Тарих | Германия мен Қазақстанның қарым қатынасының дамуы

Мазмұны
КІРІСПЕ .

БІРІНШІ ТАРАУ. ГЕРМАНИЯНЫҢ БІРІГУІ
І.І.Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Германия
1.2. Біріккен Германия мемлекетінің құрылуы .
1.3. Экономикалық өрлеу және оның себептері............................................
ЕКІНШІ ТАРАУ. Қазақстан мен Германия ынтымақтастығы
2.1. Қазіргі таңдағы Германия жағдайы.........................................................
2.2. Германия және Қазақстан Республикаларының қарым-қатынастарының дамуы.................................................................................................................
ҚОРЫТЫНДЫ...............................................................................................
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР...............................................................
БІРІНШІ ТАРАУ: ГЕРМАНИЯНЫҢ БІРІГУІ
1.1. ЕКІНШІ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК СОҒЫСТАН КЕЙІНГІ ГЕРМАНИЯ
Германияның территориясы кең аймақтан құралатың үш ірі рельефке бөлінеді. Солтүстігінде Солтүстік-Германия ойпаты, орталығында - таулы аймақ, оңтүстігінде- Альпі. Германияның аймағына Альпінің солтүстік жоталары кіреді. Батысында қүмдардан құралған жоталары жатады. Мюнхеннің оңтүстігіне қарай Баварияның жағында солтүстік Альпінің известикалық саласы жатыр. Осы жерде 2962 метр биіктікке жететін Цугшипитция тауы орналасқан.
Альпінің солтүстігіне қарай қүмды және топырақты аймақтарға бөлінген. Осы жерде тау жанында жазықтық қалыптасқан.
Солтүстік Германия ойпаты батысында 150 км созылып жатыр. Ол шығысына қарай кеңейе түседі. Осылайша ол елдің солтүстік бөлігін түгел қамтып жатыр. Ваварияның тау жағындағы жазықтарында қүмдар және топырақтар орналасқан.
Германия Европаның батыс обльитары сияқты орташа теңіздік климатпен ерекшеленеді. Германия орманға бай оңда қабан, түлкі сияқты хайуанаттар өседі.
Ел 1990 жылы біріккенге дейін халқының өсуін орталық Европадағы алдыңғы қатарлы елдердің біріне саналды. 1990 жылы Батыс Германияда Шығыс Европада қоныс аударған адамдарды қосқанда 63,6 млн адам тұрды, ал Шығыс Германияда /ГДР/ -16,1 млн адам тұрған.Германия бірікеннен кейін Германияның халқының саны 80,0 млн халыққа жеткен.1998жылы ФРГ халқының саны82,1млн адам.
Батыс Германияға кірген территорияда 1939 жылы 43 млн-дай адам тұрса, 1946 жылы46 млн адам тұрған. Екінші дүьиежүзілік соғыстан кейін Шығыс Европадан ағылған неміс босқындарына байланысты ФРГ-ның халқының саны тез өсті.Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталған соң Эльба мен Залдың шығысына қарай орналасқан неміс жерінен немістер жер аударылды. Орта ғасырлардан бастап немістер Шығыс Европаның барлық жеріне шашырап орналасқан. ХҮШ-ғасырда Екатерина-П-ның түсында мыңдаған немістер ресейлік Поволжьенің оң жағына орналысты. Екінші дүниежүзілік соғыс

жылдарында немістер осы жерден Қазақстан, Қырғызстан және Сібірге жер аударылды.
1996 жылы Батыс Германияда дүние жүзі бойынша бала туудан ең төменгі
көрсеткіштіркелген-10%, ал 1960 жылы ФРГ-да-18%. Ал ГДР-да бала туу бір
шама жоғары болды. 1990-1996 жылдары огдің халқы 0,5%-ке үлғайды. Оның
басты себебі басқа елдерден жүмысшылардың шақырылуы еді. Германияның
шақырмуымен көптеп келген халық тұріктер болып табылады. 1980 жылдан
бастап Шығыс Европадан немістер ағылып келіп қоныстанды. Сонымен қатар
Германияға Румыния мен бүрыңғы Югославиядан цыгандар келіп Германияға
орналысты. Сонымен қатар СНГ елдерінен еврейлердің біразы Германияда
тұрақтанды.
