География | Беларусияның географиялық орналасуына табиғи ресурсы, халқына сипаттама

Мазмұны
Кіріспе
I. Тарау. Беларусияның географиялық орналасуына табиғи
ресурсы, халқына сипаттама.
1.1. Табиғат жағдайы...................................................................4
1.2. Табиғиғи ресурысы...............................................................6
1.3. Су ресурсы............................................................................9
1.4. Халқы...................................................................................10
II. Тарау. Шаруашылығына жалпы сипаттама
2.1. Белорусия Республикасының өнер кәсібі.........................13
2.2. Ауыл шаруашылығына сипаттама....................................16
2.3. Отын энергетика кешені. ..................................................17
III. Тарау. Транспорты және ішкі экономикалық аймақтары.
3.1. Транспорты............................................................................20
3.2. Экономикалық ауданы........................................................22
VI.Тарау. Сыртқы экономикалық байланыстары.................24
Қортынды..........................................................................................25
Пайдаланған Әдебиеттер..............................................................26
Кіріспе.
Беларусия республикасы ТМД – ның батысында орналасқан мемлекет. Оның жалпы ауданы 207,6 км 2. Беларусия ТМД елдері ішінен экономикасы жағынан алдағы мемлекет болып көзге түседі. Республика отын есебінде жергілікті жердің салмақ үлесі аз. Басқа жақтан көмір, мұнай, гзды пайдаланады. Электроэнергетиканың негізінен жылу станциялары ( Лукомль, Березовск ) атқарады. Ірі мұнай өңдеу зауыты Новополцк, Мозырьда орналасқан.
Ал өнеркәсібінің негізгі саласы машина жасау және химия өнеркәсібі. Бұл өнеркәсіптер мұнай, металл, газ, көмір т. б . шикізатқа тәуелді. Мұнайды Ресейден Украинадан алады. Жеңіл өнеркәсібі бойынша тоқыма ( зығыр, мақта – мата, жібек, жүн ), тері, былғары өндіреді. Жергілікті жердің ( зығыр талшығы, тері химиялық талшық ) және шеттен келктін ( мақта – мата, жүн, жібек ) шикізаттары қолданады. Елде транспорт жолыда жақсы дамыған, әсіресе теміржол торабы. Елдің территориясының көп бөлігін батпақты жерлер алаып жатыр.
I. Тарау. Беларусияның географиялық орналасуына, табиғат ресурысы, халқына сипаттама.
1.1.Табиғат жағдайы.
Беларусия Балтика, Азов – Қара теңіз және Касспий бассеиіндерінің орталығында жайғасқан, сол себеп географиялық орналасуы өте қолайлы. Беларусия шектесіп жатқан мемлекеттер Россия, Польша, Украина, Литва болып табылады. Беларусия территориясы Рессей, Петербурк, Киев, Балтық мемлекеттерінен шамамен 500 км жердей қашықтықта жатыр. Шекара бойлап табиғат тосқауылы болмаған соң оның территориясына өтуге оңай болады. Мемлекет арқылы үлкен транзитті магистрал өткен. Бұл транзитті магистрал арқылы Ресейге және басқа мемлекетке өту өте қолайлы. Беларусияда теңізге шығатын жолы жоқ. Кәзіргі кезде Беларусия Балтық теңізі жағалауын пайдаланып Ресейдің Колинград обылысымен қарым қатынасы өте ықпалды орын иеленді. Бұл жерде Калинграттың Светлый қаласына бағытталған терминал қрылып жатыр. Кәзіргі таңда Беларусяия және Ресей мемлекеттер арасында балық аулау компониялары құрылды.
Беларусияның географиялық орналасуын барлық кезде жақсы болды деуге болмайды. Себебі оның территориясы арқылыталай рет зиянды соғыстар өтткен. Екінші дүние жүзлік соң Совет Одағы кезінде территориясына экономикасына бір – біріне жәрдем беру одақтарына жақын болған себепті өркендеуге үлкен үлес қосты. С \ 5\
Өркендеудің барлық кезеңінде Белорусияның геополитикалық стратегиялық орналасуы қажетті болды. Оның маңызы Совет Одағы ыдырығаннан соң күшие түсті. Себебі Еуропалық Одақ және Ресей ді Беларусия өзінің стратегиялық қызығу жағынан қарастырды. Кәзіргі кезде Балтық елдерімен саяси географиялық қарым – қатынасы өте жақсы.
