Адамдар арасындағы қарым – қатынас

Қарым-қатынас – адамдарАдам арасында бірлескен іс-әрекетІс-әрекет қажеттілігін туғызып, байланысБайланыс орнататын күрделіКүрделі (мұндай бет жоқ) процессПроцесс; екі немесе одан да көп адамдардың арасындағы танымдық немесе эмоционалды ақпарат, тәжірибе, білімдер, біліктер, дағдылар алмасу. Қарым-қатынас тұлғалар мен топтар дамуының және қалыптасуының қажетті шарты болып табылады.

Қарым-қатынас барысында адамдардың танымдықТанымдық хабарларменХабар, ақпаратпенАқпарат, тәжірибеменТәжірибе, білімменБілім, дағдылармен алмасуы және өзара түсінісуі, бірін-бірі қабылдауы жүзеге асады. Қарым-қатынастыңинтерактивтіИнтерактивті (мұндай бет жоқ), коммуникативтіКоммуникативті (мұндай бет жоқ), перцептивтіПерцептивті (мұндай бет жоқ) деген үш жағы және мезоМезо (мұндай бет жоқ), макроМакро, микроМикро, руханиРухани (мұндай бет жоқ), іскерІскер (мұндай бет жоқ), т.б. деңгейлері болады.

 Негізгі қызметіҚызмет:

1) ақпараттық-коммуникативтікАқпараттық-коммуникативтік (мұндай бет жоқ) (ақпаратАқпарат алмасу және адамдардың бірін-бірі тануымен байланысты);

2) реттеуші-коммуникативтікРеттеуші-коммуникативтік (мұндай бет жоқ) (адамдардың іс-әрекетін реттеу және біріккен әрекетті ұйымдастыру);

3) аффективті-коммуникативтікАффективті-коммуникативтік (мұндай бет жоқ) (адамның эмоционалдық аясымен байланысты).

Педагогикалық қарым-қатынас

Педагогикалық қарым-қатынас - белгілі бір педагогикалық қызметПедагогикалық қызмет атқаратын, жәйлі психологиялық Психологиялық климат (мұндай бет жоқ)климатПсихологиялық климат (мұндай бет жоқ) құруға және оқу іс-әрекетін, педагогПедагог пен оқушы арасындағы, оқушылар ұжымы ішіндегі қатынастарды психологиялық тиімді етуге бағытталған оқытушы мен оқушының сабақтағы және сабақтан тыс уақыттағы кәсіптік қарым-қатынасы.

Перцептивтік қарым-қатынас

Перцептивтік қарым-қатынас — адамның парапар қабылдауы, оның ішкі дүниесіне бойлау, әрбір жеке сәтінде оның психикалық жағдайын сезіну дағдысы, оның тәртіп себебін түсіну дағдысы. Мұғалім өзінің перцептивтік қарым-қатынас қабілеттерін ұдайы дамытуы қажет.

Фатикалық қарым-қатынас

Фатикалық қарым-қатынас (лат.Латын тілі fatuus - ақымақ) - қарым-қатынас үрдісі үшін ғана мазмұнсыз қарым-қатынас.

Қарым-қатынастың жетекші түрі

Қарым-қатынастың жетекші түрі - осы немесе өзге жас кезеңінде болатын қарым-қатынас түрі, бұл арқылы тұлға дамуының осы сатысына сәйкес негізгі тұлғалық қасиеттер қалыптасады.

Қарым – қатынастың үш жағы бар.

1. Коммуникативтік, яғни жақындасу жағы

2.  Интерактивтік жағы

3. Перцептік жағы

Коммуникативтік жағы -  қарым – қатынас арқылы адамдар бір – біріне ойын, мақсатын, алған бет алысын айыруға тырысады. Бұл процестің құралына сөз, сөйлеудегі ырғақ мимика (бет, ауыздың  әртүрлі қимылы), пантомимика (бүкіл денедегі әртүрлі қимыл), ым – жымдар жатады. Коммуникативтік процестің мақсаты соған қатысатын адамдардың бір – біріне әсер етуі.  Қарым қатынаста адамдар өзара идеялар, қызығулар, көңіл –күйімен, сезімдерімен т.б. бөліседі. Мұның бәрін әртүрлі мәлімет ретінде қарастыруға болады.

   Интерактивтік жағы – бұл адамдардың бірігіп қызмет жасауы үшін стратегиялық жоспар құруын көрсетеді. Қарым – қатынастың интерактивті жағы – адамаралық қарым  -  қатынастың, адамдардың бір – бірімен әрекеттесуімен байланысты аспектілерін белгілеуге арналған шартты термин. Қарым – қатынас барысында қатынасқа түсу үшін  тек мәлметпен алмасыпжәне өзара түсініксіздікке қол жеткізумен шектелу жеткіліксіз, әрекеттермен алмасу, ортақ іс - әрекетті жоспарлап, бірлескен әрекеттердің формалары мен нормаларын қалыптастыру да маңызды.

Перцептік жағы   -   қарым – қатынасқа түсіп, тұрған адамдардың бірін – бірі қабылдауы. Адамдардың қарым – қатынасқа түсер алдында бір – бірін адекватты қабылдап, сезінудің өзара қарым – қатынас барысында сеніммен түсінісулеріне маңызы өте зор.

  Идентификация дегеніміз – адам өзін басқа адамның орнына қойып, сол адамның  бағалайтын заттарын құбылыстарын, уақиғаларын өзіндік етуі. Мысалы, оқушының өзін мұғалім орнына қойып, соның бойындағы қасиеттерді өзінікі етуі.

Рефлексия – адамның өзін сырттан көре алу мүмкіндігі, бұл нәтижесінде өзін, өзінің ойлауын, өзінің санасын көру мүмкіндігі пайда болатын сананың бұрылысы.

Қарым-қатынас түрлері:

1) «Маска контактісі» – формальді қарым-қатынас, онда әңгімелесушінің жеке даралық ерекшеліктері ескерілмейді, яғни бастапқы маска қолданылады (кішіпейілділік, салмақтылық, қатысушылық және тағы басқа). Әңгімелесушіге деген шын қатынасын, әмоциясын көрсетпей, жестер, мимика қолданылады.

2) «Жабайы қарым-қатынас» – басқа адамды керекті және бөгет жасайтын объект ретінде бағалау – егер әңгімелесуші адам керек болса, қарым-қатынасқа белсенді түрде түседі, ал егер бөгет жасаса, агрессивті, ұнамсыз қылықтармен жауап береді

3) Формальді-рольдік қарым-қатынас. Қарым-қатынастың тәсілі мен мазмұны алдын-ала белгіленіп қойған, және де әңгімелесуші туралы пікір оның әлеуметтік орнына қарай анықталады.

4) Іскерлік қарым-қатынас – онда әңгімелесушінін мінезі, жеке өзіне тән ерекшеліктері, жасы, оның көңіл күйі ескеріледі, бірақ іс мәнді болып қала береді.

5) Рухани, жеке адам аралық достық қарым-қатынас – мұнда кез-келген тақырыбта әңгімелесуге болады және тек ғана сөзбен емес, бір-бірін бет әлпеті, қозғалысы, интонациясы арқылы-ақ ұғады. Мұндай қарым-қатынас егер, қарым-қатынасқа түсушілер бір-бірінің көзқарасын, қызығушылығын жақсы білсе ғана жүзеге асады.

6) Манипулятивті қарым-қатынас – әр түрлі әдіс-тәсілдер қолдану арқылы әңгімелесушіден пайда табуға бағытталған қарым-қатынас түрі