Гастарбайттерлер, саясиэмигранттар, босқындар елдің халқының саның үлғайтты. Елдің халқы басқа жолдармен де көбейді: Қоныс аударғандар ішінде жас адамдар көп болды. Түпкілікті тұрғындарға қарағанда оларда туу, өсу көбірек болатын. ФРГ-да бала өлімі жыл сайын төмендеді. 1950 жылы туған балалардың бір жасқа дейінгісінің мың баланың ішінде 48% өлсе, 1996 жылы 6% ғана өлген. Германияда жас үзақтығы ерлер арасында 73,8 жас әйелдер 80 жасқа дейін өмір сүреді. Германияда ерлерге қарағанда әйелдер басым. Ол жағдай елдің қалыпты жағдайы болып есептеледі [1].
1997 жылы Германияда халықтың орналасуы тығыздығы бір шаршы келометрге 230адамнан келген. Германия Нидерландия, Бельгия, Ұлыбританиядан кейінгі орында. Халықтың орналасуы біркелкі емес.Өзімен қатар жатқан Франция сияқты қала халқы басым емес. Германияда халық оңтүстік-шығысқа, Штутгарт пен Мюнхенге қарай тығыз орналасқан. Бұл жерде халық тек Германияда ғана емес, Батыс Европада тығыз орналасқан болып есептеленеді. Мұнан кейін халықтың орналасуы Рейн-Рур аймағында бұл жерде Ганновер, Брауншвайг, Магдебург қалалары орналасып, Галла- Лейпциг-Хемниц индустриальды ауданы орналасады.
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін солтүстік және шығыс аудандардан Рейн маңайында қалпына келтірілген және жаңадан салынған қалаларға қалық көптеп келіп қоныстанды. 1953 жылы ФРГ халқының 57% солтүстік жерлерде өмір сүрді. 1970 жылдардың басына қарай олардың саны 48% қысқарды. 1960жылдары рейн жаңындағы қалаларда халықтың өсуі тоқтатылды. Енді Батыс Германияның оңтүстігіндегі қалаларда халық көптеп қоныстана бастады. Германияда орталық қала тұрғындары басқа қалаларға көптеп қоныстана бастады.
1945 жылдан кейін Батыс Германиялық қалалардың орталық бөліктерінде сауда және іскер кварталдар ретінде дамыды. Осы кварталдардың көп көшелері жаяу жүрушілдерге арналған. Орталық кварталдардың қала сыртында орналасқг а. ГДР қалаларының сауда және орталық бөлігінде тұрғын үй кварталдар сақталған. ГДР-дің мемлекеттік саясаты субурбанизацияға тежеу қойды. Қаланың сыртында тұрғын құрлысы жүрді. 50-100 мың адамға арналған микроаудандар соғылды.
Мүндай кооперативтік шаруашылықтар салынғаннан кейін ауылдық аудандардан халық қалаға көше бастады. Қала өсті. Жаңа индустриалды сипатқа ие болды.
ГДР-ден батысқа эмигратциялардың екі кезіңі бар. Эмигратцияның бірінші толқыны кезіңде 1949-1961 жылдары 2,6 млн адам көшкен. Мүнан кейін, Берлинг қаласы соғылғанан кейін қоныс аудару тоқталған. Екінші толқын кезі 1989жылы басталады. 1989 жылы 330 ІУЫҢ адам көшкен. Бұл кезең совет блогының күйреуіне, 9 қараша 1989 ЖЫЛЬІ Берлин қабырғасының қүлауына сәйкес келеді. Бұл кезеңде ГДР-ден негізінен жас адамдар кеткен.
Берлинде 3,5 млн адам тұрады. Берлин маңайында тұратын халықты қосқанда 5млн-нан астам. Берлин елдің ең ірі қаласы болып есептеленеді. Оның басқа қалалардан басқа оқшау дамуы жалпыгермандық астана рольмен сипатталады.
Рур урбандық аймағы тас көмір базасы ретінде қалыптасқан. Оның адамдарының саны Берлиннің қалалық агломерациясын басып озады. Бұл жерде Эссен, Дортмунд, Бохум қалалары орналасқан. Ал Германияның Кельн қаласында 1970 жылы 1 млн адам тұрған.
