ДНҚ репликациясы үдерісі.Мезельсон мен Стальдің эксперименті.Чаргафф ережесі. Биология, 10 сынып, дидактикалық материал.

Қосымша №2. ДНҚ репликация кезеңдерін ретімен орналастырыңыз.

А. ДНҚ-ның қайталануының алғашқы маңызды қадамы - екі антипараллельді тізбектің негіздері арасындағы сутегі байланыстарының бұзылуы. Екі тізбекті ашу - бұл бастапқы нүктені бөлу А-Т-ға бай тізбектердің орындарында жүзеге асады. Өйткені Аденин мен Тимин арасында тек екі байланыс бар (цитозин мен гуанин арасындағы үш сутегі байланысы бар). Хеликаза - бұл екі жолды бөлетін фермент. Бөлу басталатын бастама нүктесі «репликацияның шығу тегі» деп аталады. B. Ұзарту процесі 5'-3 'және 3'-5' үлгілері үшін ерекшеленеді. 5'-3 'үлгісі: 3'-5', 5'-3 'үлгісін пайдаланады, яғни жетекші тізбек немесе үздіксіз тізбек деп аталады, себебі ДНҚ полимеразы үлгісін «оқып», нуклеотидтерді үздіксіз қосады. Үлгінің нуклеотидтері, мысалы, Адининнің Тиминге және т.б.

C. Бос орындарды ДНҚ полимераза ферменті (бос орындарға қосымша нуклеотидтерді қосады) және ДНҚ лигаза ферменті фосфат тобын – қантпен байланыстырады.Әрбір жаңа қос спираль бір ескі және бір жаңа тізбектен тұрады. Бұны біз жартылай консервативтік репликация (жартылай сақтала екі еселену)деп атаймыз. 

D. ДНҚ-ның репликациясының ең маңызды қадамдарының бірі - 3'-5 'ата-аналық тізбектің басталу нүктесінде РНҚ праймазаның байланысуы. РНҚ праймаза негіздері арасындағы сутегі байланыстарына байланысты 3'-5 'тізбектің ДНК нуклеотидтерін байланыстыратын РНҚ нуклеотидтерін тартуға қабілетті. РНҚ нуклеотидтері - ДНҚ нуклеотидтерін байланыстыру үшін праймерлер болып саналады.E. ДНК-ны репликацияция механизмі кезінде түзету механизмі нуклеаза ферменті арқылы жүзеге асады. Бұл фермент қателік кеткен тізбектегі нуклеотидтерді жөндейді. Нуклеаз тәрізді ферменттер дұрыс емес нуклеотидті алып тастайды және ДНК полимеразы бос жерлерді толтырады.

F. ДНҚ-ның репликациясының соңғы қадамы - бұл тоқтату. Бұл процесс ДНК полимеразының жіптердің соңына жеткенде орын алады.

ДНҚ репликациясы кезеңініңі дұрыс жауабын кестеде толтырыңыз

Қосымша №5. Чаргафф ережесі бойынша деңгейлі тапсырмалар . Есептер шығару.

№1 тапсырма.

ДНҚ молекуласының бір тізбегінің бөлігіндегі нуклеотидтердің орналасу реті мынадай: А –Т – Ц – Т –Г – А –Ц –Т - Г ... Осы тізбекке сәйкес ДНҚ – ның екінші тізбегін анықтаңдар.

№2 тапсырма.

Егер ДНҚ тізбегінің бір азоттық негізінің пайызы белгілі болса: Т – 28%, басқа нуклеотидтердің үлесін есептеңдер.

3. ДНҚ екі еселенуі нәтижесінде екі жаңа ДНҚ молекуласы түзіледі. Жаңа молекулалардың қайсысында комплементарлық принцип сақталған?

1. 2.

А-Т А-Т

Т-А Т-А

Г-Г Г-ЦЦ-Ц Ц-Г

Ц-Г Ц-Г

А-А А-Т

Г-Т Г-Ц

Ц-Ц Ц-Г

4. РНҚ тізбегінің бір азоттық негізі белгілі болса, У – 8%, басқа нуклеотидтердің үлесін есептеңдер.