Шал мен кемпір

Ертеде бір шал мен кемпір болыпты, олардың күйеуге бермеген үш қызы бар екен. Бір күні шал кемпірге айтыпты: «Біз енді қартайдық, бұларды асырай алмаймыз, оларды тастап кетейік» – дейді. Қыздардың үшеуіне үш шелек беріп суға жібереді. Шелектердің түбі тесік екен, қыздар күн бойына шелекті толтыра алмай әуре болып жүреді. Кешке жақын үйге қайтып келсе әке-шешесі жоқ. Сонда үлкен қыз айтыпты:

— Шешем мені жақсы көрмейді екен, маған басымды тарайтын тарақ тастап кеткен жоқ, – депті. Екінші қыз айтыпты:

— Шешем мені жақсы көрмейді екен, маған айна қалдырмаған екен, – деп. Кіші қыз айтады:

— Әжем мені жақсы көрмейді екен, маған нан тастап кеткен жоқ, – деп. Бір қыз барып дуалды қараса, үш нан бар екен. Үшеуі нанды алып жеп, бетіменен жүре береді.

Бұл қыздардың алдынан бір хан шығыпты. Хан:

— Қайда бара жатқан қыздарсыңдар? – деп сұрайды.

— Бізді әке-шешеміз тастап кетті, енді өз бетімізбен келе жатырмыз, – дейді қыздар. Хан:

— Сендердің не өнерлерің бар? – деп сұрайды. Үлкен қыз айтады:

— Мен ат аяғын көтергенше, төбетей тігіп болам, – деп. Ортаншысы айтты:

— Мен ат аяғын басқанша, шапан тігемін, – деп. Үшінші қыз айтты:

— Мен біреуге қатын болсам басы алтын, аяғы күміс бала табар едім, – деп. Хан оларды үйіне алып барды. Ханның кіші әйелі екіқабат болды. Көп ұзамай бір ұл бала тапты, баланың басы алтын, аяғы күміс боп туды. Апалары күндеп, орнына жаңа туған иттің күшігін салып, баланы суға тастап жіберді. Қатындар ханға барып:

— Сенің жақсы көретін қатының күшік тапты, – деп айтты. Хан ашуланып, қатынды күшігімен құдыққа тастаңдар деп бұйрық етті. Қатын құдықтың ішінде жылап отырғанда бір қарт келіп айтты: «Ей, ханның қатыны, жылама, шық құдықтан!» – дейді. Қатын айтты: «Нағып шығайын құдықтан», – деді. Сонда қарт арқаң тастап суырып алды. Күнде тамақ әкеп беріп, әлгі қатынды асырады. Бірнеше жыл өтті. Бір рет шал келіп айтты: «Осы жерде отыр, бүгін ауылдан асық ойнауға он бала келеді, он баланың артынан бір бала келеді, сол бала сенің балаң», – деді. Түс болғанда ауылдан он бала келді, олардың артынан бір бала келді. Қатын тұрып барып, әлгі баланы құшақтап, жылап сүйе бастады. Бала айтты: «Сенің балаңның не белгісі бар еді», – деп. «Менің баламның басы алтын, аяғы күміс», – деді қатын. Сүйдегенде бала бас-аяғын көрсетті. Рас, баланың басы алтын, аяғы күміс екен. Сонда шал келіп: «Енді қош, сау болыңдар», – деп, жоқ болып кетті.

Қатын баласын алып баяғы ханның үйіне келді. Ешкім бұларды танымады. Қатын от жағуға жалданды. Баласына айтты: «Сен ханның қасына барып отыр», – деп. Бала ханның қасына барайын десе, хан ұрсып, қуып жібере берді. Сонда малай қатын айтты: «О тақсыр хан, ол бала сенің қасыңда отыруы дұрыс, не үшін десең, ол бала менің балам емес, ханның баласы: басы алтын, аяғы күміс», – деді. Хан сол жерде баланың басын аштырып, аяғын шештіріп қарады. Баланың алтын басын, күміс аяғын көрді. Есікте отырған қатын ханға келіп өткен істің бәрін бастан-аяқ айтып берді. Хан қатты қуанып, ел-жұртын жинап, отыз күн ойын істеп, қырық күн тойын істеді. Кіші әйелін қайтадан неке қиып алып, жауыздық жасаған екі үлкен әйелін дарға асуға бұйрық етті. Осылай мұратына жетті, – дейді.