Популяцияның өсуінің салыстырмалы графиктері. Биология, 9 сынып, презентация.

«Экологиялық есептер»

Сабақтың тақырыбы:

Мақсаты:

Популяцияның өсуінің салыстырмалы графиктерін талдау

Бағалау критерийлері:

мәліметтерді пайдалана отырып салыстырмалы графигін құрайды және талдай алады

Жұптық жұмыс

Популяция тығыздығы Популяция санының Түрдің

жастары биологиялық

ерекшеліктері

ІШКІ себептер

СЫРТҚЫ себептер:

Абиотикалық Биотикалық

Температура, ылғал, жарық Жыртқыш, конкурент- түр

Популяция саны дегеніміз белгілі бір көлемдегі немесе аумақтағы даралардың жалпы саны.

Популяция тығыздығы белгілі бір көлемдегі немесе кеңістіктегі даралардың саны мен биомассасының салмағымен өлшенеді.

Өсу түрлеріне антропогендік әсер ету.

Чарлз Элтон

«Экологиялық басқыншылық»

Неге популяциялар санының өсуі шексіз емес?

Тіршілікті қамтамасыз етудің бұзылуына байланысты шексіз өсу кез келген түрдің жойылуына әкеліп соғады→

Популяция санының шектен тыс көбеюінің салдарынан табиғи қауымдастықтардың реттеуші жүйелері іске қосылады – жыртқыштар, паразиттер, жұқпалы аурулардың қоздырушылары→

Оданда жоғары тығыздық пайда болған жағдайда жүйеге түрішілік бәсекелестік іске қосылады →

Барлық түрлер эволюциясы барысында өз тығыздығын реттеп отыру механизмі туындаған. Осылайша санның көбеюі барысында реттеуді жүзеге асырып отыратын көптеген тізбектелген кедергілер пайда болып отырады →

Сол себептен, табиғатта миллиондаған түрлер бар болғанына қарамастан олардың көбі жаппай көбеюді болдырмауды қамтамасыз етеді

шексіз өсу моделі (теория жүзінде);

шектеулі өсу моделі (тәжірибе жүзінде);

аулауға байланысты шектеулі өсу моделі;

«жыртқыш-құрбан» моделі (басқа популяциялармен әрекеттесу).

Саранча

Сібір жібеккөбелегі

Бөкендер (антилопы)

Қасқырлар мен бұландар

Популяцияның даму моделдері

Кішкентай балық

Өздігінен сиректену

Ауылшаруашылық зиянкестері

Популяция өсуінің динамикасы

N t = N t-1 + B – D + C - E

N t – t кезіндегі дарақтар саны

N t-1-алдынғы кезеңдегі дарақтардың саны,

B- туылғандардың саны,

D- өлгендердің саны,

C- иммигранттар саны,

E- эмигранттар саны

Аулауға байланысты шектеулі өсу моделі

N t = (r – b N0) N0- c,

с – жылдағы аулау көлемі,

r – өсі коэффициенті,

b – тығыздығы коэффициенті,

N0– ағымдағы жылдағы популяция саны, бастапқы,

N t– келесі жылдағы популяция саны, t ауқытында

Сирек кездесетін түрлер

Сапсан - сұңқары

Венера кебісі

(Венерин башмачок)

N t = (r - b x n ) x n - с – f x n yn,

f – құрбанның жыртқышпен кездескендегі өлу мүмкіндігі,

x n – құрбан саны,

yn – жыртқыш саны

«Жыртқыш-құрбан» моделі

«Гудзонова залива компаниясы» дайындағын

Популяция санының өзгеру графиктері

аңшы;

орманшы;

эколог;

балық аулау саласының жұмысшысы;

ауыл шаруашылық жұмысшысы(мал бағушы, өсімдік өсірушы)

Математикалық және компьютерлік модельдеу популяция дамуына болжам жасауға, популяция санының өзгеруіне толықтырулар енгізуге мүмкіндік береді, әсіресе жойылып бара жатқан түрлерге пайдалануға өзекті

Тапсырма. Excel документті ашып, графиктерді құрастыр

Есеп №1

Бір жасушалы амеба әрбір үш сағат сайын екі жасушаға бөлінеді. 3, 6, 9, 12, ... сағат арқылы жасушалар санының өзгеру моделін құру. Амеба өлуіне әкелетін факторлар есепке алынбайды.

 Есеп №2

Бұл жойылып бара жатқан түрдің жалғыз табиғи қоныс табынына популяция деңгейлеріндегі өзгерістерді көрсету.3 графигін жасау үшін төмендегі деректерін пайдаланыңыз:

Жылына тырналар саны.

Жылына тырналардың санының ұлғаюын есепте

Жылына тырналар санын пайызын есептеу.

Дескриптор:

Графиктерді құрастыру

Графиктердің типтерін анықтау

Графиктерге талдау жасау

Рефлексия