңқай әйелге үйленді. Осы семьяда көк көзді, солақай бала туды. Осы аталған адамдардың генотипі қандай?

Қара көз – А

Көк көз– а

Оңқай – В

Солақай – в

«Суреттен есеп құрастыр»

Қорытынды:

Екі жұп қарама-қарсы белгілері бойынша ажыратылатын дараларды будандастыруды дигибридті будандастыру деп атайды.

Бір-бірінен айқын екі жұп белгі бойынша ажыратылатын гомозиготалы дараларды будандастырған жағдайда, екінші ұрпақта ата- аналарына ұқсамайтын жаңа формалар пайда болады. Ол – белгілердің тәуелсіз тұқым қуалау заңы деп аталады.

Бүгінгі сабақтың мақсатына жеттік пе?

РЕФЛЕКСИЯ

Құтқару белдемшесі