Дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздері. Биология, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 10.3B Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары

Мектеп:

Күні :

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздері

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары

(оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушылар:

- дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін есептер шығаруда қолданады

 Сабақ мақсаттары

Оқушылар:

- белгілердің тұқымқуалауының цитологиялық негіздерін сипаттайды;

- дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін есептер шығаруда қолданады

 Жетістік критерийлері

Оқушылар:

- сәйкес терминологияны пайдалана отыра дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін түсіндіреді;

- дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін есептер шығаруда қолданады

 Тілдік мақсаттар

Тілдік мақсаттар

Оқушылар тұқымқуалау ақпаратының тасымалдауын ауызша және жазбаша түсіндіре алады. Өздерінің жасуша, хромосома туралы білімдерін қолдана алады.

Пәндік лексика және терминология

тұқымқуалаушылық, өзгергіштік, жасуша, ядро, хромосома, дигибридті будандастыр, ген, жыныс, гомогаметалық, гетерогаметалық.

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы

Жұп гендер орналасқан …

Гаметаларда … хромосомалар жиынтығы болады

Дигибридті будандастыруда F₁ байқалады… , ал F₂ - …

Құндылықтарды дарыту

Ұжымда жұмыс жасау, басқалардың көқарасымен санасу, бір-біріне деген құрметті тәрбиелеу

 Пән аралық байланыстар

Математика – қатынасты есептеу

 АКТ қолдану дағдылары

Интернет желісімен жұмыс жасау

Бастапқы білім

Көбею 6, 7, 8 сыныптар;

Генетика негіздері 9 сынып.

Сабақтың барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Оқушылармен амандасу. Ұйымдастыру кезеңі.

Білімді жинақтау.

Миға шабуыл. «Жуан» және «жіңішке» сұрақтар.

Оқушылар белгілері екі жұп (жасыл / сары және тегіс / мыжылған бұршақ тұқымдар, қызанақ, қоңыр / қара түсті және ұзақ / қысқа аң жануарлар сары / қызыл және дөңгелек / алмұрт тәрізді болып келген өсімдіктердің суреттері көрсетіледі.

• 1.Берілген суреттерде нені көріп тұрсыңдар?
• 2.Қызыл\сары және дөңгелек\алмұрт тәрізді қызан жемістерін бір бірімен будандастырса не болады ?
• 3.Қызанақтың белгілерінің ұрпақтан ұрпаққа тәуелсіз тұқым қуалайтынын қалай түсіндіруге болады?

Оқушылармен бірге сабақтың тақырыбы, мақсаты және жетістік критерийлері тұжырымдалады.

(К) (ФО) Оқушыларға есептерді шығаруды ұсыныңыз

Теңіз шошқасында қара түс альбиносқа қарағанда басым, ал қылшық жүнділік тегіс жүндіге қарағанда басым болып келеді.

1.1. Гомозиготалы қара қылшық-жүнді аналықты бірқалыпты тегіс альбиноспен будандастырса F1 және F2-де қандай ұрпақты күтуге болады?

2.Ал F1 де пайда болған ұрпақты бірқалыпты тегіс жүнді альбинос ата анамен шағылыстырса ше ?

Бағалау критерийлері:

• «Берілгенін» дұрыс құрастыру;
• Ата аналардың, гаметалардың, F1, F2, F3 гибридтерінің генотипі мен таңбаларын дұрыс белгілеу;
• Сұраққа сәйкес жауап жазу (белгілердің ажырауы немесе бұндай жағдай болмаған кезде алынған гибридтердің пайыздық қатынасы)

Өзара/өзін-өзі бағалау. Мұғалім тақтаға есептің дұрыс шешімі мен жауабын тақтаға шығарады. Оқушылар өздері бағалау жүргізеді.

(Д) Оқушыларға дигибридті будандастыру жөнінде бейнебаян көруін ұсыныңыз

(И) Оқушыларға дигибридті будандастыру бойынша бірнеше есептерді шығаруға ұсыныңыз.

Тапсырма 1.

Ұзын жолақты жемістері бар қарбызды дөңгелек жасыл жемістері бар қарбызбен будандастырғанда ұзын жасыл және дөңгелек жасыл жемістері бар ұрпақты алды. Дәл осындай қарбызды (ұзын жолақты жемістері бар) дөңгелек жолақты жемісі бар қарбызбен будандастырғанда дөңгелек жолақты жемістері бар ұрпақ алды.

• Доминантты және рецесивті белгілерді,барлық қарбыздардың ата ана генотиптерін анықтаңыз.

Тапсырма 2.

Қара айдарлы әтеш дәл сондай тауықпен шағылыстырылды. Олардан 20 балапан алынды: 10 қара айдарлы, 5 қоңыр айдарлы, 3 айдарсыз қара және 2 айдарсыз қоңыр.

Ата аналар мен ұрпақ генотипін анықтап, белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын анықтаңыз.

Екі белгінің гендері тіркес емес, доминантты белгі - қара жамылғы (А), айдардың болуы (В).

Өзара/өзін-өзі бағалау. Мұғалім тақтаға есептің дұрыс шешімі мен жауабын тақтаға шығарады. Оқушылар өздері бағалау жүргізеді.

Үй тапсырмасы

• - Сәйкес терминологины пайдалана отыра, дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін түсіндіру;
• - есептерді шығару

1)Екі қысқа жүнді қояндарды өзара шағылыстырғанда екі түрлі ұрпақ дүниеге келді: қара қысқа жүнді және ақ ұзын жүнді. Қай белгілер рецессивті, ал қайсысы доминантты ? Ата аналар мен ұрпақтың генотипін анықтаңыздар.

2)Қара айдарсыз тауықты айдары бар қызыл әтешпен будандастырғанда барлық ұрпақ айдары бар және қара түсті болып шықты. Қай белгі рецессивт, қай белгі доминантты? Екінші 148 ұрпақтың арасынан фенотиптің қандай қатынасын байқауға болады, егер осы белгілерді бақылайтын гендер тәуесліз тұқым қуаласа

Рефлексия: «жетістік баспалдағы »

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық студенттер A деңгейіндегі мәселелерді шешу кезінде белгілердің тәуелсіз тұқымқуалауын көрсете алады. Көптеген студенттер B деңгейінің мәселелерін шешуде дигибридтік будандастырудың цитологиялық негіздерін қолдана алады.Кейбір студенттер D деңгейіндегі мәселелерді шешуде тиісті терминологияны қолдана отырып, дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін түсіндіре алады.

Миға шабуыл сатысында мұғалім жуан және жіңішке сұрақтар арқылы оқушылардың бастапқы білімдерін анықтайды.

Бірінші есепті шығару кезінде бағалай алады.

Оқушылардың өзара/өзіндік бағалаулары есептерді шығару кезінде жүргізіледі

Биология кабинетінде қауіпсіздік техникасын сақтау

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

1:

2: