Қаржы | Жеке табыс салығының жағдайы және оны жетілдіру

Мазмұны

КІРІСПЕ .4

1 ЖЕКЕ ТАБЫС САЛЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ДАМУЫНЫҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ .6
1.1. Жеке табыс салығының нарық экономика жағдайындағы
экономикалық мазмұны және ролі 6
1.2. Жеке табыс салығын төлеу және есептеу әдістерінің шетел
тәжірибесі 15
1.3. ҚР жеке табыс қатынастарының даму кезеңдері және оның
заңнамалық негіздері ..17

2 ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ЖЕКЕ ТАБЫС САЛЫҒЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ
ОНЫҢ ДИНАМИКАСЫ 25
2.1. Қ.Р. жеке табыс салығының даму ерекшеліктері 25
2.2. Оңтүстік Қазақстан облысының жеке табыс салығының даму
тенденциялары 36
2.3. Шаруа қожалықтарына арналған арнайы салық
режимдерінің дамуы 45

3 НАРЫҚ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ДАМУ КЕЗЕҢІНДЕГІ ЖЕКЕ ТАБЫС САЛЫҒЫНЫҢ ЖЕТІЛДІРІЛУІ 56
3.1. Жеке табыс салығының қазіргі кездегі даму жолдары 56
3.2. Нарық жағдайында жеке табыс салығының жетілдірілуі 64

Қорытынды 70
Қолданылған әдебиеттер тізімі 73
Жеке табыс салығы жеке табыс иеленушілердің тұрақты табыс көзі болып келеді. Жеке табыс жалпы халықтың меншік деп жарияланған социалистік қоғамда да жеке табыс салығы болды. Өйткені, жеке табыс пайдаланушылар жеке табыс иеленушілерден шаруашылық есеп бойынша оқшауланған. Сонымен қатар, жердің табиғи өнімдеріне және орналасу тиімділігіен байланысты дифференциалдық рента әрқашан болады. Сапасы біркелкі тәуір жермен барлық жеке табыс пайдаланушыларды қамтамасыз ету, мүмкін емес. Сапалы әртүрлі жерді пайдаланушылар бірдей еңбек жұмсай отырып, әртүрлі нәтиже алады.Сондықтан жеке табыс иелену құқығы қоғамның барлық мүшесіне бірдей болған күннің өзінде жақсы жерді пайдаланушылар ондай мүмкіндігі жоқтармен өзінің табысымен бөлісуі керек .Бұл жеке табыс салығы арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің 2008 жылғы 6 ақпанындағы Қазақстан халқына «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» атты Жолдауында: «Салық жүйесін Қазақстанның жаңа сатыдағы дамуының міндеттерімен сәйкестендіру қажет. Қолданыстағы Салық Кодексі экономикалық өсуде оң рөл атқарды, дегенмен, қазіргі кезде оның әлеуеті іс жүзінде таусылды. Кодексте үнемі және жүйесіз өсіп отыратын 170–тен астам жеңілдіктер мен преференциялар бар»[1]. Сондай-ақ, «Үкіметтің жаңа Салық кодексін әзірлеуі қажет. Ол экономиканы жаңғыртуға, әртараптандыруға және бизнестің “көлеңкеден” шығуына жағдай жасауға тиіс» деп айта кетті.
Жеке табыс салығы жеке табыс иеленушілерді байытудан басқа жалпы экономикалық қызметтер атқарады, олардың ең бастысы жерді қорғауға, тиімді пайдалануға ынталандыру болып табылады.
Қазақстан Республикасында жеке табыс қатынастары саласында нарықты өзгерістер 2001 жылдың 24 қаңтарында қабылданған "Жеке табыс туралы" Заңда көрініс тапқан болатын. Бұл заңның басы ерекшелігіне осы саладағы қатынастарды жердің әлеуметтік, табиғи заңдылықтарын ескере отырып, реттеуін жатқызуға болады.Жеке табыс қатынастарының өзара байланыстылдығын, тұтастығын түсінудегі жеке табыс қоры ұғымының маңызы зор.
Жеке табыс табиғи объект, өмір сүретін орта ретінде саяси, шаруашылық объектісі ретінде экономикалық функцияларды атқарады. Жердің функцияларының дербестігін олардың бір-бірімен қарым-қатынастарының жоқтығы деп түсінуге болмайды. Сондықтан, жеке табыс - жеке табыс қатынастары - жердің функциялық байланыстарын, ерекшеліктерін ескере отырып, реттелуі керек.
Бірақта жерге жеке меншікті енгізу мәселелерінің қайта қаралу қажеттілігі жердің сапалығына, көлеміне, климаты -географиялық шарттарына байланысты болады.
Елімізде жалпылық көзқарас бойынша жеке табыс нарығы әлі дамымаған, сондықтан меншіктің жаңа қатынастарын реттейтін заңның (қабылдану) қабылданылуынан потенциалды экономикалық маңызы нарық белсенділігінің көтерілуі тиімділігі болып табылады. Сонымен қатар, экономикасының негізгі стратегиялық секторы агроөндірістік кешеніне инвестицияларға түседі. Айналымға қосымша учаскелердің түсуінің және жеке табыс салығының нақты ставкасының көтерілуінің нәтижесінде барлық деңгейдің бюджеттердің кірістері көбейеді.
Осыған байланысты жеке табыс үлестерін талан-таражға салуды тоқтату, жеке табыс пайдаланушыларының өндірісті басқаруға қатысуын іс жүзінде қамтамасыз ету атқарушы органдардың жерді пайдалану саласындағы зорлық-зомбылықтарының алдын-алу, жердің экономикалық негізсіз шағын әлеуметтік топтардың иеленуіне шоғырлануымен күресу-қоғамдағы өзекті мәселелерге айналды. Жеке табыс жөніндегі жарлықты жүзеге асырудың жағымсыз әлеуметтік, экологиялық, экономикалық салдары, теориялық негізіндегі оқулықтары жаңа заңды қабылдаудың толғағы жеткендігін көрсетті.
Жеке табыс реформасының даму логикасын зерделі талдау және оның тиімді пайдалану үшін жеке табыс төлемдерін жетілдіру жолдары- жеке табыс заңдарының мәнін түсініп, орын алып отырған сол қылықтарына сын көзбен қараумен қатар, заман талабына сай заң қағидаларын іске асырудың тиімді жолдарын іздестіруге бағытталуы керек екенін өмірдің өзі дәлелдеуде. Осы жоғарыда көрсетілген мәселелер аталмыш диплом тақырыбының актуальдылығын нақты көрсетеді.
Қазіргі кезде жеке табыс салығы мәселелесінің өзектілігі сол, ол "Жеке табыс түралы" Заңның қабылдануымен жерді жеке меншікке беру ұйғарылды, осыған байланысты, жерді жеке меншікке беруге қатысты салық салу проблемаларын қарастыру туындап отыр.
Осыған байланысты дипломдық жұмыстың мақсатты әрекеттегі жеке табыс салығы мәселелерін зерттеу, жеке табыс салығының ҚР салық жүйесінде орнын және оны жетілдіру жолдарын анықтау.

