Мінез құлық. Биология, 9 сынып, дидактикалық материал.

Оқушының АТ: _________________________________ Сынып: ____________

1. Төмендегі үзінді оқыңыз. Төмендегі сұрақтарға жауап беру үшін үзіндідегі ақпаратты және өз біліміңізді пайдаланыңыз.

Шартты Рефлекстер

Адамдар дыбыс, көру, иіс және дәм сияқты тітіркендіргіштерге жауап береді. Кейде реакция қарапайым рефлекс болып табылады. Егер ауа тынысы біздің көзімізге түссе, біз жыпылықтатамыз. Егер біз ыстық затты саусақтарымызбен ұстасақ, қолымызды тартамыз.

Рефлекстің тағы бір түрі - шартты рефлекс. Олар алғаш рет айналасында сипатталған 20 ғасырдың басында орыс физиологы Иван Павлов.

Павлов иттердегі ас қорыту процестерін зерттеп, иттер тамақ ішкенге дейін сілекей бөле бастайды. Шындығында, бірнеше рет зертханашылар тамақ әкелгеннен кейін, иттер зертханашыларды көргенде сілекей бөле бастады. Павлов мұны "психикалық секреция"деп атады.

Ол иттердің биологиялық қажеттілікке (аштыққа), сондай-ақ оқу нәтижесінде пайда болған қажеттілікке жауап бергенін атап өтті.

Шартты рефлекстермен тәжірибе жасау үшін Павлов тұрақты жиілік нотасын шығаратын қоғырауды қолданды. Қоңырау соққаннан кейін итке тамақты берді.

Басында ит тамақ берген кезде ғана сілекей шығарды. Кейін қоңыраудың дыбыстың шығарғанда, тамақтану үрдісі қайталанды, ит қоғыраудың дыбысын есітгеннен кейін сілекей шығарды. Павлов тамақ бергемеген кезде де, ит қоңыраудың дыбысымен ғана сілекейін жалғастырды. Ит бір тітіркендіргішке екіншісімен байланыстыруды үйренді. Ит бірінші тітіркенгішке екінші тітіркенгіштік керек екенін білді. Павловтың тәжірибелерінде қоңыраудың дыбысы иттерге тамақтың жақындағаны туралы хабарлады. Сілекей шығару шартты рефлекс болды.

(a) Иттер тамақтың түсуін анықтау үшін қолданатын екі сезім мүшелерін және әр сезім мүшесін анықтайтын тітіркендіргіштікті көрсете отырып, кестені толтырыңыз.

(b) Павлов шартты реакцияның мөлшерін қалай өлшейтінін ұсыныңыз.

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

2. Нейрондар рефлекторлық доғаға қатысады, бұл адамдарға тітіркендіргішке жауап беруге көмектеседі.

Диаграммада A, B, C, D және E бөліктерімен рефлекторлық доға көрсетілген.

Көрсеткілер жүйке импульсінің бағытын көрсетеді.

(i) Рефлекс доғасының әр бөлігін атау арқылы кестені толтырыңыз.

9