Жынысты анықтау теориясы. Жынысты анықтауда хромосомның рөлі. Биология, 9 сынып, дидактикалық материал.
Жыныстық жолмен тұқымқуалаушылық белгілері
Жыныстық хромосомада гендер тек қана жыныстық даму ғана емес, сонымен қатар жыныстық емес (қанның үюы, тіс эмалінің түсі, қызыл немесе жасыл түске тітіркену және т.б.) белгілер де қалыптасады. Орналасады. Локализацияланған Х және У-хромосомалары бар жыныссыз тұқымқуалаушылық белгілерін алып жүретін гендерді, жынысты жолмен тұқымқуалаушылық деп атайды.
Ер адамдарда Х-хромосоманы анасынан, У-хромосоманы әкесінен алады. Әйел бір Х-хромосомасын анасынан, басқа Х-хромосомаларын әкесінен алады. Х-хромосома — орташа средняя субметаорталықтандырылған, Y-хромосома — ұсақ акроорталықтандырылған; Х-хромосома и Y-хромосома тек қана әртүрлі өлшемдерді, құрылыстарды емес, бірақ ең үлкен бөлігі ең үлкен гендер жиынтығын құрады. Адамның жыныстық хромосомасының гендік құрамына байланысты келесі бөліктерді белгілеуге болады: 1) Х-хромосомасының гомологиялық емес аймағы (Х-хромосомасында ғана болатын гендермен); 2) Х-хромосомасы және Y-хромосомасының гомологиялық аймағы (Х-хромосомасы және У-хромосомасын иемденген гендермен); 3) Y-хромосомасының гомологиялық емес аймағы (Y-хромосомасында ғана болатын гендермен).
Тұқымқұалаушылық типі | Геннің локализациясы | Мысалдар |
Х- рецессивті байланысқан | Х-хромосомасының гомологиялық емес аймағы | Гемофилия, әртүрлі формадағы түсті айыра алмау (протанопия, дейтеронопия), тері безінің болмауы. |
Х- доминантты байланысқан | Х-хромосомсының гомологиялық емес аймағы | Тіс эмалінің қоңыр түсі, D витьаминінің тұрақты рахиты |
Х-Y-байланысқан | Х- және Y-хромосомасының гомологиялық аймағы | Альпорт синдромы, жалпы түсті көрмеу |
Y-байланысқан | Y-хромосомасының гомологиялық емес аймағы | Құлақ ұшының гипертрихоз, аяқ саусақтарының Перепончатость |
Р | ♀XAXaнорм. сверт. крови | × | ♂XAYнорм. сверт. крови | |
Типы гамет | XA Xa |
| XA Y | |
F2 | XAXA XАXa♀ норм. сверт. крови50% |
| XАY♂ норм. сверт. крови 25% |
Источник: https://licey.net/free/6-biologiya/21-lekcii_po_obschei_biologii/stages/273-lekciya__19_genetika_pola.html
Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter
Қарап көріңіз 👇
Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру
Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?