Экологиялық фактор. Қоршаған орта факторлардың тірі ағзаларға әсері. Биология, 7 сынып, дидактикалық материал.

7.1А Биосфера және экожүйелер

Сабақтың тақырыбы: Экологиялық фактор

Сабақтың мақсаты: экологиялық факторларды жіктей алу.​

Температура - экологиялық фактор.Дене температурасының сипатына қарай барлық организмдерді екіге топтайды: пойкилотермді (дене температурасы қоршаған ортаның температурасына тәуелді өзгеріп отырады) және гомойтермді (дене температурасы тұрақты организмдер).

Ылғал. Ылғал да экологиялық факторлар ретінде организмге әсер етеді. Ылғал көбіне климатқа, құрлықтың температуралық белдеулеріне табиғат белдемдеріне байланысты болады. Кейбір жағдайда ылғал шектеуші фактор рөлін атқарады. Ылғалдың әсеріне байланысты өсімдіктердің экологиялық топтары былай жіктеледі.

 Жарық. Күн энергиясы - шешушi экологиялық факторлардың бiрi. Атап айтқанда жарық жерде өмір сүретiндердiң барлығына дерлiгiн фотосинтез арқылы энергиямен және құнарлы заттарменқамтамасыз етеді, Tipi ағзалар үшiн сәуле толқынының ұзындығы оның қарқындылығы және сеулелендірудің ұзақтығы қажет. Күн сәулесінің спектрі үш аймаққа бөлiнедi, олар: ультракүлгiн, көрінетін және инфрақызыл сәуле шығару аймағы.

Қысым. Ауаның жер бетіне түсірген салмағы атмосфералық қысым немесе ауа қысымы деп аталады. Ауа қысымы биіктікке сәйкес азаюы адам ағзасына үлкен әсер етеді. Адам 3000м биіктікке көтерілгенде биіктік ауруымен ауыра бастайды: тез шаршайды, басы айналады, жүрегі айниды. 4000м - дегі биіктікте қан тамырлары жарылып, мұрнынан қан кетеді, есінен танады. Оған себеп ауа қысымының жалпылама азаюына байланысты оның құрылымындағы оттегінің де қысымы азаяды. Атмосфералық қысым барометр деп аталатын құралмен өлшенеді (грекше барос - салмақ, метрео - өлшеймін ).