Адамның қан топтарының тұқым қуалауы. Биология, 9 сынып, дидактикалық материал.

Сабақтың тақырыбы: Адамның қан тобының тұқым қуалауын және қан топтарын анықтау механизмін түсіндіру

Сабақтың мақсаттары:

Бағалау критерийлері:

• Қан топтары туралы алдыңғы білімдерін қолданады
• Өздерінің нәтижелерін дұрыс талдайды
• Генетикалық сызбалар жазу кезінде және Пеннет торын толтырудағы практикалық дағдыларын көрсетеді
• Адамдардағы қан топтарын анықтау және тұқым қуалау механизмін түсіндіреді
• Қорытынды жасайды.

Кодоминанттылық : Гетерозиготалы ағзаларда фенотипі бойынша екі аллельді гендердің басымдылық көрсетуі. Адамдарда қан топтарының тұқым қуалауы мысал болады. Адамда АВ гендері доминантты белгіге, 0- рецессивті белгіге жауап береді.

Бөлім 1. Қандай қан топтары болады және қалай белгіленеді?

Адамда ABO қан тобы жүйесінде канның төрт типі болады және олар генетикалық бақылауда болады.

3 түрлі аллельдері бар ….I^A, I^B және i/0 бір ген болады.

I^A және I^B кодоминантты және i/0 үшін екеуі де доминантты болып табылады.

Бөлім 2 Жоғарыдағы сызбаны пайдаланып, қан тобына есептер шығарыңыз.

• Жоғарыдағы ақпаратты пайдаланып, ә радам үшін ақпаратты толтырыңыз:

а. гомозиготалы "B" аллельлі _________

б. гетерозиготалы "А" аллельі _________

O қан тобы _________

d. "А" тобы қаны бар, ата-анасы "O" тобында _________

е. "AB" тобы_________

е. қанын ешкімге құюға болмайды _________

г. Тек "O" тобын донор ретінде алады_________

• Брэд Питтің қаны гомозиготалы B аллельінде, ал Анджелина Джолидың қаны "О."

Туылатын балалрының қан топтары қандай топта болуы мүмкін? Барлық болу мүмкіншілігін қарастырыңыз. Пеннет торына салып есептеңіз. _______________________________________________________________

• Пеннет торына анасы О тобына жататын және әкесі АВ тобына жататын отбасында қандай қан топтағы балалардың туу мүмкіншілктерін анықтаңыз.

Ұрпақтарының пайыздық қатынасын көрсетіңіз?

_________________________________________________________________

4. Аружан ханымның қан тобы "А" ал оның жолдасы Мараттың қаны "О."тобында. Олардың 3 балалары бар. Матфея, Марк және Лук. Маркта "О," Матфеяда «А», және Люкта "AB". Осы ақпарттарды пайдаланып жауап беріңіз:

а. Аружан генотипі ______

б. Аружан ханымның генотипі ___________, себебі қан тобы ______

Люк бұл отбасының баласы емес болуы мүмкін, себебі ата-аналарының гентиптері _____

• Ата-ана өз балалары емханадан ауысып кетті деп ойлайды. Ол уақытта (1968 ж) ДНҚ- дактилоскопия әдісі жетілмеген болатын. Анасы "О" тобы, әкесінде "АВ" қан тобы, балалрында "B" қан тобы. Төменге анықтаңыз

а. Анасының генотипі: _______

б. Әкесінің генотипі: _______

Бала генотипі: ______ немесе ________

d. Осы жұпта болу мүмкіншілігіндегі қан топтары бар балаларды

Пеннет торына толтырыңыз

е. Бала осы жұптың баласы ма? _______________________

1. Әйелінің қан тобы І топ, күйеуінің қан тобы ІІ топ, гомозиготалы

Жанұяда қандай топтағы қандары бар балалар дүниеге келеді?

2. Анасының қан тобы ІІ гетерозиготалы, баласының қан тобы ІІІ топ гетерозиготалы, әкесінде қандай қан тобы болуы мүмкін? Жанұяда тағы қандай топтағы балалар дүниеге келеді?

3.Әкесінің қан эритроцитінде А антигені бар, шешесінің қан плазмасында антиденелер жоқ.Балаларының қан тобы қандай болады?