Құлақтың құрылысы, естудің маңызы. Зертханалық жұмыс «Дыбысты қабылдау ерекшеліктерін зерттеу». Биология, 8 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақмерзімдіжоспарбөлімі:8.3D Координация және реттелу

Мектеп:

Күні: ___

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Сабақтың тақырыбы

Құлақтың құрылысы, естудің маңызы.

Зертханалық жұмыс «Дыбысты қабылдау ерекшеліктерін зерттеу»

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары

8.1.7.2 дыбысты қабылдау ерекшеліктерін зерттеу және есту гигиенасының ережелерін сипаттау

 Сабақтың мақсаттары

• Құлақтың құрылысын сипаттау;
• Құлақтың қызметін түсіндіру
• Естудің бұзылуы мен гигиенасын түсіндіру

 Бағалау критерийлері

• Құлақтың құрылысын сипаттайды;
• Құлақтың құрылысы мен қызметі арасындағы байланысты түсіндіреді;
• Естудің бұзылуы мен алдын алу жолдарын сипаттайды.

 Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Есту мүшесінің құрылысы мен оның атқаратын қызметі, естуге әсер ететін факторлар мен естудің бұзылуын, құлақты күту жолдарын тиісті терминологияны қолдана отырып ауызша жазбаша түрде сипаттай алады.

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

Сыртқы құлақ, ортаңғы құлақ, ішкі құлақ, есту рецепторлары

құлақ қалқаны, дыбыс жолы, дабыл жарғағы, дыбыс сүйекшелері, балғашық, төс, үзеңгі,шытырман, кіреберіс, ұлудене.

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Сыртқы құлақ... қамтамасыз етеді, ортаңғы құлақта ... орналасқан, ұлу денеде ...болады.

Олар ... қамтамасыз етеді.

Ортаңғы құлақта бірімен бірі байланысқан ...сүйекше бар Оларға ..., ..., ....жатады.

Ішкі құлақтың  қуыстар мен иірім өзекшелерден тұратын күрделі жүйені .... деп атайды.

Құлақтың сыртқы қалғаны...,... тұрады.

Ортаңғы құлақ...құралған.

Ішкі құлақ...тұрады.

 Құндылықтарды дарыту

Оқу тапсырмасын орындау кезде қоғамдық өмірге дайын болу, өзін бақылауда ұстай білу, бәсекеге қабілетті бола білу құндылықтары дамытылады.

Жазбаша жұмыстар арқылы академиялық шыншылдық, нақтылық, өзін өзі реттей білу құндылықтары дамытылады.

Ауызша жұмыстар арқылы ойды реттей білу, сенімділік, дәлелдерді қолдана білу құндылықтары дамытылады.

Таныстырылым кезінде өзіне деген сенімділіқ, талдау жасау, ойды жинақтау, идеяларды үйлестіру тыңдаушылармен байланыс орнату құндылықтары дамытылады.

Жеке жұмыс кезінде өзіне деген сенімділік, өзін-өзі көрсету құндылықтары дамытылады.

Топтық немесе жұптық жұмыс кезінде ортақ іс артқаруда ынтымақтастықта бола білу, жаһандық азаматтық, өз оқуына жауапкершілікпен қарау, сынға алу, ортақ пайдалану құндылықтары дамытылады.

Практикалық жұмыс кезінде түрлі манипуляцияларды меңгеру, дұрыс таңдау жасау, жобалау, бағалау, сыни ойлау, сынды қабылдау, сыни пікір айта білу, өз ісіне берілу құндылықтары дамытылады.

 Пәнаралық байланыс

Дыбыс толқындары, дыбыс толқындарының жиілігі ұғымдары арқылы физика пәнімен байланыс орнатылады.

Алдыңғы білім

Оқушылар«Координация және реттеу» бөлімінен жануарлардың жүйке жүйесінің түрлерін, сипап сезу, көру мүшесі туралы біледі.

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Жоспарланған іс-әрекеттер

Сабақтың басы

0-4 мин

Оқушыларға адамның дыбыстың бағытын қалай анықтайтынын зерттеу үшін тәжірибе жасау ұсынылады. Бір оқушының көзін байлап, оны кабинеттің ортасына, ал қалған оқушыларды оны айнала отырғызамыз. Қоршап отырған оқушылардың біріне «дыбыста» деген белгі беріледі. Ол оқушы кішкентай қоңырауды соғады.

