Тыныс алу жне тыныс шығару механизмі. Биология, 8 сынып, дидактикалық материал.

 8 сынып _____ аты-жөні_______________________________

 Сабақ тақырыбы: Тыныс алу жне тыныс шығару механизмі

 Оқыту мақсты: 8.1.4.2. тыныс алу және тыныс шығару механизмін түсіндіру

• Не себепті ауадағы оттегі өкпеге түсуге ұмтылады?

• (G) Адамның тыныс алу жүйесі мүшелерін еске түсіріп, сызбаға бейнелеңіз. (сурет1) Өкпе альвеолалардағы диффузия, өкпелік және ұлпалық тыныс алу механизмін еске түсіріп, сызбаны сипатта (сурет 2)

 м

• Тыныс алу механизмін модельдеу. «Дондерс» моделінің көмегімен тыныс алу және тыныс шығару механизмін зерттеу.

Құрал- жабдықтар: бос пластик бутылкалар, шариктер, қайшы

Жұмыс барысы:

1-жұмыс.

Тыныс алу кезінде қабырға мен көк ет қозғалыстарын бақылау. Дондерс моделі. «Ауа неліктен өкпеге түседі? Қысым қалай төмендейді? Көлем қалай ұлғаяды?» тәрізді сұрақтар қоя отырып, қарастырылатын механизмдерді топта талқылаңыздар

Модельді жасап болған соң, тыныс алу және тыныс шығару механизмін зерттеңіз. Төмендегі тапсырмаларды орындаңыз:

Тыныс алу қозғалыстарына қатысатын құрылымдар мен процестерді төмендегі суретке қарап анықтаңыз

1…………………………………………..4.....................................................................................

2………………………………………….5.....................................................................................

3…………………………………………………6...........................................................................

7. ........................................................................................8.............................................................

Тыныс алу кезінде болатын процестерді кілт сөздерін пайдаланып дұрыс ретімен сипаттаңыз. Кілт сөздер мен сөйлемдер: Қабырға осының әсерінен алға жылжып,көтеріледі, омыртқадан алшақтайды, Сыртқы қабырғааралық бұлшықеттер жиырылады, ал ішкісі босаңсиды, Диафрагма тегістеледі, . Диафрагма бұлшықеттері бір мезгілде жиырылады, Ауа өкпеге өтеді, Көкірек/кеуде қуысының көлемі ұлғаяды, Нәтижесінде көкірек қуысындағы, өкпедегі қысым атмосферадан төмен болады.

Тыныс шығару кезінде болатын процестерді сипаттаңыз. Кілт сөздер мен сөйлемдер: Көкірек көлемі кішірейеді, Көкірек қуысы өз салмағының ауырлығынан төмен түседі,Сыртқы қабырға аралық бұлшық еттер босаңсиды , ал ішкісі жиырылады, Диафрагма бастапқы қалыпқа келіп күмбезденеді,Диафрагма бұлшықеттері бір мезгілде босаңсиды, Нәтижесінде көкірек қуысындағы, өкпедегі қысым атмосферадан жоғары болады

• Төмендегі кестені толтырыңыз