Буынның түрлері мен құрылысы. Биология, 8 сынып, дидактикалық материал.

1-қосымша

 Адам денесінде 230-дан астам буындар бар. Буын деп сүйектердің қозғалмалы байланысатын жерін айтады. Әрбір буынның сыртқы тығыз дәнекер ұлпадан түзілген қабықпен қапталған. Оны буын қапшығы дейді. Буын қапшығында қабырғаларынан бөлінетін буын сұйықтығы болады. Сұйықтық үйкелісті кемітіп, сүйектердің буын ойығында еркін қозғалуына мүмкіндік береді. Сонымен буында буын беті, буын қуысы, буын сұйықтығы және буын қапшығы болады. Сүйектің бір-бірімен байланысатын шеті жылтыр, тегіс шеміршекпен қапталған. Қозғалу кезінде шеміршек үйкелісті азайтып, оқыс соққыны (толчок) әлсіретеді. Буынның қозғалу түрлері буынның беттерінің формасына байланысты шар тәріздес, элипс, ерілік, цилиндр, блок және жазық болып келеді.

Шар тәрізді- көп өстті буындар (ұршық, иық буын)

Эллипс тәріздес- білезік, алақан, үлкен саусақ

Цилиндр, блок тәріздес- шынтақ, саусақ, білезік буыны.

2- қосымша

1-тапсырма.

Суретті пайдаланып, буынның құрылым бөліктерін атап, жазыңыз

1__________________________

2__________________________

3__________________________

4__________________________

5__________________________

2-тапсырма. Суретті мұқият зерделеңіз. Суретте буын түрлері көрсетілген.

А, В және С әрпімен белгіленген буын түрлерін атаңыз:

A_________________________________________________________________

В_________________________________________________________________

C_________________________________________________________________

3-тапсырма. А, В және С әрпімен белгіленген буын түрлерінің қызметін сипаттаңыз:

А_________________________________________________________________

В_________________________________________________________________

С_________________________________________________________________

3-қосымша

Буындардың қозғалу бұрыштарын анықтап жазыңыз.

• Иық және шынтақ...............°C бүгілу, ...............°C жазылу, ...............°C айналу.
• Білезік: ...............°C бүгілу, ...............°C жазылу.
• Саусақтың буындары...............°C бүгілу;  ...............°C жазылу.
• Басбармақ: ...............°C бүгілу, жазылу ...............°C; 
• Сан: ...............°С бүгілу, ...............°C жазылу.
• Тізе...............°C бүгілу, ...............°С жазылу
• Жіліншік: ...............°C төмен қарай бүгілу,  ...............°C көтерілу
• Аяқ: ...............°C ішке қарай айналу, ...............°C бұру.
• Башпайлар:  ...............°C бүгілу, ...............°C жазылу.