Ілияс Жансүгіров (Отарба)
Айдалам, арқам, ауылым,
Алатау, жапан, қалың құм,
Ортаңнан өтеді отарба.
Отарбаның үнінен,
Босанар түйе жүгінен;
Төталар жүрген ат - арба.
Үкідей көзі жарқырар,
Айғырдай өзі арқырар,
Тегілте тігер түтін ту,
Пысқырып үркек құландай,
Ысқырып жүрдек жыландай,
Пыс - пыс, күрс - күрс... ізі шу.
Айдала, айсыз түндерде,
Мандайын бере Үркерге,
Арқырар арба, шарқ ұрар.
Түйелердей тіркелер,
Келіншектей бүркенер,
Дөңгелер арба зырқырар.
Зырқылдар, тартар ыңқыл күй,
Төрт тағанды отыз үй
Омыртқадай тізілер
Станция, ауыл - Шоққара,
Үйірін көрген құт қара:
Ақырар да кіжінер.
II
Аспанның ұлы аласқар,
Асқардың жүгі құз тастар,
Көргені оның жалғыз жел.
Ағыны боран ұлы өзен,
Ақ дауыл аспас аш кезең,
Қарта қатпар, бұйра бел.
Шырышы шұбар жыландай,
Жаужұмыры құмандай,
Қолқа қолат, құба құм.
Сеңсең бұйра сексеуіл,
Жабағы шағыл, мар шеңгел,
Шұраты шуда, шыралжың.
Өлеңді өзек, тұзды сор,
Өзенді өрлей ұзын жол,
Төбеде топ - топ тораңғы.
Жыңғылды жыныс, жиделі ой
Ой - қой, біздің мекен ғой!
Сағынам қатты соларды.
Қыз білек қоға, қулы қол,
Қасқыры қайсар, қабаны ор,
Қамысты қопан, ну дүлей.
Жайнар ма жасыл күркірей,
Жауар ма жаңбыр сіркірей,
Өсер ме көгің дүркірей!
ІІІ
Қызғылы қыздың ерніндей,
Бозғылы боздың өңіндей
Қырдан атқан таң сұлу.
Атқан отарба түтін ту...
Сол сурет, тіпті, тым сұлу
Таңда тауға шаншылу.
Қыбыр - қыбыр қазақ үй,
Қалауыштайтын, қараша үй,
Тоқтышақ, тон, кір тымақ,.
Шалағай шаруа, шалап мас...
Тыр - тыр - тыр - тыр тіс ағаш,
Мә - ә - ә - ө қозы, лақ...
Жарлы, жалшы, батырақ,
Кедей, орта дабырап
Көшпек қамын қамдаулы.
Өгізінде ыңыршақ,
Ерттеулі тұр сұр шолақ,
Түйе тегіс қомдаулы...
Кедей көшті, топыр... топ...
Байдың көшер жөні жоқ,
Бай алдында өмір жоқ.
IV
Арба келеді.
Алатау!
Мәңгі марқұм байғұс - ау,
Қалтырар кеудең, дірілдер,
Меңіреу, мылқау, құм қоныс,
Керен дала, тым-тырыс...
Жатушы ен жансыз, жан кірер.
Жолбарыстай жонында,
Жондарыңның қойнында
Қазынаң қалмас қазылар.
Елдерің жатқан өңірде,
Ерлерің жортқан белінде,
Заводтар зәулім азынар.
Асқағы аспан Алатау,
Жексені жер Қаратау,
Кеулетер, қойнын ақтарар.
Асылға бай кендерім,
Астыққа бай жерлерім,
Дәулетті көлдер мақтанар.
Далаларың быжынар,
Қалаларың құжынар,
Жапанда жанар электр.
Телеграмма, радио, телефон...
Дыңылдасар тілсіз үн,
Сыбырласар жансыз тіл.
Басталған анау жаңа жол,
Бастаған мынау қалың қол,
Бастайды қайда, не жерге?
Басталды анау төте жол,
Бастады мынау қалың қол,
Социалшыл дәуірге.
Өзен кезер кемелер,
Жерді жыртар трактор,
Қырды қырқар шойын жол.
Үмітті ілгері ұмтылған,
Жұрт аударып жұртынан,
Көшерсің. ауыл, көлік сол.
Еңбекшіңді қайнатар,
Еңбегіңді жайнатар,
Арығың қунар, қонаяр.
Малайың, малшын, құл, жалшың,
Табанды табың, таянышың
Жұмысшы табың молаяр.
Аулыма келді отарба,
Баурым, жеттің қатарға,
Сол жолды өзің жасарсың.
Тапсыз тату таң атар,
Еңбек өнер, ел жасар,
Жасарсың, жұртым жасарсың
Алатау, жапан, қалың құм,
Ортаңнан өтеді отарба.
