Статистика | Атырау облысының статистика басқармасы

Мазмұны
Кіріспе


І-ТАРАУ. Статистика ғылымының дамуы және Қазақстанда пайда болуы

1.1. Статистика ғылымының дамуы
1.2. Қазақстан Республикасындағы статистика басқармасының тарихы
1.3. Атырау облысының статистика басқармасыны тарихы

ІІ-ТАРАУ. Атырау облысының статистика басқармасының жалпы ережесі
2.1. Жалпы ережесі
2.2 .Басқарманың негізгі функциялары мен құқықтары
2.3.Мекеме басшыларының атқаратын қызметтері

ІІІ-ТАРАУ. Жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігі және оларға еңбекақы төлеу
3.1 Жұмысшыларды еңбек қауіпсіздігімен қамтамасыз ету
3.2 Жұмысшыларға еңбек ақы төлеу.

Қорытынды

Қосымшалар
І-ТАРАУ. Статистика ғылымының дамуы және Қазақстанда пайда болуы
1.1 Статистика ғылымының дамуы

Статистика-латынының статус (status) деген сөзін қазақшаға аударғанда заттың, нәрсенің, құбылыстың жай-күйі деген мағынаны білдіреді. Осы сөздің негізінен, италяның ”statе” – мемлекет, “ statisto”- мемлекеттің жағдайын жеттік білу деген сөзінен шыққан. Қазіргі кезде “сатистика” термині төмендегідей әр түрлі мағынада қолданылып жүр.
-Статистикалық органдар арқылы көптеген қоғамдық құбылыстардың өзгерістерін жүйелі түрде есепке алу.
-Статистика- сттистикалық жинақтарда анықталады, мерзімді баспасөздерде жарияланатын сандық көрсеткіштер.
-Статистика қоғамдық ғылымның бір саласы және оның өзіне тән жеке пәні мен зерттеу әдістері бар ғылым.
Статистика қоғамдық ғылым ретінде біртіндеп пайда болды және оның даму кезеңінің өзінше тарихы бар. Статистика ғылымының даму процесінің бастмасы XVII ғасырдың аяқ кезеңі Англиядан басталды. Оның негізін Ағылшын ғалымдары Джон Гранут ( 1620-1674) пен Вильям Петтидің (1623-1687) “саяси арифметика” атты еңбегі жарық көрді. В.Петтидің еңбегінің маңыздылығы сонда, ол сандық көрсеткіштер заңдылығын қолдана отырып, қоғамда болып жатқан көптеген құбылыстармен өзгерістерді анық көрсеткендігі, яғни өңдеу, талдау жұмыстарын қалай жүргізу керек екендігі айқындалған.
XIX ғасырдың 2 жартысы мен XX ғасырдың басында статистика ғылымы қарқынды дами бастады. Оған көптеген ғалымдар мен статистиктердің сіңірген еңбектері дәлел бола алады. Мысалы: Матиматикалық статистиканың ықтималдылық теориясын қолдану арқылы көптеген сандық көрсеткіштерді есептеу тәсілдері анықталады. Бұл салада Т.Л Чебышев, А.А Марков, А.М Ляпуков, С.Н Бернштейн сияқты атақты математиктер елеулі еңбек етті. Бұл кезде мемлекеттік статистика органдарыда жетіліп дами бастады.
Қазіргі егемен республикамыздағы статистиканың дамуы еліміздің статистика тарихының жаңа кезеңінің басы болып саналады , яғни статистикалық теория мен әдістемелерінің түгейлі мәселелері зерттеліп, оларды пайдаланудың жаңа үлгілері жасалынды. Сонымен қатар, нарықтық эканомикаға өту кезеңінде статистика туралы 1996 жылы заң мен ереже қабылданды және оның негізгі міндеттері мен функциялары анықталды. сонымен статистика органы халық шаруашылығы салаларының есебін жургізуші мекеме ретінде жалпы мемлекеттік эканомикалық саясаттың жүргізілуі мен орнын қамтамасыз еттеді және ол жүйелі түрде басшылық жасаудың аса маңызды құралдарының бірі болып саналады.

