Дем алу және дем шығару мысалында нейрогуморальді реттеу механизмі. Жүйке және гуморальды реттелуді салыстыру. Ағзаның күйзеліске бейімделуі. Биология, 9 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар

9.2C Координация және реттелу, биофизика

Мектебі:

Күні:

Оқушының аты-жөні:

Сынып:

қатысқандар:

қатыспағаны:

Сабақ тақырыбы:

• Дем алу және дем шығару мысалында нейрогуморальді реттеу механизмі. Жүйке және гуморальды реттелуді салыстыру. Ағзаның күйзеліске бейімделуі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқыту мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме)

- дем алу және дем шығару мысалында нейрогуморальді реттеу механизмі нейрогуморольдік реттелу механизмін түсіндіру.

 Сабақтың мақсаты

• дем алу және дем шығаруды реттеу мысалында нейрогуморальды реттеу механизмін сипаттайды.
• Жүйке және гуморальды реттеуді салыстыра анықтайды

 Бағалау критерийлері

Оқушылар:

• Дем алу жүйесі, дем алу және дем шығару туралы бұрын алған білімдерін сипаттайды
• Зерттеуді дұрыс жүргізеді.
• Дем алу және дем шығару механизмін талдайды және түсіндіреді.

 Тілдік мақсат

Пәндік лексика және терминология

көкет, қабырға, қысым, көлем, сыртқы қабырғааралық бұлшықет,ішкі қабырғааралық бұлшықет, кеуде, омыртқа

Көкет бұлшықетінің жиырылуына қарай көкет ... ,

Қабырғааралық бұлшық еттер босаңсыған кезде, қабырғалар төмен түседі және ауа …

Кеуде қуысының көлемі ұлғайған кезде, қысым... Ауа жоғары қысымды аймақтан .... орын ауыстырады

 Құндылықтарды дарыту

Құрмет, ынтымақтастық, академиялық адалдық, үздіксіз оқу.

 Пәнаралық байланыс

Ағылшын тілі– тілдік дағдыны дамыту

Физика – жүйке импульсінің өтуі

АКТ қолдану дағдылары

Ақпарат іздеу

Бастапқы білім

Жүйке жүйесінің типтері, жүйке жүйесінің функциялары және оның құрылымдық компоненттері-7 сынып

Ағзаны қалпына келтіру, өмір сүру және демалу үшін ұйқының маңызы -7 сынып.

Таяқшалар мен құтышалардың, түкше жасушаларының құрылымы және олардың функциялары-8 сынып.

Эндокринді, экзокринді және аралас бездердің орналасуы-

8 сынып.

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер

Ұйымдастыру сәті

Ой шақыру кезеңі

"Өмір-бұл жану" - бұл сөздер 18 ғасырдың француз ғалымы А. Лавуазьеге тиесілі. Бұл сөздің тыныс алу процесіне қандай қатысы бар екенін түсіндіріңіз?

- Органикалық қосылыстардың тотығуы үшін не қажет? деген сұрақтарды қоя отырып, мұғалім оқушылардың жақын арадағы даму аймағын анықтау үшін оқушыларды ойлауға, ойлануға үндейді.

Қорытынды: біз энергия алу үшін дем аламыз. Осылайша, оттегі-ағзаның тіршілік көзі.

- Оттегі жасушаға қалай түседі?

- Оттегі қанға қалай енеді?

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтау. Кіріспе сөз

Мұғалім: Бүгін сабақта тыныс алудың реттелуі қалай болатынын қарастырамыз.

Кері байланыс: мұғалім– оқушы.

Мұғалімнің түсіндіруі:

Жүйкелік реттелу

• Тыныс алу орталығы сопақша мида орналасқан. Тыныс алу бұлшықеттеріне шамамен әрбір 4 секунд сайын кеуде қуысын көтеретін және көкетті төмен түсіретін импульстер жүреді. Бұл тыныс алуға әкеледі.
• Тыныштық жағдайында дем шығару пассивті болады -қабырға ауырлық күші әсерінен төменге түсіріледі.
• Дем алу кезінде өкпе ұлғайып, олардың қабырғаларында механорецепторлар қозғалады. Бұл импульстер тыныс алу орталығына беріледі және оның қызметін тежейді. Тыныс алу бұлшықеттері босаңсып, тыныс шығарылады.

Тыныс алу орталықтарының жұмысына жүйке жүйесіне сәйкес орналасқан жоғары орталықтар да әсер етеді. Олардың қызметінің арқасында тыныс алу ырғағын саналы түрде өзгертуге болады.

