География | Тынық мухиттағы соғыстың басталуына дейінгі Оңтүстік шығыс Азия елдеріндегі Жапонияның сыртқы саясаты

Мазмұны
Кіріспе............................................................................................3
1. Тынық мухиттағы соғыстың басталуына дейінгі Оңтүстік шығыс Азия елдеріндегі Жапонияның сыртқы саясаты..............................6
1.1. Жапонияның бірінші дүние жүзілік соғыстан кейінгі эканомикалық жағыдайы...........................................6
1.2. Жапонияның Азия елдеріне қатысты агрессиялық шабуылдары.....................................7
2. Тынық мұхиттағы соғыс кезіндегі Оңтүстік Шығыс Азиядағы Жапонияның сыртқы саясаты.........................15
2.1. Жапония, Германия, Италия арасындағы одақтастық..............15
2.2 Жапонияның екінші дүние жүзілік соғыста жеңіліске ұшырауы........................................19
2.3 40-50 жылдардағы Жапонияның саяси реформалары.................24
Қорытынды.....................................................................................................35
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі………………………………………..36
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Азия құрлығының үштен бір бөлігін алып жатыр; онда жер шарының 53% өмір сүреді. Бірақ Азқия тұрғының 90 % Оңтүстік және Оңтүстік шығыс бөлігінде орналасқан.
Қытай, Манчижурия, Индия , Индонезия, Индокитай, Тай, Бирма, Малайя, Ф илипин, Корея елдері 15 млн шаршы шақырым жерді алып жатыр, оның 11% құрлық. Ал бұл елдердің тұрғынының саны милиардтан асып жатыр. Бұл дегеніміз жер шарының ХХ ғ. 30-40 жылдардағы санақпен сәйкес келеді.
Сондықтан Оңтүстік және Оңтүстік шығыс Азия елдерінде үлкен жұмыс күші бар. Бұл жерде сонымен қатар көптеген шикі зат рухы : темір рудасы, көмір, мұнай, марганец, хром, вольфрам алтын, никель және т.б. пайдалы қазбалар табылды. Жер шарының бұл бөлігі каучук,джук, жібек, соялық боб, күріш, пальмалық май шығарудың манаполиясына шығарылуына аз қалды.
Қазақыстан мен Жапония халықаралық аренада әріптестер болып табылады. 1994 жылғы Елбасымыздың Жапонияға сапары осы ынтымақтастық тарихында елеулі маңызға ие болды. Оның барысында Н.Назарбаев Күншығыс елінің императорымен, Премьер-министірімен, жапониялық саяси және іскер топтармен кездесті. Сол кезде ресми Токио Қазақстанда іске асып жатқан құрулуларға қолдауын білдірген болатын.
«Версальдің бейбітшілігіне бір жола соққы берген, Еуропа мен әлемнің басқа да өңірлерінің географиялық картасын қайта жасатқан Германиядағы реваншизм мен фашизм болатын. Бұл сияқты, бейбітшілікке бағыттагған Версаль жүйесінің күйрей жеңілуі, сонымен бірге, халық аралық қатынастарда «еуроцентризм» рөлінің бәсеңдеуіне әкеліп, оның орнын «американцентризм» басты...
1945 жылғы Ялта біразға дейін геосаяси тепе-теңдікті орнықтырып келіп еді, бұл тепе-теңдік тұғыры 1991 жылы шайқалды... »
Тақырыптын зерттелу деңгейі. Сыртқы саясаттағы Жапонияның позициясын қарастыру, оның Оңтүстік Азиядағы негізгі приоритетін көрсету, «Ұлы Шығыс Азия сферасының өзара өркендеу » құрылу мақсатын анықтау, сонымен қатар АҚШ-пен Жапония арасындағы соғыстың басталуының себептерін анықтау.
ХХ ғ. 30 жылдардағы негізгі империалистік державалар арасындағы қарым қатынас күшінде айқын өзгерістер болады. Германия Жапния және Италия дүние жүзілік картаға өзгерістер енгізуді ашық түрде жариялай бастады. Олар ағылшын- франсуз америкндық державалық топтарға қарсылық көрсетті. Бұл германдық жапондық және италияндық державалық топтарының дүние жүзін басқаруға деген өзара күресі басы еді. Бұл жағдай екінші дүние жүзі соғысының басталуына әкеп соқты.
Германия, Жапония және Италия елдерінің жаулап алу жоспары көптеген елдерге үлкен қауіп төндірді.