Оңтүстік Германияның халықтың орналасуы төрт ірі қалалық агломерацияны күрайды. Онда, әрқайсысында 1 млн-нан 2,5 млн-ға дейін адам тұрады. Франкфурт Германияның финанстық астанасы елдің қалалық агломерациясы тұрғындардың саны бойынша үшінші орталығы. Рейн мен Неккар өзеңдерінің қосылған жерінде орналасқан. Майн ойпатына орналасқан химия өнеркәсібінің орталығы Людвигсхафен және бүрыңғы универстит қалалары Гейдельберг,Штутгарт та сонда орналасқан.Оңтүстік шығысына қарай Германияның халқы жағынан үшінші қаласы Мюнхен қаласы орналасады. Ол әрі Баварияның астанасы болып есептеледі.
Берлиннен кейінгі үлкен қаланың бірі Гамбург қаласы. Бремен Германияның портты қаласы. Төменгі Саксония жерлерінің астанасы Ганновер қаласы. Германия тарихында өшпейтін із қалдырған Нюрнберг қаласы.Онда орта ғасырлық ескерткіштер мен Саарланд конурбациясы сақталған [2].
Елдің солтүстік бөлігіне тән нәрсе халықтың құрамында Норд атропологиялық типтің басым болуы.Олардың бойы үзын шашы ашық болып келеді.Ал оңтүстік Германияда орта бойлы қара шашты адамдар басым. 4-9 ғасырларда Герман тайпалары экспанциясының барысында славян халықтарын германдықтарды халықтардың араласуы және ассимиляция жүрді.Соған қарамастан 1950 жылға дейін Германияда неміс тегінен шыққан біраз халықтар тұрды. Германияда 60 мың сорбтар тұрады. Дат тілінде сөйлейтін 60 мың адам тұрады [3].
Германияда әдеби тіл неміс тілі. Білім оеруде іс жүргізуде неміс тілі қолданылады. Сонымен қатар неміс тілшің аймақтық диалектілері де қолданылады. Елдің солтүстігінде голланд тілінде сөйлейді. Елдің оңтүстік-батысы бавар, оңтүстігі саксон тілінде сөйлейді. Аз уақыт мерзімге жүмысқа келген гастарбайтер және олардың семьясымен келуімен Германияда иммигранттардың саны өстті. Германияда 1997 жылы шетелдіктер 7,4 млн адам болды. Олардың ең көбі тұріктер 2,1 млн адам, оннан кейін оңтүстік славяндар 0,7 млн, итальяндықтар-0,6 млн, гркетер-0,4 млн және поляктар-0,3 млн адам. Иммигранттар өте төменгі жалақы төленетін, ауыр жүмыстарды орындайды. Сонымен қатар олар сапасыз, нашар үйлерде тұрады.Тұріктер елдің батысында тұрады. Олар елдің багысындағы қалалардың ең кедей аудандар құрайды. 1970-1980 жылдары Сомали, Шри-Ланка, Иран сияқты елдерде саяси таяныш іздеген адамдар көп келді. Бұл ФРГ халқының этникалық құрамын шүбарландырып жіберді.
Екінші дүние жүзілік соғыстың қорытындысы бойынша Германия фашизмі жеңілді. Екінші дүние жүзілік соғыстың соңында 1945 жылы майда Германияны төрт одақтас держава оккупациялады. Германияны оккупацияланған АҚШ, Ұлыбритания, Франция және КСРО. Егер бірінші дүние жүзілік соғыстың барысында соғыс қимылдардан Германия шын мәнінде зардап шеккен жоқ, ал екінші дүние жүзілік ел дәл сипаттап айтқанда үгінді болып жатты. Шығыс Пруссиядан жәче Одер мен Нейсе жерінен 9 млн неміс жер аударылды. Бұл онсызда қиын т\рғын үй проблемасын одан сайын қиындатып жіберді. Одақтастар репара щя есебінен өнеркәсіп құрал-саймандарын әкете бастады. Өмір сүру гдеңгейі 1/3-ке қүлдырады. Ақша қүнсызданды. Азық-түлікке берілетін калориялық жағынан физиологиялық минимумнан төмен жатты. Оның үстінен Германия тәуелсіз мемлекет болып өмір сүруден қалды. Оның территориясының біраз бөлігі жеңген мемлекетке кетті. Соғыстан кейінгі кезеңде Германияға ауыр тиген жағдай «қырғи қабақ соғыстың» әсері еді. Ұлы державалардың қарама-қарсы тұруы Германия территориясы арқылы өтті. Оның үстіне «қырғи қабақ соғыс» оккупацияланған Германия ролін қайта қарауды қажет етті. Батыс мемлекеттер үшін Германияның жеңілген жаудан гөрі одақтас болмаса да таяныш. артатын сүйінішке айналғаны жақсы болған еді. Батыс державалар оның экономикасын барынша әлсірету мақсатынан бас тартты.
