Биологиялық нысандарда нәруыздың болуы. Зертханалық жұмыс «Биологиялық нысандарда нәруыздың болуын анықтау». Биология, 10 сынып, дидактикалық материал.

Оқу бағдарламасына сілтеме

10.1А Молекулалық биология және биохимия

Оқу мақсаты: биологиялық нысандарда нәруыздың болуын анықтау

Дағдылар: білімді қолдану, анализ, синтез

Бағалау критерийлері

- заттарға зерттеу жүргізе алады

- заттың өзіндік ерекшелігін анықтайды

- ақуыздардың қасиеттерін сипаттайды және биологиялық нысандардағы ақуыздарды анықтау үшін сапалы реакцияларды біледі.

Пән: биология

Класс: 10________

Зертханалық жұмыс

«Биологиялық нысандарда нәруыздың болуын анықтау»

Жұмыстың мақсаты – ақуыз топтарына жататын заттардың өзіндік ерекшелігін анықтау және биологиялық нысандардағы ақуыздарды анықтау үшін сапалы реакцияларды білу.

Болжам

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Материалдар мен құрал-жабдықтар:

Биологиялық нысандар (тауық жұмыртқасы, шикі ет және ірімшік бөліктері, сүт)

• спирт шамы немесе су моншасы
• шыны түтіктер мен зертханалық штатив
• гидроксид натрияның 10 %-дық ерітіндісі
• гидроксид калияның 10%-дық ерітіндісі
• мыс сульфатының ерітіндісі
• HCl тұз қышқылының ертітіндісі
• Қорғасын ацетаты немесе қорғасын нитратының ерітіндісі
• HNO₃ (конц.) ерітіндісі
• асбест торы
• өлшеуіш тамшуырлар
• Әмбебап сынақ қағазы

Жұмыс барысы:

I. Ақуыздың химиялық құрамын анықтау

1.1. №1 тәжірибе. Көміртегі, сутегі мен оттегіні анықтау.

Мақсат: ақуыз құрамындағы С, Н, О анықтау.

1.Үш шыны түтігіне ет, ірімшік және жұмыртқаның ақуызының бөлігін салыңыз. Оларды қыздырыңыз.

Шыны түтік қабырғаларында не пайда болады?

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

1.2. №2 тәжірибе. Азотты анықтау.

Мақсат: Ақуыз құрамындағы азотты анықтау

2. 2 мл жұмыртқаның ақуызына 1 мл NaOH ерітіндісін қосыңыз. Алынған қоспаны қыздырыңыз.

Шыны түтіктің мойнына дымқыл әмбебап индикатор қағазын салыңыз.

Нені бақыладыңыз сипаттаңыз?

_______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

1.3. №3 тәжірибе. Ақуыздағы күкіртті анықтау

Мақсат: Ақуыз құрамындағы күкіртті анықтау.

3.Шыны түтікке 0,5 мл жұмыртқа ақуызының ерітіндісін және 0,5 мл натрий гидроксиді ерітіндісін құйыңыз. Қайнағанға дейін қыздырыңыз және Pb (CH3COO) 2 • 3H20 қорғасын ацетаттының ерітіндісін немесе Pb (NO3) 2 қорғасын нитратының бірнеше тамшысын қосыңыз.

Бақылауыңызды жазыңыз.

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

II. Ақуызды анықтау үшін арналған сапалық реакциялар

2.1. №4 тәжірибе. Ксантопротеин реакциясы.

Мақсат: Ксантопротеин реакциясының көмегі арқылы ақуызды анықтау

4. Қосылысы бар үш шыны түтікшесінің әрқайсысында ақ тұнба немесе ластану пайда болғанша 5-6 тамшы концентрлі қышқыл қосыңыз (өте мұқият!). Қоспаны қыздырыңыз (мұқият!). Бақылауды сипаттап, зерттеу нәтижелерін кестеге толтырыңыз.

Қорытынды: _________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

2.2. №5 тәжірибе . Биурет реакциясы.

Мақсат: Биурет реакциясы арқылы ақуызды анықтау

5. 2 мл ақуызы бар шыны түтікте 5%-ға тең калий гидроксиді ерітіндісін қосып, шыны таяқпен араластырыңыз. Содан кейін 1% мыс сульфаты ерітіндісінің 2 тамшысын қосып, араластырыңыз. Бақылауды жазыңыз.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Жалпы қорытынды жасаңыз _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Қан сарысу ақуыздары – ақуыздардың гетерогенді тобы болып келеді, оның ішінде тасымалдаушы ақуыздар, ферменттер, иммуноглобулиндер, гормондар, ингибиторлық ақуыздар және басқалар кіреді. Рефракометрия - науқастарды диагностикалау үшін медицинада қолданылатын қан сарысуындағы ақуыз құрамын анықтаудың тиімді әдісі. Рефректометриялық әдіс ақуыздың ерітінділерінің жарық ағынының сыну қабілетіне негізделген.

7.1.графикті қараңыз. Ақуыздың ерітінділері 270-290 және 200-225 нм аралығында сіңіру қасиетіне ие. 270-290 нм аралығында сіңіру кезінде белок молекуласында ароматтық аминқышқылдардың - тирозин, триптофан және фенилаланин болуымен анықталады.

Сұрақтарға жауап беріңіз:

а. 7.1 графикте нм кезінде толқын ұзындығының максималды сіңіруін көрсетіңіз_________.

b. 280 нм-ден қанша рет биік екендігін анықтаңыз? _________________________________________________________________________________ Мұндай өзгерістердің себептерін түсіндіріңіз? ________________________________________________________________________________

d. Бұл әдіс арқылы диагностикалануы мүмкін аурулардың тізімін жазыңыз ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауаптар: а) 210 нм; б) 20 есе биік; в) көбінесе пептидтік байланыстарға байланысты; г) тамақ құрамында ақуыздың аздығы , ас қорыту немесе сіңіру процестерінің бұзылуы, бауыр аурулары, бүйрек ауруы, әсіресе проксимальды түтік зақымдану әсерінен сарысудағы ақуыз деңгейінің тапшылығына әкелуі мүмкін.

8.Қорытынды жасайық.

(а) Сабақта өз жұмысыңызды қалай бағалар едіңіз? ( өзіңізге баға қойыңыз)____________________________

(b) Көңіл күйініз қалай? (астын сызыңыз) тамаша, жақсы, нашар.