Бұл жұмыстың басты бағыты ретінде мыналар қарастырылады: 1927 жылы 25 шілдедегі «генерал Танака Гаитидің меморандумы», өйткені бұл меморндуында жапония агрессиясының себебі жазылған, мұнда сонымен қатар Маньчужирии, Қытай «Оңтүстік көлдердегі» елдерді жаулап алу бағыты анық көрсетілген.№ Сонымен қатар халыаралық аренадағы фашистік блоктың бастапқы құрылыс этапы ретінде 1936-1937 жылдары қабылданған.
«антикоинстерновск пакті» қарастырыладыІ, және де тынық мұхитындағы соғыстың қортындысы ретінде 1945 жылы екінші қыркүйекте қабылданған «Жапонияның капитуляциясы туралы акт».
1914-1918 жылдардағы дүние жүзілік соғыстан кейін әлемдегі ең күшті капиталистік державалар: Жапония, АҚШ және Англия Оңтүстік –шығыс Азия елдерін басқаруға өзара күресті.
Бұл үшбұрыштың ішінде өрши түсті, бұл жағдай тынық мухитында қарама- қарсы орналасқан жаңа әрі тез дамушы монопалистік капитал елдер Жапониямен АҚШ арасында ерекше болды.
Әр түрлі бөлімдердегі Жапонияның саяси қайта құрылуын қарастыру, онда жүргізілген реформаларға баға беруге тырысу, сонымен қатар саяси билікке және оның жапон қоғамында орындалуын орындалуын қарастыру.
Курстық жұмыстың мақсаты - Жапонияның милитарияттық державаға айналуына және Оңтүстік Шығыс Азия елдеріндегі антивизияцияның «агрессоры» болуының себебін анықтау.
ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Жапонияның сыртқы саясатының дамуын зерттеу, бұл дамудың негізгі бөлімдерін белгілеу, онда қарастырылатын Жапонияның қайта құрылымын бағалау.
Зерттеужұмысының деректік негізі. Курстық жұмысты жазу барысында Қазақстан Республткасының Ұлттық кітапханасындағы, Ғылым академиясының Орталық кітапханасындағы, Интернет желісіндегі Жапонияның 1930-1945 жылдар аралығындағы кезеңге арналған әдебиеттер, сол сияқты Жапонияның саясатына деген шетелдік және отандық ғалымдар еңбектері пайдаланылды.
Курстық жұмыстың методологиялық және әдістемелік негізі. Зерттеу методологиясыобьективтік, тарихилық жүйелік және ғылыми таным принциптеріне негізделеді, сондай-ақ хронологиялық және хронологиялық зерттеу тәсілдері де қолданылды. Сол секілді біз қарастырып отырған тарихи кезеңді мүмкіншілігінше обьективтік тұрғыдан түсіндіруге бағытталған әрі жаңа тарихи көзқарас тұрғысынан жазылған еңбектер басшылыққа алынады.
Нақты деректерді зерделеу ғылыми зерттеуде талдау және жинақтау, жүйелендіру, салыстыру т.б. жалпыға белгілі әдістері негізінде жүргізіледі.
Курстық жұмыстың сыннан өтуі. Курстық жұмыс бойынша болашақ зерттеулерге жол ашар мақалалар сұлбасы дайындалуда. Жұмыс ғылыми жетекшінің нұсқаулары, жөн көрсету негізінде бірнеше қайтара түзетуден өтті.
Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1. Тынық мухиттағы соғыстың басталуына дейінгі Оңтүстік шығыс Азия елдеріндегі Жапонияның сыртқы саясаты.
1.1. Жапонияның бірінші дүние жүзілік соғыстан кейінгі эканомикалық жағыдайы.
Жапония бірінші дүние жүзілік соғыс кезінде жеңген елдердің қатарына жатып алыс шығыс мухитындағы жеңілген елдерден үлкен табыс тапты. Көп көп күш жұмсамай жеткен табыс басқару элитасына экспансиондық және
самурайлық күшінің көңіл күйін жақсартты. Токияда жаңа жаулап алуды армандады. Сонымен қатар Жапония алыс шығысты басқарғысы келді.
