Биологиялық нысандар құрамындағы нәруыздар. Зертханалық жұмыс № Биологиялық нысандарда нәруыздың болуын анықтау. Биология, 10 сынып, дидактикалық материал.

Зертханалық жұмыс «Түрлі азық – түлік өнімдері құрамындағы нәруыз мөлшерін анықтау. Протеинді тестілеу»

Мақсаты (зерттеу сұрағы) ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Болжам (Егер …. , онда ….)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Өзгерістер:

Тәуелсіз өзгеріс – ізденіске ықпалды, әсерлі фактор, бұл факторды, сіз эксперимент барысында өзгерте аласыз. Мысалы, егер сіз температураның ашытқы ферментациясына әсерін зерттесеңіз, онда әртүрлі температура тәуелсіз өзгеріс болады.

Тәуелді өзгеріс – тәуелсіз өзгерістің өзгеруі нәтижесінде өзгеретін, өзгеріс. Бұл өзгерісті, сіз эксперимент барысында өлшейсіз, есептейсіз. Мысалы, тәуелді өзгеріс ашытқыдан бөлінетін СО₂ мөлшері бола алады.

Басқарылатын өзгерістер – экспериментке әсер ететін, қалған барлық факторлар және бұл өзгерістің өзгеруі эксперимент нәтижелерін өзгертеді, бұлар эксперимент тазалығына әсерін тигізеді. Осылайша, жұмысты жоспарлау және орындау барысында өзгерістердің тұрақтылығын қамтамасыз ету қажет және басқарылатын айнымалылардың өзгермеуіне көз жеткізу керек. Мысалы, егер сіз ашытқы ферментациясына температураның әсерін зерттесеңіз, онда басқарылатын өзгерістер: рН, фермент және субстрат мөлшері, ферментация уақыты болып табылады

Құрал-жабдықтар: (сандық және сапалық сипаттамалары көрсетілген, вертикалды қатармен тізілген)

• сынауықтар орналасқан штатив
• ұнтақтағыш
• піскен ет
• ірімшік
• пісірілген үрмебұршақ
• дистилденген су
• 10% сірке қышқылы
• 10% NaOH
• 1% CuSO₄ ерітіндісі
• спиртовка
• шыны түтік ұстағыштар
• тамызғыштар немесе тамшуыр
• маркер
• шпатель, шыны таяқшалар

Қауіп - қатерді бағалау

Жұмыс барысы:

Тәжірибе № 1 «Түрлі тағам өнімдерінде (етте, ірімшікте, үрмебұршақта) нәруыздың болуын анықтау»

• Тағамдарды жеке – жеке ұнтақтағышқа салып уатып, езіңіз.
• Езілген езінділерді 2 см тереңдікте жеке – жеке стақандарға салып, үстіне дәл сондай мөлшерде дистилденген су құямыз да, шыны таяқшамен араластырып, бірнеше минутқа (2 минуттай) қойып қойыңыз.
• Осы уақытта штативтен сынауықтарды алып маркермен ретімен нөмірлеп белгілеңіз.
• Уақыт өткен соң, әр стақаннан 1cm³ мөлшерінде сұйық ертіндіні тамшуырмен алып, жеке – жеке үш сынауыққа құйыңыз.
• Кейін әр сынауыққа 2cm³ көлемінде натрий гидоксидінің ертіндісін тамызыңыз. Сәл шайқаңыз.
• Соңында әр сынауыққа 2cm³ мыс сульфатының ертіндісін тамызыңыз. Жақсылап шайқаңыз.
• Сынауықтардағы ерітіндіге назар аударыңыз! Қандай өзгеріс байқадыңыз?
• Егер сынауықтарда өзгеріс болмаса, 1- 2 минут спиртовка жалынында қыздырыңыз.
• Күлгін түс берсе, ертіндіде еріген нәруыз анықталғанын көрсетеді.
• Бақыланған өзгеріс нәтижелерін 1 – кестеге түсіріңіз.

Тәжірибе № 1 «Казеинді бөліп алу»

• Төртінші сынауыққа 2cm³ сүт және сонша мөлшерде дистилденген су құйып, артынан жақсылап шайқаңыз
• Дайындалған сынауықтағы ерітіндінің үстіне, ерітіндіде тұнба немесе қойыртпақ түзілгенше, тамызғышпен 10% сірке қышқылын тамшылатып тамызыңыз
• Ерітіндідідегі тұнбаны фильтр қағазымен сүзіп,тұнбаны сынауықта қалдарыңыз.
• Тұнбаны бірнеше қайтара дистилденген сумен шайып, сұйықтықты қайыра төгіңіз. Абайлаңыз тұнба сынауықтын ішінде қалуы керек.
• Бос ыдысқа 10% NaOH – дінен 1% NaOH –ін даярлаңыз.
• Сынауықтағы тұнбаны 1% сілтімен ерітіңіз.
• Даярланған сынауықтағы ерітіндіні екінші ыдысқа, ылғалданған фильтр қағазы арқылы фильтраттаңыз.
• Фильтраттан 1cm³ ерітінді алып, таза сынауыққа құйыңыз. Кейін үстіне 1 тамшы мыс сульфатын тамызыңыз.
• Сынауықтардағы ерітіндіге назар аударыңыз! Қандай өзгеріс байқадыңыз?
• Қызыл – күлгін түс берсе сүт құрамындағы казеин нәруызын анықтағаныңыз.
• Бақыланған өзгеріс нәтижелерін 1 – кестеге түсіріңіз.
• Кестеге атау беріңіз.

1 Кесте атауы « __________________________________________________________________»

(а) Реакцияларда болған өзгерістердің нелермен шартталатынын түсіндіріңдер.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

(b) Биуретті реакция қандай азық – түліктерде айқын көрінетінің, ұсыныңдар. Неге?

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Сандық реакция. Бұл кесте биурет тестісіне берілген оптикалық тығыздықты сипаттайды.

(а) Кестені графикке түсіріңіз.

(b) Егер консентрация 1,62 (mol L^-1), жұту 540 нм болғанда не болады?

Өз жұмысыңызды,

жауабыңызды көрсетіңіз.

Зерттеу жұмысы барысында жіберілген екі қателік көзін көрсетіңіз. Әр жіберілген қателік көзін жақсарту жолдарын ұсыныңыз

Қателік көзі

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жақсарту жолы

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қателік көзі ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жақсарту жолы

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қорытынды: (болжам расталды ма?)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________