Қанайналым жүйелері мен шеңберлері (жаңа тақырыпты меңгерту). Биология, 8 сынып, презентация.

Ұсынылған тұжырымдамаларды

Буылтық құрттарға ақ сұлама жатады.

Буылтық құрттарға шұбалшаң жатады.

Шұбалшаңда гемоцель болады.

Ұлулардың қаны түссіз.

Оларда капиллярлары болмайды.

Ұлуларда қан ағзаның ішкі ортасына құйылады.

Ұлудың ішкі ортасын гемолимфа деп атайды.

Шұбалшаңның қаны қызыл түсті.

Шұбалшаңда капиллярлар болады.

Балықтың қаны түссіз.

Құрбақаның қаны қызыл.

Сабақтың тақырыбы:

Қанайналым жүйелері мен шеңберлері

Сабақтың мақсаттары:

Ашық және тұйық қанайналым жүйелерін салыстыру

Үлкен және кіші қанайналым шеңберлерін сипаттау

Бағалау критерийлері:

Ашық және тұйық қанайналым жүйелерінің айырмашылықтары мен ұқсастықтарын анықтайды;

Үлкен кіші қанайналым шеңберлерін сипаттайды.

Тапсырма. Топта ашық және тұйық қанайналым жүйелерін салыстырып, айырмашылықтары мен ұқсастықтарын анықтау

Критерий:

Ашық және тұйық қанайналым жүйелерінің айырмашылықтары мен ұқсастықтарын анықтайды;

Дескрипторлар:

Сызбаға сүйеніп ашық және тұйық қанайналым жүйелерін дұрыс сипаттайды.

Әрбір қанайналым жүйесінің түріне жануарлар мысалын келтіреді.

Қанайналым жүйелерінің типтері

Ашық

Жүректен оттегіге қаныққан  қан немесе гемолимфа дене қуысына құйылып, ұлпа сұйықтығымен араласып, қайта қантамырларға құйылады. 

Тұйық

Денедегі қан  қан тамырлары арқылы ғана қозғалады

Қарапайымдарда, ішекқуыстыларда, жалпақ және жұмыр құрттарда қан айналым жүйесі жоқ

Буылтық құрттарда:

Тұйық қан айналым жүйесі

1 қан айналым шеңбері

Жүрек жоқ, оның қызметін сақиналы тамырлар атқарады

Буынаяқтылар типі

Қанайналым жүйесі ашық. Қаны(гемолимфа) тамырлардан дене қуысына құйылып, қоректік заттарды беріп, қайтадан тамырларға жиналады

Арқа жағында жұрек деп аталатын түтікшелері болады. Бунақденелерде қан оттек тасымалдамайды. Оттек әрбір мүшеге демтүтіктер арқылы барады.

Былқылдақ денелілер (Ұлулар)

Қанайналым жүйесі ашық.

Жүрегі екі бөлімнен тұрады: құлақша және қарынша және

Қозғалыс бағыты: Қарынша- артерия- дене қуысы- желбезек немесе өкпе – құлақша

Қанайналым жүйелерінің типтері

Ашық

Тұйық

Омыртқасыз-

дарда

Хордалы

ларда

Моллюскалар

Буынаяқтылар

Басжелілілер

Қабықтылар

Омыртқасыз-

дарда

Хордалы-

ларда

Буылтық құрттар

Немертиндер

Ашық және тұйық қанайналым жүйесі

Grasshopper – кузнечик

Arthropod - членистоногие

Earthworm - дождевой червь

Annelid - кольчатый червь

Тұйық қан айналым жүйесі

Қан тек қана тамырлар бойымен қозғалады және дене қуысына құймайды.

Ұлулардың қанайналым жүйесі

Қанайналым шеңбері 1.

Жүрегі 2 камералы: құлақша, қарынша

Қанайналым бағыты: Қарынша- желбезек артериясы- арқа артериясы- мүшелер- құлақша

Балықтардың қанайналым жүйесі

Сүтқоректілердің қанайналым жүйесі

Тапсырма. Үлкен және кіші қанайналым шеңберлерін моделдеп, салыстырма сипаттамалар беру

Критерий:

Үлкен кіші қанайналым шеңберлерін сипаттайды.

Дескрипторлар:

Үлкен және кіші қанайналым шеңберлерін үлгілеп көрсетеді.

Үлгіге сүйеніп үлкен және кіші қанайналым шеңберлерін дұрыс сипаттайды.

Қан айналымның бір және екі шеңбері болатын жануарлар мысалдарын келтіреді.

Бір қанайналым шеңбері

Екі қанайналым шеңбер

Бір және екі қанайналым шеңберлері

Бір қанайналым шеңбері:

Балықтарда болады

Қан жүректен желбезекке ағып шығады

Желбезекте оттегіні сіңіреді

Желбезектен дене жасушаларына ағады

Жасушалардан қайтадан жүркке келіп құяды

Екі қанайналым шеңберлері:

Қосмекенді, жорғалаушыл, құстар, сүтқоректілерде болады

Өкпелік шеңбер бар

Кіші шеңбер жүректен шығып өкпеге барып, қайтады

Үлкен шеңбер жүректен шығып, дене жасушаларына барып, қайтадан жүрекке құяды

Тапсырма. Ашық және тұйық қанайналым жүйелері, бір және екі қанайналым шеңберлерінің жануар үшін артықшылығы мен кемшіліктерін анықтау

Түсінбедім

Қызықсыз болды

Жаңа білім алмадым

Қатыспадым

“Нысана”