ХХ ғасырдың 30 жылдардағы капиталистік өмірде бұрыңды соңды болмаған экономикалық кризис империалистік державалардың арасындағы көз қарасты әлсіретті. АҚШ-та басталған биржалық жойылу 1929-1933 жылдардағы эконогмикалық кризис Жапония мен Америка рыноктарының арасындағы тығыз байланысты, сонымен қатар Жапонияның Экономикасын әлсіретті. Бұл жағдай Жапонияның басқа елдермен салыстырғандағы экономикалық әлсіздігі, экономиканың шытынауы, 1923 жылдағы жер сілкініснің залдарынан және 1926-1927 жылдары қаржы кризисынан сонымен қатар ауыл шаруашылығының қиын жағдайы әлсірете түсірді.
Жібекке , күрішке және басқа өнімдерге деген бағаның түсуі ауыл шаруашылық өнріміне деген сұранысы 40% дейін қысқарттылды. Сонымен қатар көмірге, темірге және қағазға деген сұраныс қысқарды. Ішкі рыноктың тарылуы экспорттың тарылуына ғана емес сонымен қатар өнім өндірудің түсіндірілуне де әкеп соқты, бірақ сонымен қатар тауардың көп көлемді артық жиналуына да әкеп соқтырды.
Экономикалық кризистің қортындысы және ішкі социалдық жағдайдың қиындауы саяси және басқару жүйеге өзгерістер енгізді. Экономикалық қиын кезеңде класстық күрестің көтерілуі басқару жүйесіне бұрын- соңды болмаған қиын жағдай туғызды. Басқару жүйесінің ішінде әр түрлі көз- қарастар көбейе түсті. Кризис орташа және ұсақ буржуазияның құлдырауына әкеп соқты. Бірнеше жылдарға созылған кризис, аграрлық ауыл шаруашылығына деген сұраныстың түсуі ұсақ және орташа помещиктердің жағдайын қиындата түсірді.
Жапонияның Қытай экономикасына әрдайым кіре түсуі және Қытай рыногына Америка манополиясына қуылуы, егер Жапония Қытайды жаулап алған жағдайда бұл АҚШ-қа деген қарсылықтың көрсетілуі еді.
Жапонияның агрессорлық шаралары ағылшын- жапон көз–қарастарын қарама-қайшылыққа алып келді. Британдық империализмге Жапония сондай күшті бәсекелес болмай тұрған кезде ол алыс шығысқа енді. Шығыста Англияның өте күшті экономикалық және әскери аймақтары Гонконг Сингапур және басқалар болды. Қытайда Англяның сауда және ірі өндірістік компаниялары жұмыс істеді, бірақ 30 жылдардың басында Жапондық империалистер өздерінің мүмкіндіктерін кеңейте түсті. Бүкіл континентте орналасқан әскери күштері Жапонияны Британ империясына қарағанда Алыс Шығыста аса күшті күшке айналдырды.
1.2. Жапонияның Азия елдеріне қатысты агрессиялық шабуылдары.
АҚШ және Англия Жапония агрессиясын Қытайдан СССР-ге қарсы бағыттауды көздеді. Бұл туралы 1933 жылы Англиядағы советтік полпред былай деп жазды: Маньчжурии жаулап алушы жапондықтар Жапония мен СССР арасындағы соғысқа алып келу мүмкін деп санады ағылшын консерваторлары, ал олардың ойынша бұл дегеніміз «тарихтағы нағыз күтпегенділік» болды.
Англияның және АҚШ-тың басқару күштерінің үміті негіздерін жоғалтқан жоқ.
Экономикалық кризис және социалдық қақтығыстардың өрши түсуінен қорыққан Жапон басқару күштері бұл жағдайдан шығу жолдарын іздестірді. Бұл жағдайдан шығу жолы Танака миморандумы программасынан тез арада орындалуынан көрінді. Жапондық басқыншыларға солтүстік шығыс Қытай империалистік мақсат қана болған жоқ сонымен қатар Қытай, МХР және СССР-ға қарсы агрессия көрсетуге ыңғайлы жер еді. Империалистік держваларға арасындағы өрши түскен қақтығыстар олардың СССР жағына шығуына ұмтылдырды.
1931 жылы агресссия жолына түскен Жапондықтар Солтүстік-шығысты (маньчужурии) жаулап алды. Олар онда жаңа Маньчожу-Го мемлекетін құрды.Қытайдағы жапондықтар агрессорлық жоспарын орындай отырып Совет Алыс Шығысқа және Манғол халық республикасына көз қырын салып отрды. Жапония бірнеше мірте СССР-дің шапқыншылықтан бас тарту құжатына қол қоюдан бас тарта отырды. Солтүстік шығыс Қытайды жаулап алу Танака меморандумы бойынша Жапония ішкі саяси агрессиялық этаптардың бірі деп қарастырды 1927 жылғы 27 шілдедегі императорға қарастырылуға ұсынылған генерал Танаканың меморандумы 30-40 жж негізгі саяси бағыттарыннын бірі болды. Жапония елінің өркендеуі үшін негізінде Меморандумның мақсаты Жапонияны Ямато негізінде дүние жүзілік басшыға айналдыру.
