Менеджмент | Менеджмент этикасы

Мазмұны
Кіріспе
1.Менеджмент этикасы дегеніміз не
2.Этикалық күрделі шешімдерді қабылдау критерилері
2.1 Утилитарлық тәсіл
2.2 Жеке тұлғалық тәсіл
2.3 Моральдік-құқықтық тәсіл
2.4 Әділдік концепциясы
3. Этикалық таңдауды анықтайтын факторлар
4. Әлеуметтік-шаруашылық көрсеткіштерді бағалау
Қортынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Мемеджмент- бұл ұйымдарды басқару процессі, басқару ғылымы, басқару өнері және адамдар құрайтын басқару ұйымдары.
20 жүз жылдықта менеджмент теориясы және тәжірибесі классикалық авторитарлық менеджменттен гуманисттік теория менеджментіне дейін ұзақ жол жүрді, жаңа басқару моделіне негізделген.
Менеджменттің негізгі даму бағыттары 90-шы жылдары корпоративті-мәдени сәтті басқару факторлары қалыптаса бастады, стратегиялық басқарудың кең таралуы, менеджменттің коммерциялық сферадан коммерциялық емес сфераға өтуі, арнайы менеджмент түрлерінің қарқынды дамуы.
1. Менеджмент этикасы дененіміз не
Жалпы айтқанда этика─бұл адам іс-құлығы немесе бір топ адамдардың және олардың ойлары мен іс-қимылдарының теріс не оң бағалауларын басқаратын моральдік принцптер мен құндылықтар жиыны. Өзін қалай ұстау керектігін, қандай шешім қабылдауға болатынын, жақсы мен жаманды ажырататын шекараның қайда екенін анықтайтын заңдар кодексі деп айтсақта болады.
Этика ішкі құндылықтарымен тығыз байланысты, ал олар өз алдына корпоративті мәдениеттің бөлігі болып табылады және қабылданған шешімге әсер етеді, сыртқы ортадан әлеуметтік шығуын анықтайды. Этикалық мәселе бір адамның немесеэтикалық норма ауызша ереже болып табылады, қандай да бір істі дұрыс жасауы, өйткені, керісінше жағдайда қарама-қайшылыққа алып келуі мүкін.
Егер этикалық дилема болған жағдайда, жағымсыз альтернативтік шешімдер немесе варианттар қолданғанда негативті потенциялды моральдік қайшылықтар кезінде жақсы мен жаманды ажырату қиын ұйымның іс-қимылы қоғамға кері немесе оң әсер етуінен туындайды. Адамның іс-қимылдары үш нормативтік жүйемен анықталады: Бірінші─заңдар жүйесі,жазбаша бекітілген нормалар мен құндылықтар, мемлекеттік сот жүйесінің бақылауында болуы.
Этикалық нормаларды көптігін мойындап, оларды ұйым ішінде және сыртында басқару. Сондықтан да қызметкерлер этикалық нормаларға жауапкершілікпен қарайды, соның есесінен мекеме мәдениетіне «іс-құлық кодексін» енгізу мүкіндігі пайда болады, сонымен қатар заңдарға толықтыру қажеттілігінен және еркін таңдау мәселелерінен алшақтайды.
Себебі этикалық норма ауызша ереже болып табылады, қандай да бір істі дұрыс жасауы, өйткені, керісінше жағдайда қарама-қайшылыққа алып келуі мүкін. Егер этикалық дилема болған жағдайда, жағымсыз альтернативтік шешімдер немесе варианттар қолданғанда негативті потенциялды моральдік қайшылықтар кезінде жақсы мен жаманды ажырату қиын.
Ұйымда этикалық сұрақтар бойынша өз мойнына жауапкершілік алған адамды, көбінесе моральдік агент деп атайды.
2. Этикалық қиын шешімдерді қабылдайтын критерилер.
Көбінесе этикалық дилемалар қарама-қайшылықтарды және олардың бір бөлігі ретінде бейнелейді: ұйымдар мен жеке тұлғалық, қоғам мен ұйым. Мысалы: мекеме өз жұмысшылары арасында алгогольді ішімдіктер мен нашақорлыққа қарсы тест жұмыстарымен айналысуы қажет пе.
Ұлттық стандарт сапасына сай емес тауарларды шығарғанымыз дұрыс па, әлде одан маңызды не: ластануы, өндірістің көбейюі немесе жұмыс орны болашақтағы ірі жұмыс берушілер.