Елдің теңіздік шегаралары жоқ; ол ұзақ уақыт бойы Ежелгі Орыс мемлекетін Еуропа елдермен жалғастырып жатқан көпір іспеттесі болды. Географиялық орынның бұл ерекшелігі Беларусь жерінің соғыс өртінең отына орануына себепші болды. Әсіресе Екінші дүние жұзлік соғыс кезінде Беларус аумағын Германия түгелімен дерлік басып алуы ел халқы мен экономикасына елеулі зиянын тигізді. Соғыстан кейінгі жылдары елдің экономикалық географиялық орын түбірімен өзгеріске түсті. Ендігі жерде одақтас және бауырлас сойиалистік елдердің қоршауында орналасқан Беларусия Республикасыны географиялық орыны өте қолайлы сипат алды.
Беларус жері арқылы аса маңызды құрлықтық қатынас жолдарының (темір жол, тас жолдар, құбыр жолдар) өтуі елдің сыртқы экономикалық байланыстарын дамытуға мүмкіндік берді.
Беларусия территориясы Шығыс Еуропа жазығының оңтүстігінде орналасқан. Жерінің көп бөлігін яғни 3\5 бөлігтеңіз денгейіне 100 – 200 метр биіктікте орналасқан. Ең биік нұктесі Минск биіктігі болып келеді. Минск биіктігі теңіз денгейіне 346 метр биіктікте. Беларуия аумағының оңтүстіктен солтүстікке қарай биік емес қырыттар алып жатыр. Ортасында Минск биіктігі орналасқан. Беларусияның оңтүстігінен солтүстігіне қарай Полесья алып жатыр Оның жалпы аумағы 6,1мли гектарды алып жатыр. Бұл Беларусияның 30% жерін құрайды.
Климаты: Ауа райына тоқталар болсақ бұл аумақ Атлан мұхитына жақын орналасқан, яғни қоңыржай ылғалды болып келеді. Қаңтардың орташа температурасы аймақта екі түрлі байқалады. Оңтүстік батыста - 4С, болса, ал солтүстік шығыста -8С-қа дейін жетеді. Ал шілденің орташа температурасы солтүстігінде 17С болса, оңтүстігінде 19 С болады.
Оңтүстік батыста Солтүстік шығысқа қарай аумақта вигитациялық кезең өтеді. Вигитациялық кезең оңтүстік батыста 208 күн болады, ал солтүстік шығыста 178 күн болады. Жылдық жауын шашын мөлшері оңтүстік және оңтүстік батыста 500 мм – ге дейін жетсе, ал биік аймақтарда 600 – 700 мм – ге дейін жетеді. Жауын шашынның көп мөлшері вигитациялық кезеңде болғандықтан, егіншілікке өте қолайлы болып табылады.
1. 2. Табиғи ресурсы.
Беларусь аумағы Ежелгі Орыс платформасы негізінде қалыптасқан жазықтар алып жатыр. Батпақты сипат алатын ойпаттардың ең ірісі оңтүстікте орналасқан – Беларусь полесьесі. Ел аумағын батыстан шығысқа қарай кесіп өтетін салыстырмалы түрде биік қыраттар мен жалдар жұйесін жалпы атпен Беларусь жалы деп атайды. Ел аумағының ең биік бөлігі болып саналатын Минск қыраты ( 345 м ) солтүстік батысқа қарай орналасқан. Жерінің бедерінің тегіс болуы Беларусь аумағын ауыл шаруашылық мақсатта пайдалану мүмкіндігін арттырғанымен, батпақтардың көп болуы қосымша мелиорациялық шаралар жүргізуді қажет етеді.
