Бүйректің құрылысы. Биология, 8 сынып, презентация.

Сабақтың тақырыбы:

Бүйректің құрылысы

Сабақтың мақсаттары:

Бүйректің құрылысын сипаттау

Бүйрек құрылымдарының қызметін түсіндіру

Бағалау критерийлері:

Бүйректің құрылымдық бөліктерін атайды

Бүйректің құрылысын сипаттайды

бүйрек

Құрсақ қуысында омыртқа жотасының бел бөлігінің екі жағында орналасқан қос мүше

Бүйрек

Үрмебұршақ пішінді, оның ойыс жағы омыртқа жотасына қараған. Осы ойыс бөлік арқылы қан және жүйке тамырлары кіреді. Осы бөліктен несепағар бастама алады.

Бүйрек

Бүйрек

Бүйректің құрылысы

Қыртысты қабат

Милы қабат

(бүйрек пирамидалары)

бүйрек астаушасы

бүйрек артериясы

бүйрек венасы

Бүйректің құрылымды -функционалдық бірлігі нефрон болып табылады

Нефрондар қыртысты затта орналасқан

Нефрондарда зәр түзіледі

Қос бүйректе шамамен 2 млн жуық нефрондар болады. Бүйрек каналдарының ұзындығы 120 км.

Екі бүйректің фильтрлейтін беттік көлемі 5-6м2 құрайды

Бүйректер арқылы 1 минутта барлық қанның 1/5 бөлігі өтеді.

Бүйрек жұмысы жүйкелік-гуморальды жолдармен реттеледі.

Бүйректегі тастар рН = 5,5-6,0, => ортада түседі, сілтілі минералды тұздар тастың түзілуін тежейді.

Бүйректің жұмысы

Бүйректер арқылы тәулігіне

1500 – 1700 л қан өтеді және

150 -170 л бірінші реттік несеп түзіледі

1,5 – 2 л екінші реттік несеп бөлінеді

Бүйректің құрылысы:

Бүйрек қыртысты (бүйректің беткей қабатына жақын орналасқан) және милық (ішкі қабат) заттан тұрады.

Қыртысты заты милық қабатқа Бертини бағандары түрінде енеді, ал милық заты қыртысты затқа Феррейн сәулелері түрінде көтеріледі.

Бүйректе бүйрек ұлпасы (несепті түзу үшін қажетті қанның сүзілуіне жауапты) мен тостағанша-түбекше жүйесін (түзілген несепті жинақтау және шығаруға жауапты) ажыратады.

Бүйректің қызметтері

1. Қандағы тұз концентрациясы мен жасушалардан ағып өтетін сұйықтықтардың осмостық қысымын реттейді. Дене сұйықтығындағы тұздың концентрациясы жасуша ішіндегі концентрациясынан артық болса, су жасушадан шығып, жасуша бүрісіп қалады.

2. Қан мен басқа да сұйықтықтың құрамын реттейді.

3. Бүйрек – күрделі биологиялық сүзгі: ағзадағы артық су, тұз, дәрі заттарды шығарып, жетіспейтін заттарды сүзіп алып қалады.

4. Бүйректе зәр (несеп) түзіледі.

5. Ағзаның ішкі ортасы құрамының тұрақтылығын сақтайды. 6. Су мен тұздың мөлшерін реттейді

Милы қабат

Қыртысты қабат

астауша қабат

Бүйрек

пирамидалары

Кіші тостағаншалар

емізікше

несепағар

Сабақты қалай меігергеніңізді тексеру үшін, меңгеру деңгейінне талдау жүргізіп, өрмекторда әрбір сұрақты түсіну орнын анықтаңыз. (Стикер өрмектордың шетіне қарай орналасса, сол ғұрлым сол сұрақ бойынша толық білемін.)

1. Суреттен бүйректің құрылымдық бірліктерін танып анықтай аламын.

2. Бүйректің құрылымдық бірліктерін атауларын айта аламын.

3. Бүйректің құрылысы мен маңызын түсіндіру барысында терминдерді қолдана аламын.