1.2. Қазақстан Республикасының статистика басқармасыны тарихы

Қазақстан Республикасының статистика тамыры өткен ұзақ уақыттарға кетеді. Қазақ мемлекеті- қазақ хандығы туралы оны растейтын статистиклық тарихы мәлметтер бар: оның алғашқы пайда болуы кезеңінде (1459) Шу және Талас өзенінің бойында (бүгінгі Жамбыл облысының) аумағында халықтың саны 200 мың адам, ал XV ғасырдың сонында олар 1 млн болды. Бірақ бүгінгі Қазақстан аумағында азды көпті болсада жүйелі және орталықтандырылған статистика қызметінің өмірге келуі XVIII ғасырдың 2 жартысында, былайша айтқанда Қазақстан Ресей империясының құрамына кіру кезеңіне жатады. Оның аумағындағы бірінші жалпы халық санағы, орыс патшалығының барлық жеріндегідей 1897 жылдың 9 ақпанында жағдай бойынша өткізілді.
Қазақстан аумағында құрылған 1 мемлекттік ресми статистикалық орган болып, Түркістан Губерниялық статистикалық комитеті ( құрылған күні 1868 ж 22 қаңтары) пен оған бағынышты Сырдария және Жетісу облысындағы статбюролар саналады. XIX ғасырдың 70 жылдарының ортасында Орал облыстық статкомитет, 1877ж Семей және Ақмола және 1895 жылы Торғай облысының статкомитеттері ұйымдастырылды. Бірақ 1920 жылға дейін Қазақстанда аталған және басқада жергілікті статистикалық қызметтің біріктіретін бірыңғай статистикалық орган болған жоқ.
Ресей кеңестік федерациялық социалистік республикасы құрамында қазақ автаномиялы социалистік республикасы құрлуына байланысты( 1920ж 26 тамыз) байланысты. Қазақ АКСРО үкімті өзінің 1920ж 8 қарашадағы қаулысымен “ Қазақ АКСРО мемлекеттік статистика туралы” ережесі бекіті және Қазақ АКСРО статистика басқармасы құрылды. Сонымен Қазақстанның орталықтандырылған біріңғай статистика органы құрылғанкүні 1920 ж 8 қарашасы болып қабылданды.
1925ж қаңтарда Орынбор қаласында бірінші ал 1927 ж сәуірде Қызылорда қаласында екінші республикалық статистика конференциялары болып өтті, олардың шешімдерімен ұсынымдары статоргандары ұйымдастырылып нығаюына және методологиялық жабдықтамаларына үлкен роль атқарады.
1930-1948 жылдары республикадағы статистика қызметінің жалпы жұмысына және оның жоспарлы жүруіне басшылықты қазақ АКСР-ң мемлекеттік жоспарлау органы жүргізеді. 1948 жылдан бастап статистика жүйесін дербес мемлекеттік орган республика министрлер кеңесі жанындағы статистикалық басқарма басқарады, ал 1960жылдан бастап орталық статистика басқармасы 1987 ж басқармасының статистика жөніндегі мемлекеттік комитеті басқарады.
Статоргандағы барлық жедел және статистикалық есеп берулердің 1957-1958 жылдан бастап орталықтануына байланысты олар кейінгі жылдардың барлығында да шын мәнінде басшылық, жоспарлау және басқада барлық деңгейдегі басқару органдарының ”еліміздегі эканомикалық және мәдениет жағдайы туралы және халық шаруашылығы жоспарлаудың және көптеген шаруашылық жұмыстардың барысымен орындалу қорлары туралы жедел және жалпы жинақталған ақпаратпен жабдықталған жалғыз-ақ жүйе болды.
Қазақстаның статоргандары бұрынғы КСРО барлық статистикалық жүйесі сияқты Бүкілодақ барлық 8 халық санағын ұйымдастырлып өткізіп, жиынтығын қортындылады,үнемі статистикалық жылнамалықты және көптеген кезеңдікті салалық және тематикалық жинақтарымен анықтамаларды басылып шығарылд
1.3. Атырау облысы статистика басқармасының тарихы
Статистика- ол ерекше ғылым немесе білім саласы, ол қоғамның өмірінің сандық жағынан қарайды және оның ғасырлық тарихы бар. Оның пайда болуы әр түрлі қоғамдық өмірінің сандық жағынан қарайды және оның ғасырлық тарихы бар. Оның пайда болуы әртүрлі қоғамдық қажеттілікке байланысты: малды санау, жер байлығы, мүлік т.б