Ежелгі платпорма шегінде жатуы минералды шикізат құрамына да әсер етеді. Солигорск маңында калий тұздарының дұние жүзіндегі ең ірі кен орындарының бірі (барланған қоры 42 млрд т ) орналасқан. Мозырь, Давыдов кен орындарында ас тұзының едәуір мол қоры бар. Ел аумағында құрлыс материалдары(саз балшықтар мен құмдар, қиыршық тастар, құрлыс тастар, цемент және шыны шикізаты ) да мол.
Беларусь жеріне қоңыржай континентті климат тән. Ел аумағында климат көрсеткіштері үлкен айырма жасамайды ( оның себебі неде деп ойлайсыңдар?). Қыс кезінде ауа райының кенеттен құбылуы жие байқалады. Қаңтардың орташа температурасы – 5С тан, - 8 С-қа дейін өзгеріс жасайды. Жазы қоңыр салқын, жаңбырлы, әдетте, шілденің орташа температурасы + 15С – тан жоғары болады. Бұлтты, бұлыңғыр күндер саны басым, жауын – шашынның жылдық мөлшері 500 – 700 мм шамасында. Ауыл шаруашылығын жүргізуге ылғал мөлшері жеткілікті болғанымен, кейбір дақылдарды өсіруге жылу жетіспейді.
Беларусь аумағы арқылы Днепр мен оның салалары: Припять, Березина және Неман, Батыс Двина, Батыс Буг өзендері агып өтеді. Жазықтан ағатындықтан ағысы баяу болатын бұл өзендер мол сулы келеді. Елде жалпы саны 4 мыңнан асатын ірілі – ұсақты көлдер бар. Көлдер әсіресе солтүстікте көп, елдің бұл бөлігін Поозерье деп те атайды. Елдегі ең ірі көл Нарочь көлі, оның ауданы 80 км2 – ден асады, тереңдігі – 25 м. Ішкі сулар, негізінен, елді мекендерді сумен қамтамасыз етуге және қатынас жолдары ратінде пайдаланылады. Батпақтар Беларусь жерінің 20% - ға жуығын құрайды.
Елдің солтүстігіндегі шымды күлгін топырақта шыршылы ормандар, орталық бөлігіндегі құмды топырағында қарағайлар ұласады. Оңтүстікке қарай орманның сұр топырақтарында емен, жөке, шегіршеннен тұратын жалпақ жапырақты және аралас ормандар өседі.Жалпы алғанда, ормандар ел аумағының 1\3 – нен астамын алады. Елдің Польшамен шегерасында Беловеж нуы созылып жатыр. Мұнда жасы жүзден асқан алып қарағайлар өседі. Және орман зонасының көптеген жануарлары мекендейді. Адамдар жойылып кетуден сақтап қалған зубрлар Беловеж нуының нағыз мақтанышы болып табылады.
Беларусия жерінің қайталанбас табиғатын сақтап қалу мақсатында Беловеж ұлттық саябағы, Березин, Припять және Полесье қорықтары ұйымдастырылған. АЭС – індегі жойқын апаттан кейінгі, радиоактивті ластанудың табиғи ортаға қалай әсер ететінін арнайы зеррту мақсатында құрылған. Жалпы Беларусия жеріндегі мыңдаған гектар ауыл шаруашылықты алқаптар радиациялық жағынан қауіпті аудандар болып табылады. С \ 28 \
Орман ресурсы:
Мемлекет территориясының 2\5 бөлігін құрайды. Соның ішінде қылқанжапырақты 65,3 % - ін алып жатыр, бірақ көбісін қарағайлы ормандар болып табылады. Беларусияда батпақ жерлер өте көп, территориясының 20% - ін құрайды. Соның ішінде Полесия орманда шөпті батпақтар өте көп.
Беларусияның өзінде орман ресурстары негізінде құрылған. Кәзіргі таңда ағаш дайындауда қажеттіліктің 75 % - ін қамтамасыз етеді. 1 гектар орманнан ағаш дайындау 1,7 % - і құрады. Орманның химиялық тобы ағашты қайта өңдеу, целльюза – қағазы деспе, сірінкі, гидролиздік химия шығару.
Мемлекеттің химиялық кешеші беотехниканы жедел дамытуға бағытталған Навалапны витаминді белок, жемге қосатын провит істеп шығарған. С \ 29\...