Элементтердің период және топ бойынша қасиеттерінің өзгеру заңдылықтары (Химия, 10 сынып, I тоқсан)

Пән: Химия
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Периодтылық
Сабақ тақырыбы: Элементтердің период және топ бойынша қасиеттерінің өзгеру заңдылықтары
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 10.2.1.1 химиялық элементтер атомдары қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын сипаттау: атом радиусы, иондану энергиясы, электртерістілік және тотығу дәрежесі;
Сабақ мақсаттары: Оқушылардың барлығы:
s, p,d және f блока элементтерін ажырата біледі
Ауфбау (Aufbau) принципіне сүйене отырып, электрондық конфигурация құрады
Оқушылардың көбі:
- период және топ бойынша қасиеттердің өзгеруін атом радиусы, иондану энергиясы, тотығу дәрежелерін түсіндіреді
Кейбір оқушылар:
Элементтің құрылысына қарай қасиеттерін болжайды.

Сәлемдесу. Сыныпта жағымды атмосфера орнату

Нәтижелі жұмысқа бағдар
Сабақ тақырыбын таныстыру
Оқыту және сабақ мақсаттарымен таныстыру
Активити 1 :
ҚАЙТАЛАУ: ЭЛЕКТРОНДЫ КОНФИГУРАЦИЯ
• Оқушылар үшінші период элементтерінің конфигурациясын тақтада құрастырады
• Мұғалімнің сұрағы:
Электрондық конфигурацияны жазып жатқанда не басшылыққа аласың?
• Оқушы жауап береді.
• Мұғалім оқушының жауабына кері байланыс жасайды, қажеттілік туындаса көмектеседі
• Мұғалімнің қысқаша түсіндірмесі: атом радиусы
СЫНЫППЕН ЖҰМЫС/ТАНЫСУ /ТАЛҚЫЛАУ/
ТҮСІНДІРУ
• Периодтық кестедегі s, p, d және f блоктары
• Ауфбау принципі
• Қасиеттердің өзгеру тренді
Атомдық радиус
Иондық радиус
Иондану энергиясы
Электронның өзгеруі
Активити 2: s, p, d және f блоктарын қарастыру
• Оқушылар алдыңғы тапсырмадағы қажетті үшінші периодтағы элементтердің конфигурациясын жазғандарының ішінен s, p, d блок элементтеріне f блок элементін қосып қарастырады.
• Оқушыларға жұмыс парақшаларын тарату
• Жұмысты орындап болғаннан кейін жанындағы оқушымен алмасып бірін – бірі тексереді.
Активти 3 Периодтық кесте туралы қызықты және маңызды мәліметтерді талқылау

• Периодтық кестенің құрылу принципі және пайда болу тарихы туралы қысқаша мәліметтерді оқушылармен бірге қарастыру
• Электртерістілік кестесін сыныппен талқылау
o Электртерістік ең үлкен элемент
o Электртерістік кіші элемент
o
• Кестедегі қасиеттердің периодты өзгеруін талқылау
• Оқушыларға бағдар беруге ұсынылатын сұрақтар:
«Периодтық заң» дегеніміз не, тұжырымдамасы
қандай?
Металдық/бейметалдық қасиеттер кестеде қалай
өзгереді?
Электртерістілік кестеде қалай өзгереді?
және т.б
Бағалау: мұғалім жұмыстарына ауызша кері байланыс береді, қажеттілік туындаған жағдайда көмек көрсетеді. Оқушылар бірін – бірі бағалау.

Мұғалім түсіндірмесі: Ауфбау(Aufbau) принципінің тұжырымы
Жеке жұмыс:
Оқушыларға өз бетімен орындауға тапсырмалар беріледі (оқушылардың өз болжамдары)
• Оқушылар әр периодтан бір – бір элементтерді алып жазып шығады.
• Оқушының жазған элементтері бойынша түсіндіреді
• Ионизация энергиясын түсіндіреді
Дифференциация: алғыр оқушылар периодтар мен топта қасиеттердің өзгеруін синтездейді
Жеке жұмыстан соң, тақырып бойынша негізгі ұғымдар бойынша сыныппен талқылау жұмыстары орындалады
Активити 3. Элементтерді салыстырады.
Жұптық жұмыс:
Атом радиусы, ионның радиусы, иондану энергиясы Оқушыларға жоғарыда көрсетілген тақырыптар бойынша қысқа жауап қажет ететін тапсырмалар таратылады.
1. АТОМ РАДИУСЫ
1. Берілген атомның қайсысы үлкен: Na немесе Mg?_________
2. Берілген атомдардың қайсысы үлкен : Na немесе K?__________

2. ИОН РАДИУСЫ
1. Қайсысы үлкен: Na или Na+?___________
2. Қайсысы үлкен: Cl или Cl-?____________
3. 3 периодта орналасқан ең үлкен катионды көрсетіңіз__________
4. 3 периодта орналасқан ең кіші анионды көрсетіңіз__________

ИОНДАНУ ЭНЕРГИЯСЫ
1. Қай атомда иондану энергиясының мәні үлкен(IE) :
Na немесе Mg?___________
2. Қай атомда иондану энергиясының мәні үлкен (IE) :
Mg немесе Al?___________
3. Қай атомда иондану энергиясының мәні кіші (IE):......