Этикалық таңдау кезінде көптеген мәсәлермен тұлға көптеген әсер ететін шешімдердің варианттарын қарап, соның ішінен көбірек адамды қанағаттандыратын шешімді қабылдауы тиіс. Утилитарлық этика мекемелерде, жұмыс орнында темекі, алкоголді ішімдіктерді кездеседі, сондықтан менеджерлер нормативтік құндылықтармен көз-қарас ретінде дұрыс анықтау, этикалық норма ауызша ереже болып табылады, қандай да бір істі дұрыс жасауы, өйткені, керісінше жағдайда қарама-қайшылыққа алып келуі мүкін.
Егер этикалық дилема болған жағдайда, жағымсыз альтернативтік шешімдер немесе варианттар қолданғанда негативті потенциялды моральдік қайшылықтар кезінде жақсы мен жаманды ажырату қиын соған сәйкес шешім қабылдау. Этикалық модель бірнеше тәсілдерден тұрады, құндылықжүйесін анықтау, утилитарлық тәсіл, жеке тұлғалық тәсіл, моралдік-құқықтық тәсіл және әділдік концепцисяы.
2.1 Утилитарлық тәсіл.
Негізгі принцптері ХIX ғ. философтары И.Бентам және Д.Стюарт Миллем негізін қалаған, олар утилитарлық тәсілді былай дейді: нормалық мораль іс-құлығы көп жақсылықты сәйкесінше көп адамға алып келеді.
Шешім қабылдаушы жеке тұлға көптеген әсер ететін шешімдердің варианттарын қарап, соның ішінен көбірек адамды қанағаттандыратын этикалық норма ауызша ереже болып табылады, қандай да бір істі дұрыс жасауы, өйткені, керісінше жағдайда қарама-қайшылыққа алып келуі мүкін.
Егер этикалық дилема болған жағдайда, жағымсыз альтернативтік шешімдер немесе варианттар қолданғанда негативті потенциялды моральдік қайшылықтар кезінде жақсы мен жаманды ажырату қиыншешімді қабылдауы тиіс. Утилитарлық этика мекемелерде, жұмыс орнында темекі, алкоголді ішімдіктерді қолдануға қарсы, себебі ол ұйымдағы коллективке кері әсерін тигізуі мүмкін.

2.2 Жеке тұлғалық тәсіл
Жеке тұлғалық тәсіл, ол жеке адамның өзіне тиімді ұзақ мерзімді перспективалық іс-қимылдарды жасайды. Негізгі қозғаушы күші ол өзін-өзі бақылау, ал оны шектейтін сыртқы күштер онымен қиылысуы қажет. Әрбір адам өзіне тиімдірек, ұзақ мерзімді перспективалық шешімдерді өз шешімі бойынша қабылдайды. Егер әрбір адам өз принцпін қолдаса, нәтижесінде барлығы жақсы болар еді, себебі адамдар бір-біріне көнуді үйретеді.
Бұл тәсілдің бір ерекшелігі жеке тұлғаның шешімі қоғам шешімімен сәйкес келмеседе, ұзақ мерзімді перспективалық шешімдерді өз шешімі бойынша қабылдайды ол өзінің қысқа мерзімді шешімін қабылдай алады. Берілген тәсіл көбінесе еркін таңдау ауданына сәкес келеді.
3.2 Моральдік-құқықтық тәсіл
Моральдік-құқықтық тәсіл ол адам бастапқы кезден фундаментлды заңды және еркін мінез қалыптасқан, оның шешіміне басқа адамдар әсер ете алмайды.
Бұл этикалық тура және дұрыс шешім, адам құқығын сақтайтын әдіс деп санайды. Шешім қабылдау процесі кезінде келесідей моральдік-құқықтар болуы мүмкін:
1. Еркін келісім құқығы
2. Жеке өмір құқығы
3. Еркін намыс құқығы
4. Еркін сөз құқығы
5. Еркін қарым-қатынас құқығы
6. Өмір және қауіпсіздік құқығы
Осылайша шешімдерін тыңдау арқылы жұмысшылардың жеке өмірін бұзады.
2.4 Әділдік коцепциясы
Әділдік концепциясы мұнда этикалық күрделі шешімдерді негізгі принцптер бойынша шындық пен тәуелсіздікті теңдестіру қажет. Менеджерлердің қөз қарасы бойынша әділдік үш типке бөлінедіэтикалық.............