Жыныс генетикасы. Жынысты анықтаудың генетикалық механизмі. Жыныспен тіркесіп тұқымқуалау. Гемофилия және дальтонизм. Биология, 9 сынып, дидактикалық материал.

Оқушының аты-жөні: .........................................................................................

Оқу мақсаты:

9.2.4.6 -жынысты анықтау теориясын сипаттау;

9.2.4.7- жынысты анықтау кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба жасау

Бағалау критерийі:

-жыныс хромосомаларын анықтайды;

- жынысты анықтау кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба жасайды;

Күтілетін нәтиже: .......................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

1 - Тапсырма:Үлестірме материалды пайдалана отырып келесі сұрақтарға жауап беріңіз

Гомогаметалы жыныстың белгісі ....................... Гетерогаметалы жыныстың белгісі ........................

2-Тапырма: Төменде берілген ағзалардың жыныс хромосомаларын кестеге толтырыңыз

3-Тапсырма: К.Бриджес дрозофиланың жыныстық белгісінің дамуы тек жыныс хоромомасына ғана емес сонымен қатар аутосомалардың арақатынасына байланысты өзгеретіндігін байқады. Бұл теорияны жынысты анықтаудың баланстық (теңгерімдік) теориясы деп атады. Бұл теория бойынша әйел адамдардың гені Х-хромосомаға, ал ер адамдардың гені аутосомаларға (А) байланысты. Қосымша материалды қолдана отырып төмендегі сөйлемдерді толықтырыңыз.

Қалыпты жағдайда:

аналықтың теңгерімдік арақатынасы – ..........................................

аталықтың теңгерімдік арақатынасы – ...........................................

Адамның жыныс хромосомасы мен аутосомаларының теңгерімдік арақатынасы:

Әйел – ХХ : 44А.

Еркек – ХY : 44А. (1х : 2А)

Егерде жыныс хромосомасы мен аутосомалардың арасында ауытқушылық туындаса:

ХО : 44А. – әйелдерде моносомия

ХХХ : 44А. – әйелдерде трисомия

ХХY, ХХХY : 44А. –Кляйнфельтер синдромы (еркектерде)

ХYY : 44А. (2х : 2А) – полисомия Y генінде.

4-тапсырма: Жынысты анықтау теориясы бойынша балалардың жынысын анықтаңыз

Отбасында қыз балалардың дүниеге келу ықтималдығы қанша

.................................................

Дескриптор: Білім алушы

• Гомогаметалы, гетерогаметалы жыныс белгілерін анықтайды;
• Әр түрлі ағзалардың жыныс хромосомаларын кестеге толтырады;
• Баланстық теория бойынша аналық пен аталық арақатынасын көрсетеді;
• Қыз баланың дүниеге келу ықтималдығын анықтайды