Отарбаның үнінен,
Босанар түйе жүгінен;
Төталар жүрген ат - арба.
Үкідей көзі жарқырар,
Айғырдай өзі арқырар,
Тегілте тігер түтін ту,
Пысқырып үркек құландай,
Ысқырып жүрдек жыландай,
Пыс - пыс, күрс - күрс... ізі шу.
Айдала, айсыз түндерде,
Мандайын бере Үркерге,
Арқырар арба, шарқ ұрар.
Түйелердей тіркелер,
Келіншектей бүркенер,
Дөңгелер арба зырқырар.
Зырқылдар, тартар ыңқыл күй,
Төрт тағанды отыз үй
Омыртқадай тізілер
Станция, ауыл - Шоққара,
Үйірін көрген құт қара:
Ақырар да кіжінер.
II
Аспанның ұлы аласқар,
Асқардың жүгі құз тастар,
Көргені оның жалғыз жел.
Ағыны боран ұлы өзен,
Ақ дауыл аспас аш кезең,
Қарта қатпар, бұйра бел.
Шырышы шұбар жыландай,
Жаужұмыры құмандай,
Қолқа қолат, құба құм.
Сеңсең бұйра сексеуіл,
Жабағы шағыл, мар шеңгел,
Шұраты шуда, шыралжың.
Өлеңді өзек, тұзды сор,
Өзенді өрлей ұзын жол,
Төбеде топ - топ тораңғы.
Жыңғылды жыныс, жиделі ой
Ой - қой, біздің мекен ғой!
Сағынам қатты соларды.
Қыз білек қоға, қулы қол,
Қасқыры қайсар, қабаны ор,
Қамысты қопан, ну дүлей.
Жайнар ма жасыл күркірей,
Жауар ма жаңбыр сіркірей,
Өсер ме көгің дүркірей!
ІІІ
Қызғылы қыздың ерніндей,
Бозғылы боздың өңіндей
Қырдан атқан таң сұлу.
Атқан отарба түтін ту...
Сол сурет, тіпті, тым сұлу
Таңда тауға шаншылу.
Қыбыр - қыбыр қазақ үй,
Қалауыштайтын, қараша үй,
Тоқтышақ, тон, кір тымақ,.
Шалағай шаруа, шалап мас...
Тыр - тыр - тыр - тыр тіс ағаш,
Мә - ә - ә - ө қозы, лақ...
Жарлы, жалшы, батырақ,
Кедей, орта дабырап
Көшпек қамын қамдаулы.
Өгізінде ыңыршақ,
Ерттеулі тұр сұр шолақ,
Түйе тегіс қомдаулы...
Кедей көшті, топыр... топ...
Байдың көшер жөні жоқ,
Бай алдында өмір жоқ.
IV
Арба келеді.
Алатау!
Мәңгі марқұм байғұс - ау,
Қалтырар кеудең, дірілдер,
Меңіреу, мылқау, құм қоныс,
Керен дала, тым-тырыс...
Жатушы ен жансыз, жан кірер.
Жолбарыстай жонында,
Жондарыңның қойнында
Қазынаң қалмас қазылар.
Елдерің жатқан өңірде,
Ерлерің жортқан белінде,
Заводтар зәулім азынар.
Асқағы аспан Алатау,
Жексені жер Қаратау,
Кеулетер, қойнын ақтарар.
Асылға бай кендерім,
Астыққа бай жерлерім,
Дәулетті көлдер мақтанар.
Далаларың быжынар,
Қалаларың құжынар,
Жапанда жанар электр.
Телеграмма, радио, телефон...
Дыңылдасар тілсіз үн,
Сыбырласар жансыз тіл.
Басталған анау жаңа жол,
Бастаған мынау қалың қол,
Бастайды қайда, не жерге?
Басталды анау төте жол,
Бастады мынау қалың қол,
Социалшыл дәуірге.
Өзен кезер кемелер,
Жерді жыртар трактор,
Қырды қырқар шойын жол.
Үмітті ілгері ұмтылған,
Жұрт аударып жұртынан,
Көшерсің. ауыл, көлік сол.
Еңбекшіңді қайнатар,
Еңбегіңді жайнатар,
Арығың қунар, қонаяр.
Малайың, малшын, құл, жалшың,
Табанды табың, таянышың
Жұмысшы табың молаяр.
Аулыма келді отарба,
Баурым, жеттің қатарға,
Сол жолды өзің жасарсың.
Тапсыз тату таң атар,
Еңбек өнер, ел жасар,
Жасарсың, жұртым жасарсың
Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter
Қарап көріңіз 👇
Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру
Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?