Ортадағы оқушы дыбыстың шыққан бағытын көрсетеді. Бұл тәжірибеде ортадағы оқушының екі құлағымен естуі және бір құлағын жауып тұрып естуі тексеріледі. Бұл тәжірибеден дыбыс бағыты дыбыстың құлаққа дейін жетуі үшін қажет уақыт айырмашылығымен анықталады деген түсінікпен байланыста сипатталады. Дыбыстың естілуі соншалықты жылдам болғандықтан адам тез арада басын бұрып дыбыс шыққан жаққа қарайды. Осы талқылаудан сабақтаң тақырыбы ашылып, оқушылардан құлақ туралы нені білу қажет деп сұрау арқылы сабақтың мақсаттары мен бағалау критерийлері анықталады.

Сабақтың ортасы

Оқушыларға құлақтың құрылысымен танысу тапсырмасы ұсынылады. Ол үшін оқушылар таныстырылым, видеоматериалдар, ақпараттық парақшаларды мүмкін болса ноутбуктерді пайдалана алады.

Оқушылар жұпта құлақтың құрылысы мен қызметін және құлақтың күтімін талқылайды.

Мұғалім оқушыларға тиісті кері байланысты ұсынып көмек көрсетеді.

• Оқушыларға «Дыбысты қабылдау ерекшеліктерін зерттеу» тақырыбы бойныша зертханалық жұмысты орындау тапсырылады.

Оқушылардан құлақтың есту жітілігін анықтау арқылы естудің ерекшеліктерін зерттеу сұралады. Ол үшін жұптық жұмыс ұйымдастырылады.

Бір оқушы

• Механикалық сағатты алады.
• Екінші оқушының құлағына ағаттың үні естілгенше сағатты құлаққа жақындатады. 
• Сағатты құлақтан үні естілмей қалғанша алшақтатады. 
• Құлақ пен сағаттың 2 және 3 - жағдайлардағы ара қашықтығын өлшейді (см). 
• Екі көрсеткіштің айырмасын анықтаап салыстырады.

Сағаттың дыбысы естілген арақашықтық неғұрлым аз болса есту қабылеті соғұрлым жоғары деген қорытынды шығарылады.

Критерийлер:

• Құлақтың құрылысын сипаттайды;
• Құлақтың құрылысы мен қызметі арасындағы байланысты түсіндіреді;
• Естудің бұзылуы мен алдын алу жолдарын сипаттайды.

Оқушылар дыбыстың құлақ арқылы өту жолын көрсетіп сызба құрады. Оқушылардан сызба бойынша құлақтың құрылысы мен қызметі арасындағы байланыс сипаттап түсіндіру сұралады.

Кейбір оқушылар онлайн тапсырмалар орындап өз білімдерін тексере алады.

Критерий:

• Құлақтың құрылысы мен қызметі арасындағы байланысты түсіндіреді;

Сабақтың соңы

Кері байланыс

Қосымша ақпарат

Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Оқушылардың өздігінен ақпарат жинауы барысында қабілеті жоғары оқушыларға қосымша ақпараттар табу ұсынылады (2-қосымша)

Баяу жұмыс жасайтын оқушыларға қосымша, бағыттаушы сұрақтар қою арқылы көмек көрсетіледі.

Зертханалық жұмыс барысындағы талқылау сұрақтары арқылы іске асырылады.

Кейбір оқушылар онлайн тапсырмалар орындап өз білімдерін тексере алады.

Кейбір оқушылар қосымша тапсырмалар орындай алады.

(5-қосымша)

Бағалау – оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?

Зертханалық жұмысты орындау дағдылары арқылы

Сұрақтарға жауап берулері арқылы

Дыбыстың өту жолының сызбасын құрулары арқылы

Сызба немесе модель бойынша құлақтың құрылыс бөліктері мен олардың атқаратын қызметтері арасындағы байланысты орнату арқылы

Суреттермен бейнематериалды қолданып түсіндірме берулері арқылы

Денсаулықты сақтау және қауіпсіздік ережелері

Сабақ барысында биология кабинетіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау.

Зертханалық жұмыс жасау кезінде абай болу.

Оқушылар зертханалық жұмыс орындағанда орын ауыстыра отырып қозғалыс жасайды.

Оқушылардың сабақ барысында қауіпсіздігінің сақталуына мұғалім көңіл бөліп, қажет болған жағдайда ескертеді.