Ішкі үйкеліс күштері. Ламинарлық және турбуленттік ағыстар

Сүңгуір қайықтар қалай суға сүңгиді?

www.zhangozy.wordpress.com

Ішкі үйкеліс күштері. Ламинарлық және турбуленттік ағыстар

Пән мұғалімі: Оңғарбай Ж.

www.zhangozy.wordpress.com

Гидроаэромеханика

Гидроаэростатика

Гидроаэродинамика

Бернулли теңдеуі

Торричелли теңдеуі

Тұтқыр сұйық

www.zhangozy.wordpress.com

Идеал сұйық

Сұйық қозғалысын қарастырғанда көп жағдайда едәуір жуықтап, сұйықты мүлде сығылмайды деп санауға болады және оның бір қабаты 2-ші қабатымен салыстырғанда орын ауыстырғанда үйкеліс күштері пайда болмайды деп жоруға болады. Осындай мүлде сығылмайтын және мүлде тұтқыр емес сұйық идеал сұйық деп аталады.

Сұйықтың ағын сызықтарымен шектелген бөлігін ағын түтігі деп атаймыз.

Ағыс сызықтары дегеніміз-ол әрбір нүктеде жанамалары жылдамдықтар векторларымен сәйкес келген сызықты айтамыз. Екі ағыс сызықтарымен шектелген сұйықтың бөлігін сұйықтың құбыры деп атаймыз.

www.zhangozy.wordpress.com

Ламинарлық ағыс

Ламинарлық ағыс деп- сұйықтың қабаттары бір-біріне араласпай ағатын тәртіпті айтады, яғни бір қабат екіншісіне араласпай сырғанап өтеді. Ламинарлық ағыс стационарлы.

www.zhangozy.wordpress.com

Турбулентті ағыс

Сұйықтық қабаттары бір-бірімен араласып, құйындану арқылы өтетін ағысты турбулентті деп атаймыз. Турбуленттік ағыс кезінде бөлшектердің жылдамдығы әрбір берілген орында барлық уақытта ретсіз қозғалыста болады, яғни ағыс стационарлы емес.

www.zhangozy.wordpress.com

www.zhangozy.wordpress.com

www.zhangozy.wordpress.com

www.zhangozy.wordpress.com

www.zhangozy.wordpress.com

Рейнольдс саны

Турбулентті немесе ламинарлы ағысты өлшемсіз санмен сипаттауға болады. Ағылшын оқымыстысы Рейнольдс ағынның сипаттамасы өлшемсіз шаманың мәніне байланысты екенін айтты.

(1)

мұндағы: ρ газ немесе сұйықтың тығыздығы, v ағынның орташа жылдамдығы, η тұтқырлық коэффициент, l көлденең қимасының өлшемін сипаттайтын шама, Рейнольдс саны деп аталады.

Рейнольдс саны болғанда ламинарлық ағыс байқалады. Ал егер болса, онда ламинарлық ағыс турбуленттікке көшеді.

Сұйық құбырдан аққанда егер болса, онда ағыс турбулентті болады.

www.zhangozy.wordpress.com

Тұтқырлық

Тұтқырлық- сұйыктың қозғалысына кедергі жасайтын ішкі үйкеліс күштері.

Бұл күш ішкі үйкелісті, яғни сұйық пен қатты дененің арасындағы емес, бір-біріне қатысты сырғанап бара жатқан сұйық қабаттарының арасындағы үйкелісті сипаттайды.

η -сұйықтың тұтқырлық қасиетін білдіреді, ол тұтқырлық коэффициенті немесе тұтқырлық деп аталады.

www.zhangozy.wordpress.com

Тұтқырлық түрлері

-бұл кинематикалық тұтқырлық деп аталады. Ал η шамасының v шамасынан айырмашылығы ол динамикалық тұтқырлық деп аталады.

Кинематикалық тұтқырлықты қолдана отырып, рейнольдс санын мына түрге келтіруге болады:

(2)

www.zhangozy.wordpress.com

Шар тұтқыр сұйық ішінде қозғалғанда Стокстың заңы бойынша пайда болатын кедергі күші:

Стокс заңы

Шар тұтқыр сұйық ішінде қозғалғанда Стокстың заңы бойынша пайда болатын ауырлық күші шардың салмағына тең:

www.zhangozy.wordpress.com

Пуазель теңдеуі

Ламинарлы ағыс кезінде r радиусы және ұзындығы l қылтүтік арқылы t уақыт ішінде ағып өтетін сұйықтың (газдың) көлемі Пуазель теңдеуімен анықталады:

www.zhangozy.wordpress.com

1. Бомбылаушы ұшақ қанатындағы бомбалардан босаған кезде неге селк етеді?

2. Күшті жел тұрғанда, ол жер бетінен жеңіл нәрселерді (құрғақ жапырақ, қағаз және т. б.)

көтеріп әкетеді. Неге?

3. Піскен және шикі жұмыртқаны қалай ажыратуға болады?

Тақырыпты қорытындылауға арналған сұрақтар

www.zhangozy.wordpress.com

Тақырыпты қайталауға арналған есептер:

Есептер:

1.449-1.454*

www.zhangozy.wordpress.com

Үй жұмысы

Тақырыпты мазмұндау 3,1-3,4

Есептер: 1.457-1.459

Назарларыңызға рахмет!

www.zhangozy.wordpress.com