Қышқылдар

І КЕЗЕҢ. “ ОЙ ШАҚЫРУ” ҮЙ ТАПСЫРМАСЫН ТЕКСЕРУ

Мына приборларды нені алуда пайдаландық?

ІІ КЕЗЕҢ. “Қызығушылықты ояту”

Бұл суреттердің қышқылға қандай қатысы бар?

С Ү Т

Ш Ұ Б А Т

Қ Ы МЫЗ

С Ү Т Қ Ы Ш Қ Ы Л Ы.

ИТТІҢ МЫСЫҚТЫ ТІСТЕЛЕП, ОЙНАП ЖҮРГЕНІН КӨДІҢІЗ БЕ?

Мысықтың денесінен бөлінген майларды тістеу арқылы, ит ауыз қуысындағы қышқылды тазартып құныс, мешел ауруларын болдырмайды.

-Ауырған аң сүйретіліп

келіп, хинин

ағашының қабығын

кеміріп тұрып кетеді.

Хинин ағашында хинин

қышқылдары бар

екені анықталған.

Тауықтың, құстардың

құмырысқа илеуіне

шомылып, аунап

жатқанын көрдіңіз бе?

Құмырсқа қышқылы

НСООН паразиттерге

нафталиндей әсер етеді,

құстар үстерін тазар

тады.

Ауырған аңға кім

рецепт жазып береді?

ІІІ КЕЗЕҢ. «МАҒЫНАНЫ ТАНУ »

Анықтама

Жалпы формула

Құрамы (сандық, саналық)

Атаулары (номенклатурасы)

Жіктелуі

Қауіпсіздік тех ережесі

Алынуы

Маңызды түйін → пайдасы → зиянды

ҚЫШҚЫЛДАР – МЕТАЛЛ АТОМЫНА ОРЫН АУЫСТЫРУҒА БЕЙІМ СУТЕГІ АТОМЫНАН ЖӘНЕ ҚЫШҚЫЛ ҚАЛДЫҒЫНАН ТҰРАТЫН КҮРДЕЛІ ЗАТ

Ме Ме

Н2SO4 ; HCI

ҚЫШҚЫЛДАР

Бір немесе бірнеше сутек атомы қышқыл қалдығы мен байланысқан күрделі зат

Hx Эу Oz / Нх Эу

Сутек атомы

Қышқылы қалдығы

Индикаторға әсері

Қышқыл дәмі

Күйдіргіш

Сутек атомы

cанына

Оттек атомына

байланысты

Қышқылдардың жіктелуі

HCL,

Бір негізді

HNO3,

HF

Екі негізді

H2CO3,

H2SO4,

H2S

Үш негізді

H3PO4,

H3BO3

HNO3, HNO3, H2SO4,

H3PO4,

Оттекті

HCL, H2S, HF

Оттексіз

Сутегі атомына санына

Оттегі атомына байланысты

Химияның кереметі сол!

Тәжірибені дұрыс жасай біл!

Әйтпесе үлкен қайғы болар соңы

Алдымен су, сосын қышқыл!

Химияның кереметі сол!

Тәжірибені дұрыс жасай біл!

Әйтпесе үлкен қайғы болар соңы

Алдымен су, сосын қышқыл құй!

ІV КЕЗЕҢ.“АЛҒАН БІЛІМДІ БЕКІТУ”

Проблемалық жағдай.

“Үшінші артықты табыңыз”.

1) НСІ 1) НСІ 1) Н2SО3

2) Н2SО4 2) Н2SО3 2) Н2СО3

3) НNО3 3) Н2S 3) Н3РО4

Қышқылдардың пайдасы:

Жеміс-жидектерде қышқылдың орасан зор қоры бар. Жеміс қышқылын бұдан 10 мың жыл бұрын, медицина дамымай тұрған кезде адамдар жиі қолданған. Антибиотиктер жасалғанға дейін жұқпалы ауруларды емдеуге, іріңді жараларды жууға, ішек түйілгенде, тіпті оба індетіне қарсы қышқыл пайдаланылады.

Экологиялық проблема:

«Қышқыл жаңбырлар және олардың қоршаған ортаға әсері»

Қазіргі күнгі экологиялық мәселелердің бірі – қышқылды жаңбыр. Жаңбыр суы ең таза сулардың бірі болуы керек, бірақ олай емес. Атмосфера құрамына енген өндіріс қалдықтары – күкірт диоксиді және азот оксиді ондағы ылғалмен әрекеттесіп, күкірт және азот қышқылдарын түзеді. Нәтижесінде жерге жауатын жаңбыр мен қар қышқылданады, әдетте рН мәні 5,6-дан төмен жауын-шашынды қышқыл жаңбырлар деп атайды.

Қышқылды жаңбыр көлдердегі судың да қышқылдылығын арттырады. Канада, Швеция, Финляндияның оңтүстігіндегі көлдердің қышқылдылығы жылдан-жылға артып барады.

Көлдің қышқылдануы және ауыр металл иондарымен ластануы балықтардың ұрықтанып көбеюіне ғана қауіп туғызып қоймай, ол планктондардың, балдырлардың және басқа тіршіліктердің жойылуына әрі адам денсаулығына да әсерін тигізеді.

Қышқылданған сулар металл құбырлармен аққан кезде металдарды ерітеді, олардың улы иондары пайда болады. Нью-Иорк аумағынан алынған қышқылды суды қорғасын ыдысқа құйып, бір түн қойғанда металл иондарының мөлшері тиісті мөлшерінен асып кеткен.