Практикалық жұмыс «Әртүрлі жағдайлардың нәруыз құрылымына әсерін зерттеу» (Биология, 10 сынып, I тоқсан)

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Молекулалық биология
Сабақтың тақырыбы: Практикалық жұмыс «Әртүрлі жағдайлардың нәруыз құрылымына әсерін зерттеу»
Оқыту мақсаты (оқу багдарламасына сілтеме): 10.4.1.5. Әртүрлі жағдайлардың нәруыз құрылымына әсерін зерттеу
Сабақ мақсаты: ● Нәруыздарға әртүрлі жағдайлармен әсер етіп өзгерісіне бақылау жүргізу
● Практикалық дағдыларын дамыту
● Практикалық жұмыс қорытындысын жасай білуге үйрету
Барлық оқушылар нәруыздардың өзгерісін бақылай алады
Көпшілік оқушылар жұмыста өз бетінше орындай алады
Кейбір оқушылар практикалық жұмыс қорытындысын химиялық реакциялар бойынша тұжырымдай алады.

Ұйымдастыру кезеңі
Ой қозғау
«Арманға бүгін таңғы асқа анасы жұмыртқа пісіріп берді. Арман қоймалжың жұмыстқаның қатты массаға айналуының неге байланысты екенін ойланды және температурамен әсер еткендіктен болғандығын болжады.»
Бұл - денатурация
Температурадан басқа қандай заттармен нәруыз құрылымын бұзуға болады?
Эмоционалды жағдайды құру.

Тәжірибе жұмысын бастмас бұрын техникалық қауіпсіздік ережелерінің орындалуын ескерту, қауіп қатерді бағалау пунктіне сәйкес талқылау жүргізу.
Тәжірибе 1. Жоғары температураның нәруыз құрылымына әсері
Жұмыртқа нәруызы ерітіндісі бар бар пробирканы су банясында 5 мин қыздыру. Мөлдір нәруыз ерітіндісінің тығыз ақ түсті тұнбаға айналады.
Қорытынды: Тауық жұмыртқасының ақуызы (альбумин) жоғары температуралық денатуратциялайды. Қайтымсыз денатурация нәтижесінде оның табиғи құрылымы мен оның физикалық қасиеттері өзгерді, мөлдір еритін ақуыздан ол өте тығыз ерімейтін затқа айналды.
Тәжірибе 1. Жоғары температураның нәруыз құрылымына әсері
Эксперимент үшін 1 мл 1% жұмыртқаның ақуыз,
1 мл натрий хлоридінің ерітіндісі суды тазартады. 1. 1 мл жұмыртқаның ақ ерітіндісіне, әр түрлі концентрациядағы 1 мл натрий хлоридінің ерітіндісіне (5%, 10%, 15%) қосылды.
2. Осы ерітіндіге дистилденген судың артық болуы қосылды. Натрий хлоридін нәруыздың мөлдір ерітіндісіне қосқан кезде, көк түстегі сүзбе тұнбасы пайда болады.
Дистилденген судың қосу оны ешкандай өзгертістерге ұшыратпайды.
Қорытынды: Жұмыртқа ақуыз (альбумин) өзінің табиғи құрылымы және оның физикалық қасиеттерін өзгеруіне әкелді қайтымсыз денатурацияға, ұшырады, Ол ерімейтін тығыз затқа айналады. Денатурация кезінде осы протеиннің негізгі құрылымы өзгерді, сондықтан дистилденген суды қосқанда, ренатурация процесі орындалмады.

Тәжірибе 3. Қышқылдардың (HCl) нәруыз құрылымына әсері
Тәжірибе үшін 1% жұмыртқа ақуыз ерітінді 2 мл, тұз қышқылы (HCl) ерітіндісінің 1 мл, дистилденген су алды. 1.2 мл жұмыртқа нәруызына түрлі концентрациялы тұз қышқылынан 1 мл (HCl) қосты.
(5%, 10%, 15%)Осы ерітіндіге дистилденген су қосылды Тұз қышқылының (HCl) ерітіндісіне қосылып, тұнба пайда болады
Дистилденген судың қосылуы кезінде ешқандай өзгеріс болмады.
Қорытынды: Тұз қышқылы (HCl) жұмыртқа ақуызын (альбумин) өзінің табиғи құрылымын өзгертіп және ол тығыз ерімейтін материалға айналды. Мөлдір еритін ақуыз физикалық қасиеттерін өзгеруіне әкелді, яғни қайтымсыз денатурацияға ұшырады. Денатурациямен осы протеиннің негізгі құрылымы өзгерді, сондықтан дистилденген суды қосқанда ренатурация процесі орындалмады...........