Бұл меморанда оңтүстік шығыс Азия елдері: Маньчужурия, Қытай «Оңтүстік көлдердегі елдерге», бүткіл Индия Қытай оған жататын аралдар Батысында Индияға дейін, шығысында Маршал аралдары, оңтүстік Австралия және Солтүстік Кеңес одағына қарсы келешектегі Жапон агрессися анық көрсетілген.
Кеңес одағына Гитлерлік әскердің басып кірудің нәтижесінде Жапон басқару лагерінің алдында агрессияның «оңтүстікке» сонымен қатар Оңтүстік Шығыс Азияға немесе «солтүстік» Кеңес одағына бағытталған агрессия туралы
сұрақ туындады. Бірақ кеңестік міндеттемелеріне қарамастан Германия алдында Жапония агрессися «оңтүстікке» бағытталды.Советтік Алыс Шығыс елдері Оңтүстік Шығыс елдеріне қарағанда адамзат рессурсы мен және табиғи рессурстарға кедергі болды, атап айтқанда стратегиялық шикізат (мұнай және темір).
Танака Гиити өзінің мимориалында: Дүние жүзін бағындыру үшін оңтүстік шығыс Азия елдерін оның адамзат рессурстары мен бағындыру қажет, бірақ ол үшін Қытайды бағындыру қажет деп жариялады. Жапондықтар қытайды бірден жаулап ала алмады сондықтан соғысты тоқтатуға тура келді. Оңтүстік шығыс Азия елдерін бағындыру үшін тағы да бір теңіз жолы ғана қалды. Қытайда англо американдық монополистердің қызығушылығы мен қақтығысқан Жапондық империализм одан ары Оңтүстік- шығыс Азияға шығуы келешекте Анлия АҚШ және басқа да батыс елдерімен тура қатығысуына келетін еді. Жапониядағы агрессияның өршуіне батыстық державалардың европада ғана емес, соныме қатар Оңтүстік-шығыс Азия елдеріндегі жүргізілген саясаты әсер етті. Бірақ бұл Жапондық басқару жүйесі АҚШ-пен және Англия мен қақтығысудан құтылмайтынынан анық сезінді. Бұл саясатқа және батыс державаларының Кеңес одағына Жапон агрессорларының қарсы бағыттауын сезінген Жапон басқару жүйесі генерал Тонаканың жоспарын жүзеге асыруға дайындала бастады.
1931жылдың аяғы 1932 жылдың басында Оңтүстік Маньчжуриядағы Цзиньчжоу ауданын оккупациалық территорияға және сонымен қатар Чан Кай –ши Маьчужурияның қоршалғанын мойындату үшін Жапон әскери күші 1932 жылы қаңтарда Шанхайға басып кірді. Шанхайдағы Интервенция Чапэй жұмыс аймағын бомбылау мен бейбіт өмір сүретін тұрғындарды талқандау, мәдени байлықтарды жою мен көзге түсті. Бірақ Жапон әскеріне Қытайдың 19-шы армия бөлімі батырлық көрсетіп бір айдан артық соғысты. Нәтижесінде Жапондықтар әскери қақтығыстарды тоқтату туралы келесі сөздерді жүргізуге мәжбүр болды. 1932 жылы мамыр айында гоминьдандық үкіметпен келіс сөзге қол қойылды.
Әскери күшін көбейткен Жапон империализмі одан әрі мықты бола түсті. Токиода жапонияның бүткіл Азия Тынық мұхит аймағын басып алу жоспары дайындалып жатқаны анық көрінді. Сол түстік Қытай аймақтары күшті қарсылық көрсетпегенен кейін Жапон агрессорлары одан әрі жаңа аймақтарды басып ала түсті.