Оккупацияланған Германияда басты билікті Бақылау кеңесі атқарды. Оның құрамы төрт зона әскерінің бас қолбасшыларынан тұрды. Елдің территориясы және оның астанасы Берлин бөліске түсті. КСРО одақтастардың басқару органдарынан 1948 жылы шықты. Қалған үш батыстық оккупациялық зонада 1949 жылы Германия Фидеративтік Республикасы құрылды. Астанасы- Бонн оның қаласы болды. Көп үзамай кеңестік зонада Германия Демократиялық Республикасы құрылды. Астанасы-Шығыс Берлин.
Соғыстан кейін Германияны өзінің жақтасы ету үшін американдықтар Маршалл жоспарына оны тартты. Ол Германияның экономикалық жалпы жағдайын жақсартатын еді. Батыс держава іар КСРО-мен бірге Германияны жақсарту шараларын жүргізу мүмкін еместігін түсінді. Осындай түсінікпен батыс державалар өз зоналарында ақшареформасын жүргізді. Қүнсызданған рейхсмарканың орына неміс маркасы енгізілді. Батыс зонада тұратын әр бір тұрғын 60 ескі рейхсмарка орнына 60 жаңа неміс маркасын алды. Ақша 100-ге 6,5-тен ауысты. Инфляция тоқтатылды. Егерде бүрын товарлар жетпесе, енді ақша жетпеуге айналды. Экономикалық өмірді қалпына келтіру жағдайы жасалды. 1948 жылдың соңына қарай өнеркәсіп өндірісі жартысына дейін өсті, ал 1949 жылы ол соғысқа дейінгі деңгейіне жетті [4]. КСРО ақша реформасына жауап ретінде батыс Берлинге блокада орнатты. Батыс державалар батыс зонад; Герман мемлекетін тез құруға тырысты. 1946 жылы қалпына келтірілген парламенттік кеңес федеративтік республиканың конституциясын жасады. Оккупациялық өкіметтер оны бекіткен соң ол күшіне 23 май 1949 жылы күшіне енді. Конституция азаматтық және саяси бостандықтарды бекітті, Батыс Германияны демократиялық федеративтік мемлекет деп жариялады. 1949 жылы ФРГ-ның құрамына 11 неміс жері кірді. ФРГ конституциясы екі жағдай енгізді. Ол бойынша ФРГ-ғы конституциядағы құрылым Шығыс Германияға да тарайтын болды. Негізгі заңның 23-статьясы конституцияның әрекеті Германияның басқа территорияларына тарайды, ол жерлер ФРГ-ға өз еркімен қосылатын болса деп көрсетілген. Негізгі заңның 146-статьясы жаңа конституция енгізілген соң бұрынғы ескі негізгі заңның әрекеті тоқтатылады деп көрсетілген. Шығыс /Герман жерлерінде ФРГ-ның жалпы заң,ары әрекет ететін болса, мына жағдайлар ескерілетін болды: 1. Біріккен Германияда ФРГ-ның орны сақталуы 2. Шығыс Германияның заңдарыны республика халқы алдында толық жойылуы есепке алынады. 3 октябрь 1990 жылы Германия біріккеннен кейін ФРГ-ның мемлекеттік құрылымы Германияның бүкіл территориясына жайылды. Оккупациялық державалар мерзімі бітпесе де Германияға байланысты бақылау функцияларынан бас тартты. Кеңес әскерінің бүрынғы ГДР-де болу мерзімі 1994 жылы аяқталатын еді. Шығыс және Батыс Германия 1 июль 1990 жылы біріңғай мемлекетке айналды. Айналымнан шығыс германдық марка алынып тасталынды. ГДР-да ФРГ-ның ұлттық валютасы-батыс германдық марка енгізілді [5]. 1949 жылы қабылданған ФРГ-ның н^гізгі заңы екі Герман мемлекеті біріккенге дейін өтпелі кезеңде негізгі заң болып есептелінді. Әлі күнге дейін елде осы заң әрекет етеді. Конституцияның алғашқы 19 статьясында азаматтардың негізгі қүқықтары туралы жазылған. Азаматтарға өз қүқықтарын жүзеге асыруға кең мүмкіндік берілген. Сонымен бірге негізгі заң демократиялық құрылымды бүзатын әрекеттерге тиым салады. Негізгі 4 принцип ретінде демократия, заңның үстемдігі, әлеуметтік принциптері әйгіленген. Германияның біріккені жөніндегі келісімге 1990 жылы 31 августа қол қойылған. 3 октябрь 1990 жылы Шығыс Германия ФРГ құрамына енген.