Мемлекеттік статистиканың пайда болуына 1918 жылдың 25 шілдеде В.И Ленинмен қол қойылған.Бұған “Мемлекеттік статистика заңы” дәлел болады. Гурьев уездының статистикалық бюросы 1920 жылдың маусымынан бастап жұмыс жасады. 1928 жылдың 29 мамырынан СНК КССР жиналсында қобылданған статаппарат аудандығы бойынша Гурьев статистикалық бюросы тартылып 1928 жылдың 28 маусымында Урал Губерндық статистикалық бөлімімен Гурьев басшылық округінің келісімі бойынша №2129 ”Гурьев округінің статистикалық бөлімі және Гурьев басшылық округі және де Урал Губеріндік статистикалық бөліміне бағынады” деген шешім қабылданды. Бөлімнің құрлымы 1928 жылы қоғамдық ауыл шаруашылық және эканомикалық статистика құрылды. Бөлімнің жұмысшылар саны 13 адам болды. Статистика органдарының құрлымдары жаңартылып тұрады және ол мемлекет қызметімен байланысты болады. 1938 жылы Гурьев облысының құрлуына қарай басқарма шешімімен және 1938 жылдың 10 ақпанынан Нархозучет Қазбасқармасының құққығымен Гурьев облыстық Нархозучет басқармасы құрылды. 1941 жылдың наурыз айынан Гурьев облыстық статистика басқарма болып ауыстырылды, ал 1991 жылыдың қазан айынан Атырау облыстық статистика басқармасы болды. Өздерінің құрылғанынан бастап статистика органдары бірнеше ірі мемлекетік статистикалық жұмыс атқаруды- халық хат жолдауы, ауыл шаруашылық жазылуы және халық білім беру орындарының жазылуы. 1938 жылдың ақпан айында Гурьев облыстық УНХУ өз беттімен қоғам өнеркәсіптің жазылуы, 1939 жылы брлық біріккен халық жазылуы 1940 жылдың 1 қаңтарынан бірлік төл жазылуын өткізеді.
Облыста статистика органдарының құрлуы мен дамуы келесі адамдармен тікелей байланысты олар Ермеков Қосмағамбет 1924 жылдан 1939 жылдар арасында уездық статистикалық бюро басшы болды, Нұрғалиев Ахмет 1939-1943 жылдар арасында Нархозучеттың облыстық басқармасының басшысы болды, Лопотин Григорий 1946-1960 жылдар арасында облыстық статбасқарма басшысы болды, Жардемов Досқали Мырзабайұлы 1960-1985 жылдар арасында облыстық стат басқарма басшысы болды және де эконамист статистик болып көп жылдар бойы статистика органдарында істеген Шұдабаев С.Ш, Тумина Г.В, Жұмағазиев А.Т , Сабетов К.Е, Исенғалиев К.А т.б.
1992 жылдан бері Қазақстан Республикасының статистика агенттігі 3 Қазақстанның мемлекеттік статистика реформдау программасын құрды, оның ішіне статистика органдарының қызметтінің әр түрлі саласы енгізілді.
Бірінші Программаны іске қосқанда тәуелсіз мемлекеттке баратын статусқа тең ұлттық статистикалық жүйе құрылды, оның ішіне жаңа статистика салаларын енгізді: олар ішкі эканомикалық байланыстар, төлем ақыбайланыстар, баға, үй шаруашылығы
Екінші программаны іске қосқанда халықаралық эканомикалық қызмет түрінің классификациясын енгізу және өнімді классификациялау және де статистиалық анықтамаларды информациялауға қызмет көрсету, статистикалық тіркеуді іске асыру және статистикалық бақылаудың сайлау методына көшу.
Үшінші праграмманың мақсаты Қазақстан Республикасының мемлекеттік статистикасын жаңарту; елдің басқарма органдарының бабын табу үшін Қазақстанның мемлекеттік статистика жүйесін реформдау және де осы қызметтегі және қоғамды эканомикалық даму туралы статистикалық хабардар ету, басқа елден үлгі алып эканомика секторларды және салаларын қарастыру қажет. Осы кезеңде барлық облыстық шаруашылық орындарын тіркеу жасалады. Шаруашылық саласында тіркеу админстрациясы құрылды, оның көрсеткіші 2005 жылдың 1 қаңтарына 5710 бірлік, оның базасында сатистикалық тіркеу жүреді. 1999 жылдар 2005 жылға дейін Атырау облысының статистика басқармасы ......