1936 жылы тамыз айында жапон үкіметі бүткіл Шығыс Азия елінде өзінің басқару жүйесін орнатқандығын жариялады. Бұл жоспардың алдында жапон милитаристері Қытайда билік жүргізуге ұмытылды. Жапония бірінші дүние жүзілік соғыс кезінде жаулап алған жерлерінде Манчжоу-Го және Кореяда өзінін әскери күшін жақсартуды армандады. Топтық күрестің күшейуі Жапон империялизмінің ішіндегі қарама қайшы көз қарастарға әкеп соқты. Әскери режимнің орнатылуы, әскери уақыттың заңы Жапония басқарушы топтарына керек болды, сондықтан олар елдің демократиялық күшін ұстап отырумен қатар сондай-ақ әскери күшін, теңіз-әскери құрылысын және армия санынын көбейтуді көздеді. 1936 жылдың жазындағы үкімет басшыларының құпия кеңес отырысында каллониялық кеңейту бағытының агрессиялық жоспарын қолдануын қарастырды, ол жоспар Жапонияның Шығыс Азия елдеріндегі рөлін жақсартатын еді. Сонымен қатар ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары анықталды, оның негізгі мақсаты Қытайды жапонияның мемлекетіне және антисоветтік плацдарымға айналдыру еді. Қытайды және Оңтүстік-шығыс Азия елдерін жаулап алу жоспарын білгеннен кейін Англия және АҚШ елдері күшн біріктіріп жапон экспансиясын қарсы тұруды көздеді. Жапония АҚШ, Англия, Кеңес Одағына қарсы күш біріктіріп жұмыс істейтін стратегиялық одақтас іздеді. Қытаймен соғысқа дайындала отырып және Кеңес Одағымен жағыдайды қиындаттқан Хитора үкіметі фашистік Германиямен жақындасуды ойластырды. Кеңес Одағына және Қытайдағы ұлттық босату қозғалысына қарсы 1936 жылы қараша айының соңында антикоминтирновскі пактіне қол қойылды.
Фашистік рейх жапония қарым қатынасты күшейтуге үлкен көңіл бөлді, өйткені ол Кеңес Одағына және батыс державаларына қарсы соғыста ірі одақтастын бірі бола алатын еді. 1935 жылдан бастап Германияның ұсынысымен герман-жапон келіс сөздері басталды. Жапония Алыс Шығыста және Азияның басқа аймақтарында кең экспанцияны қолдануды ойластырды, сонымен қатар одақтас іздестірді. Кеңес Одағындағы Жапонияның әскери атташесі Касахара әскери министірге жолдауында былай деді: Кеңес Одағына қарсы соғысқа батыс елдерді және бассқа елдерді шақыру керек. Кеңес Одағына деген өшпенділік Германияда да, Жапонияда да бірдей болды. 1936 жылы 12 қаңтарда Германидағы советтік полпред былай деп хабарлады: «Жапония мен Германия Совет Одағына қарсы келіс сөзбен немесе келіс сөзсіз ақ бірге жұмыс істейтін болады.»
Бізге деген қарым қатынаста Германия мен Жапония бір-бірімен шеңбер байланыста.
Германия мен Жапония үкіметі ашық әскери одақтас болуға батыс державаларынан қорықты. Герман-жапон келіс сөзінің нағыз мақсатын жасыру үшін гитлерліктер оны «антикоминтерновск пактісі» деп атауды ұсынды.
Германия және Жапонияның саяси полициялары камунистік идеяның таралуына қарсы өзара келісімге келді. Бұл ашық түрде жарияланды.
Сонымен қатар осы уақыта Германия мен Жапония арасында құпия келісімге қол қойылды. Егер онда пактіге қатысушы екі елдердің біреуіне кеңес одағынан қауіп төнген жағдайда, олар ортақ қорғаныс күшін тез арада шешім қабылдау керек.І
1936 жылы 2 желтоқсанда екі жақты Жапон және Италя келісіміне қол қойылды. Сөйтіп үш агрессиялық державалық блок құрды. 1937 жылы 6 Қарашада Италия антикоминтерновск фактісіне қосылды.
Блокқа қатысушылар өзінің мақсатын коминтермен күрес деп жариялады. Бірақ герман-жапон-италяндық блок кеңес одағына ғана қарсы болып қойған жоқ, сонымен қатар Англия, Франция және АҚШ-қа қарсы болды. Комунизммен бірге күрес атымен пактің қатысушылары әлемнен тыс өзінің манаполиялық пайдасына дүние жүзілік пайдасына дайындалды.
«Интернационалдық» комунистік жұлмалы қызметті және оған қарсы өздерінің бірігуін пактінің қатысушылары келіс сөздің үш бабында...............