Мемлекеттік өкімет органдары. Мемлекеттік құрылымының формасы жағынан Германия-Парламенттік республика. Негізгі заң бойынша президент билігі шектеулі, одан гөрі билік өкілдері канцлерге (премер-министр) берілген. Елге заң шығару билігі екі палаталық парламентке берілген. Оның жоғарғы палатасы Бундесрат, ал төменгісі (күштірегі) палатасы-Бундестаг. Федералдық үкімет немесе министрлер кобинеті федералдық концлерден және министрлерден тұрады.Оның қызметіне халықтар арасындағы қатынастар, қорғаныс финанс және коммуникация саласындағы саясатты жүргізу жатады. Орталық банк кредиттік-ақша саясатына бақылау жасайды. Дегенмен 1-январь 1999 жылдан бастап ол Европалық орталық банкке бағынады. Үкіметке 1999 жылы 15 фидералдық министрлер болған.ФРГ-ның астанасы-Берлин.Солай бола тұрса да Бонн да кейбір мемлекеттік басқару жүйелері қалған.
Мемлекетті басқаратын фидеральды президент «бундес президент» болып есептеленеді.Ол бес жылға бір рет, оңнан кейінгі екі бесжылдыққа да сайлана алады. Оны фидеральдық жиналыс сайлайды. Жиналыстың құрамы жер парламенті /ландтагтардан/ өкілдерінен құралады. Олар саяси партиялар өкілдерінен тұрады. Президенттің өкілдерінің ішінде бундестагқа бикітуге жіберілген канцлер кандидатурасы маңызды болып табылады. Канцлер парламенттің төменгі палатасын тарата алады.Ондай жағдайда парламенттің төменгі палатасы сенім вотумына қажетті дауыс жинай алмаған жағдайда. Президенттің міндетіне қарулы күштердің офицерлер құрамын жоғарғысын тағайындай алады. Солай бола тұрса да қарулы күштерге қорғаныс министрі басшылық ете алады. Президенттің та ъі бір міндеті айып кесілген қылмыскерлерді кешіре алады [6].
Атқару өкіметінің басшысы фидеральдық канцлер /бундесканцлер/. Канцлер болып жалпыұлттық сайлау кезінде көп дауыс жинаған саяси партияның лидері бола алады. Канцлер министрлер камбинеті мүшелерінің кандидатуралар үсынады. Елдің президентті оны үсынған кандидатураларын бекітеді. Сонымен бірге президент мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын анықтайды. Сонымен қатар көптеген парламенттік систимада өкіметке сенім білдірмесе отставка жасаланады. Бұл жағдайда заң шығару өкіметі канцлердің канцлер кандидатурасын үсынады. Оны парламентарийлердің көпшілігі қолдауы қажет. Негізгі заңдарға осындай шектеу сенім білдірудің басты кілті деп аталынады.Бұл саяси тұрақтылықты үстап тұруға мүмкіндік жасайды. Германияда бұл жағдай 1982 жылы жүзеге асқан. Сол жылы сенім білдіру арқылы канцлер қызметінен кеткен [7].
Бундестаг-Герман парламентінің басты палатасы бундестагтың көпшілігі қолдаған үкімет билік басында қала алады. Депутаттар екі турда төрт жылға сайлана алады. Көпшілік жағдайда министрлер кабинет мүшесі бундестаг депутаты бола алады.Германия біріккенге дейін бундестагта 520 депудат болған. 1990 жылы желтоқсанда өткен сайлау кезінде ФРГ-ның құрамына жаңа жерлер енді.Осыған байланысты депудаттық мандаттың саны 662-ге дейін өстті. Ал 1994 жылғы сайлауда оның саны 672-ге жетті. 1998 жылғы сайлауда депутаттық мандаттың саны 669-ға дейін азайды.