Тыныс алу қарқындылығы адамның физикалық жүктемелері мен эмоциялық жағдайына байланысты өзгереді .

Тыныс алудың гуморальді реттелуі

Қарқынды бұлшық ет жұмысында көмірқышқыл газының көп мөлшері өндіріледі. Оларда қаныққан қан сопақша миға түседі, онда жүйке импульстерінің пайда болуына әкеледі,нәтижесінде адам терең тыныс ала бастайды.

Жаңа туған нәрестенің қанында көмірқышқыл газының концентрациясының артуы және оның сопақша мида тітіркендіргіш әсері бірінші дем алуға әкеледі. Қандағы көмірқышқыл газының концентрациясы төмендеген кезде тыныс алу орталығының жұмысы төмендейді. Жүйкелік және гуморалдық реттелудің арқасында қандағы оттегі мен көмірқышқыл газының концентрациясы кез келген жағдайда белгілі бір деңгейде болады.

Оқушыларға бейне-ролик көрсету: Тынысалудың реттелу

Мұғалім оқушылардан бейне материал жайында түсініктерін мынадай сұрақтарды қою арқылы жақын арадағы даму аймағын арттырады:

-Сопақша мидың тыны салу орталығына қандай маңызы бар деп ойлайсыздар?

-Жас нәресте өмірі үшін қаншалықты тыныс алудың алғашқы кезеңі маңыздырақ?

(Ж)Бейне материалдан соң, мәтінмен жұмыс. Оқушылар жеке жұмыс жасайды және кестені толтырады.

(Ж) Жұппен кесте толтыру:

Жүйкелік және гуморольдік реттелуді салыстыру

Бағалау критерийлері:

-Сөйлем нақты әрі түсінікті толықтырылуы;

-Реттелу түрлерін нақты ажырата білуі;

-Уақытты тиімді қолдану;

Өзара тексеру. Жұптар кестелерін ауыстырады, тексереді, толықтырады, түзейді.

Кері байланыс:оқушы – оқушы.

• Содан кейін оқушыларға топта тапсырма беріледі: ақпараттық бюллетеньдерді, Интернет-ресурстарды, оқулықтарды пайдалана отырып, "тыныс алуды реттеу" жобасын жасау. Әрбір топқа тыныс алу реттелуінің бірі ұсынылады.

А) Мұғалім оқушыларды жұпқа бөледі:

1 топ – Жүйкелік реттелу.

2 топ – Гуморалдік реттелу.

Ә) Топтың таныстыру критерийлерін талқылау немесе құру (міндетті түрде критерийлерге реттеу механизмі, жылдамдығы, бағыты, эволюциялық жасы, үдерістің үнемділігі сияқты тармақтарды енгізу).

Б) Әрбір топ интернет-ресурстарды немесе оқулықтарды пайдалана отырып, әзірленген критерийлерге сәйкес постер немесе презентация дайындау тапсырмасын алады;

4. Презентацияны не постерді қорғау

(Әр топ үшін 5 минут).

Өзара бағалау

Сабақ соңында оқушылар рефлексия өткізеді:

- не білдім, не үйрендім

- не түсініксіз болды

- немен жұмыс істеу қажет

Өкпенің моделін жасау

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

• Дифференциация тапсырмаларды таңдауда, нақты оқушыдан күтілетін нәтижеде, оқушыға жеке қолдау көрсетуде, оқушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып, оқу материалдары мен ресурстарын таңдауда (Гарднер бойынша көпше интеллект теориясы) көрсетілуі мүмкін. Дифференциация сабақтың кез келген кезеңінде уақытты тиімді пайдалануды ескере отырып қолданылуы мүмкін.

Қалыптастырушы бағалау

Жұмыстың белсенді түрі

Сабаққа рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқыту мақсаттары жүзеге асырымды болды ма?Бүгін оқушылар неніүйренді? Оқыту ортасы қандай болды? Менің бөліп оқытқаным өз мәнінде жүзеге асты ма? Мен өз уақытымды ұтымды пайдалана алдым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Жалпы бағалау

Сабақтың қандай екі мезеті ең табысты (сабақ беру мен оқытуды қарастырыңыз)?

1:

2:

Қандай екі мезет сабақты жақсартты (сабақ беру мен оқытуды қарастырыңыз)?

1:

2:

Мен сабақ кезінде сынып пен жекелеген оқушылар туралы не білдім, келесі сабаққа дайындалуға не көмектеседі?