I. ЖЕКЕ ТАБЫС САЛЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ДАМУЫНЫҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.

1.1. Жеке табыс салығының нарық экономика жағдайындағы экономикалың мазмұны және ролі

Қазақстан Республикасында қабылданған жеке табыс салығы салық жүйесінің бір бөлігі ретінде жалпы салық жүйесіне қойылатын келесі талаптарға сай келуі тиіс: қарапайымдық, салық есептеу туралы ақпаратпен толық қамтамасыз ету, салық төлеуішілері арасында әділетті бөлінуі тиіс. Сонымен қатар салық салық төлеуішінің төлемділігін есепке алу тиіс және ол әр қашанда мемлекеттік бюджеттің нақты табыс көзі болуы тиіс. Барлық осы талаптарға бүгінгі күнде жеке табыс салығы тән келеді. Жеке табыс ең алғышқы ҚР еңгізілген тікелеей салықтардың бірі болып табылады.
Салық салу механизмі- кез-келген экономикалық жүйенің күрделі бөлігінің бірі болып табылады. Салық салу мемлекеттік реттеудің маңызды тәсілі ретінде орын алып, оның әрекет етуінің тиімділігі әлеуметтіқ және экономика саясатының жетістігіне әкеледі. Кез-келген елде мемлекеттік шығындармен салық салу мәселесіне өте үлкен көңіл бөлінеді. Нарықтық экономикалы елдерде салықтар мемлекеттік және муниципиальдық табыстарды қалыптастыруға басты роль атқарады да, экономиканы басқарудың күшті стильдық құралы болып келеді, әсіресе олар ғылыми- техникалық прогрессті жеделдетуге, антиинфляциялық және құрылымдық саясатты жүзеге асырады да белсенді орын алады. Сондықтан да салықтарды төлеу өте қажетті де, маңызды іс болып табылады.
Дүние жүзілік тәжірибе көрсетіп отырғандай, бүкіл өркениетті мемлекеттердегі салықтық реттеу - несие реттеумен бірігіп әрекет еткенде ғана нарықтық экономиканы жүргізудің аса тиімді формасы болып табылады. Ол нарықтық қатынастардың қалыптасуына және мемлекеттік экономикаға тигізетін әсерін реттеп отырады. Сондай-ақ, салықтар қоғамның экономикасын тұрақтандырудың және әлеуметтік теңдікті қамтамасыз ететін маңызды элементер болып келеді.
Қазіргі кезеңдегі жағдайда салықтардың мәні мен ролі мемлекеттік органдарды қаржылық ресурстармен қамтамасыз ету шекарасынан шығып отыр. Елді салықтар ұлттық табысты мемлекеттендірудің маңызды құралы бола бастады. Олар макроэкономикалық реттеушіге белсенді араласа отырып, ішкі ұлттық табыстардың жалпы көлемінде, салықтық төлемдердің салыстырмалы мөлшерінің өсуін қамтамасыз етіп отырады. Салықтар экономикалық белсенділікті реттей отырып, өндірістік процестерге де қатты әсер етеді. Бұл жүйе жан-жақты болып табылады. Салынатын салықтармен әрекет ете отырып мемлекет капиталының қорлануына асқан ықпал етеді. Сондай-ақ салықтық ретеу шаралары, әртүрлі салалардың бәсекелесу мүмкіндіктерін кеңінен ынталандыра отырып, капиталдық қорлануына тиімді ...