Кез-келген депутат бундесратқа немесе федеральдық үкіметке заң жобасын еңгізе алады. Заң жобасы өту үшін дауыс берушілердің басым көпшілігінің даусын жинау қажет. Күрделі заң жобасымен жүргізілетін негізгі жүмыс пленарлық мәжілістерде жүргізілме іді. Ол бундестагтың комитеттері мен комиссияларында талқыланады. Комитеттер мен комиссияларда орындар партиялар фракциясының санына қарай анықталады.
Егерде бундестаг арқылы өткен заң 16 герман жерлерінің мүддесіне байланысты болса, әсіресе финанс және әкімшілік мәселелерін қарастырғанда үлкен дискуссия, пікір-таластар туғызады. Ондай жағдайда заң жобаларының басым көпшілігі жоғарғы палата парленттер арқылы өтеді. Федеральдық жердің қай жағынан келсе де делегаттар жер үкіметінің инструкциясына сай бундесратта дауыс береді. Палата мәжілісі айына бір рет өткізіледі.
ФРГ бундесраттының құрамында /ГДР-мен біріккенге дбйін/ он батысгермандық жерден 45 делегат болатын. Сонымен бірге дауыс беруге қатыспайтын Батыс Берлиннен бақылаушылир болды. Ел біріктірілгеннен кейін 1990 жылдың желтоқсанында бундесратта орын саны 68-ге дейін өсті. 7 млн-нан астам халқы бар федеральдық жерлер бундесратқа әрқайсысы 6 делегаттан жіберді, 6 млн-нан 7 млн-ға дейін халқы бар федеральдық жерлер-5 делегаттан, 2-4 млн халқы бар жерлер-4 делегаттан, 2 млн-ға жетер-жетпес халқы бар жерлерден 2-3 делегаттан жіберілді [8].
Бундестаг пен бундесрат арасында заң жобасы бойынша келіспеушілік туған жағдайда екі палатаның біріккен комитеттерінде немесе біріккен комиссияларында шешіледі. Жерлердің сайлаулары жалпыұлттық сайлаулар уақытымен сәйкес келмейтің болғандықтан, бундестаг пен бундесрат саяси партияларының күш ара салмағы әртүілі болады. Мысалы, христиан-демократиялық партия екі палатада көпшілік болып көп жылдар бойы басым орынды иемденді. 1991 жылдан бастап бундесратта социал-демократтарға қарағанда азшылық болды.
Сайлау системасы: Германияның 18-ге толған әрбір азаматы сайлауға және мемлекеттік билік органдарына өз кандидатурасын үсынуға қүқылы. ФРГ-нің сайлау системасы пропорциональдық өкілдіктер формасында. Әрбір сайлаушы екі дауысқа ие: бір дауыс территориялық сайлау округына, бір дауыс партиялық тізім бойынша. Осылайша дауыс беруші өзінің дауысын екі партия арасында бөле алады. Депутаттардың бір жартысы территориялық сайлау округі бойынша қарапайым жолмен көп дауыс жинау арқылы сайлайды. Депутаттардың екінші жартысы жергілікті партия тізімі бойынша сайлаудың қорытындысына сәйкес саяси партиялармен қалыптасады. Бундестагтың жалпы құрамы ұлттық масштабта партиялар арасындағы күш ара салмағын білдіреді. Бундестагтың мүндай жолмен қалыптасу механизмі ірі партиялардың лидерлеріне олар территориялық сайлау оғругі бойынша жеңілген жағдайда депутаттық мандатты қамтамасыз етеді. Бундестагта бүкіл ел бойынша сайлаушыларды ең кем дегенде 5%-тің алмаған саяси партиялардың ешқайсысы да бундестаг сайлауына қатыса алмайды. Сайлаушылардың 5%-ті деген 3 депутатық мандатқа тең [9]. Алайда 1990 жылы сайлау кезіңде бүрын болмаған жағдай жасалынды. Шығыс жерлерден депутаттар үшін көп мүмкіндіктер берді. Олар Біріккен Германияның жалпы сайлаушылары 20%-ті болған оларға 5%-тік ереже қолданылмады. Осы жағдайды пайдаланып Шығыс Германияның екі партиясы парламентте орын ала алды. Келесі жылы бүрыңғы ереже қалпына келтірілді. Елдегі саяси партиялар мемлекет тарапынан финанстық көмек ала алды. Партиялар өзіне субсидия алу үшін сайлаушылардың кем дегенде 0,5%-тің .....