Бүйректің құрылысы. Биология, 8 сынып, презентация.

Сабақтың тақырыбы:

Бүйректің құрылысы

Сабақтың мақсаттары:

Бүйректің құрылысын сипаттау

Бүйрек құрылымдарының қызметін түсіндіру

Бағалау критерийлері:

Бүйректің құрылымдық бөліктерін атайды

Бүйректің құрылысын сипаттайды

Сүтқоректілерде бүйрек зәршығару мен осмореттеу (су балансын реттеу) қызметін атқарады.

Ағзада зат алмасудың қажетті емес заттарын жою;

Денедегі су мөлшерін реттеу;

Дене сұйықтығының рН реттеу;

Дене сұйықтығының химиялық құрамын реттеу, шамадан тыс артық мөлшердегі заттардан тазарту.

Бүйрек

бүйрек

Құрсақ қуысында омыртқа жотасының бел бөлігінің екі жағында орналасқан қос мүше

бүйрек

Үрмебұршақ пішінді, оның ойыс жағы омыртқа жотасына қараған. Осы ойыс бөлік арқылы қан және жүйке тамырлары кіреді. Осы бөліктен несепағар бастама алады.

Бүйрек

Бүйрек

Бүйректің құрылысы

Қыртысты қабат

Милы қабат

(бүйрек пирамидалары)

бүйрек астаушасы

бүйрек артериясы

бүйрек венасы

Бүйректің құрылымдық-қызметтік бірлігі нефрон болып табылады

Нефрондар қыртысты затта орналасқан

Нефрондарда зәр түзіледі

Қос бүйректе шамамен 2 млн жуық нефрондар болады. Бүйрек каналдарының ұзындығы 120 км.

Екі бүйректің фильтрлейтін беттік көлемі 5-6м2 құрайды

Капиллярлы шумаққа қан әкелетін артерия арқылы кіріп, алып шығушы артерия арқылы шығады. Капиллярлы шумақтың шыға берісінде алып шығушы артерия бүйрек каналын торлайтын капиллярларға тармақталады.

Капиллярлы шумақ арқылы өткен қан, әрі қарай бүйрек каналдарының капиллярлары арқылы өтіп барып қана, венаға түседі.

Бүйректер арқылы 1 минутта барлық қанның 1/5 бөлігі өтеді.

Бүйрек жұмысы жүйкелік-гуморальды жолдармен реттеледі.

Бүйректегі тастар рН = 5,5-6,0, => ортада түседі, сілтілі минералды тұздар тастың түзілуін тежейді.

Бүйректің жұмысы

Бүйректер арқылы тәулігіне

1500 – 1700 л қан өтеді және

150 -170 л бірінші реттік зәр түзіледі

1,5 – 2 л екінші реттік зәр бөлінеді

Бүйректің қызметтері

Экскрециялық (зәр түзу және зәр шығару);

Судың және минералдытұздардың тепе-теңдігін сақтау;

Қанның артериялық қысымын реттеу (қан тамырларын тарылтатын фермент – ренин және қан тамырларын кеңейтетін простогландин бөлу);

Қандағы түрлі ақуыздардың мөлшерін қалыпта ұстау – қанның онкотикалық қысымын реттеу;

Қышқыл-сілтілік тепе-теңдікті ұстау;

Қанның осмостық қысымын реттеу.

Рөлдік ойын

Бүйректің құрылымдық бөліктерін қызметімен байланыстыру

қыртысты қабат;

милы қабат;

пирамидалар;

бүйрек емізікшелері;

кіші тостағаншалар;

бүйрек қақпасы;

бүйрек астаушасы;

жинағыш түтік

Сабақ тақырыбы мен оқу мақсатына қайта оралыңыз.

2. Оқу мақсаты бойынша нені жақсы түсіндіңіз?

3. Сізге оқу мақсаты бойынша не түсініксіз болды?