Дене шынықтыру | Қазақстан жастарын футбол бағытындағы спорттық қабілетін дамыту жолдары

Мазмұны


КІРІСПЕ................................................................................................................6

1 Бөлім. ҚАЗАҚСТАН ЖАСТАРЫН ФУТБОЛ БАҒЫТЫНДАҒЫ СПОРТТЫҚ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ
1.1. Қазақстан мен әлем футболының басты тарихи оқиғалары.....................9
1.2. Қазақстан спорт саласындағы аяқ доп өнерінің даму ерекшеліктері.....15

2 бөлім. ҚАЗАҚСТАН ФУТБОЛЫН ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ
2.1. Қазақстан жастарын футбол бағытындағы спорттық қабілетін дамыту жолдары..............................................................................................................20
2.2. Қазақстан мен шетелде аяқ доп өнерінің алатын орны............................26

ҚОРЫТЫНДЫ...................................................................................................59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ..............................................61
Зерттеудің көкейкестілігі. Біздің елде де қазіргі уақытта футбол өнері күн сайын даму үстінде. Қазақстан күрама командасы Азия құрлығы федерация құрамынан шығып, бүкіл әлем бойынша күштілер саналатын Европа елдерінің федерацияға мүше болып енді. Бұл өзгеріс Елімізде футбол өнерін дамыту, дене-күш, техникалық, тактикалық, психологиялық және функционалды дайындықтарын жетілдірудің жаңа әдістері мен құралдарын пайдалануға септігін тигізуде. Елімізде 90-шы жылдарға қарағанда қазіргі уақытта балалар мен жасөспірімдер арасында футбол өнерінің бұқаралық екі есеге өсіп отыр. Балалар мен жасөспірімдер спорт мектебіндегі жаттықтырушыларға талап күшейіп келеді. Балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінде бірінші кезекте шұғылданушылардың дене-күшінің және техниканың дамуына ерекше назар аударылады.
Спорттың басқа түрінен өткізілетін жаттығуларда, көбінесе қосымша спорт түрі ретінде футбол ойынын қолданылады. Бұл дегеніміз футбол дененің дамуына ерекше эсер етеді, таңдаған спорт спорт түрі бойынша жақсы дайындыққа септігін тигізеді. Футбол ойыны жалпы дене дайындығының жақсы бір күрал болып қызмет атқарады. Әртүрлі бағытты өзгеортіп жүгіру, түрлі секіру, құрылымы жағынан әртүрлі сипаттағы дененнің қозғалысы, допты алып жүру, қозғалыс жылдамдығы, ерік сапасының дамуы, тактикалық ой - осының барлығы жиылып көптеген бағалы сапаларды жетілдіреді.
Футбол - тұрғындардың кең көлемдегі денсаулығын нығайтып және дамытатын дене тәрбиесінің көпшілік қолданылатын құралдарының бірі. Футболмен қазірігі кезде 3 миллионға жуық адам айналысады. Бұл шындығында да халақтық ойын, онымен ересектер, жасөспірімдер және балалар да шұғылданады.
Футбол - атлетикалық ойын. Ол адамның дене қасиеттерін, жылдамдықтың, ептіліктің, төзімділіктің, күштің дамуына ықпал жасайды. Адамның ерік-жігерін шыңдайды.
Футбол ойынының мақсаты екі коллективтің арасындағы бәсекелесте екеуінің де мақсаты бір ғана - жеңіс. Жеңіске деген ұмтылыс футболшыларды коллективтік әрекетке, өзара көмекке, достық және жолдастық сезімді тәрбиелейді. Футбол ойыны кезінде әрбір ойыншы өзінің жеке іс - қабілетін көрсете білуге, мүмкіндік ала отырып, сонымен бірге жеке ұмтылысты жалпы командалық мақсатқа жетуді талап етеді.
Футболдан оқу жаттығу және жарыстар жыл бойы өтетін болғандықтан, климаттық және метрологиялық жағдайлардың жиі өзгеріп отыруы, дененің шынығуына ағзаның қарсы тұруын көтеріп және бейімделу мүмкіншілігін кеңейтуге септігін тигізеді.
Біздің бұл зерттеуіміздің маңыздылығы. Олимпиадалық ойындардың қатарындағы футбол ойыны бойынша Қазақстан футболшыларының дене-күш, техникалық және тактикалық дайындығын жетілдіру, жаттықтыру әдістемесіндегі әлі пайдаланылмаған қордағы жаңа мүмкіндіктерді іздестірумен тығыз байланысты. Сондай мүмкіндіктердің бірі болып футболшылар ағзасының оқу-жаттығу жүктемесіне жеке бейімделуі.
Футболдан оқу-жаттығу, жарыстар жыл бойы әртүрлі климаттық және метрологиялық жағдайлардың лезде өзгеріп отыруына қарамастан өткізіліп, соған ағзаның бейімдігін, мүмкіншілігін және қарсы тұру қабілеттілігн арттыруды қажет етеді.
Футбол ойыны бүкіл дүние жүзі халқының жан тәнімен құмарта шұғылданатын үлкен спорт түрі.
Оқу-жаттығу сабағында берілетін жүктеменің деңгейі шұғылданушылардың дене-күшінің ерекшеліктеріне жүктемені көтеру қабілеттілігіне қарай берілуі тиіс.
Сондықтан да оқу-жаттығу процесінде шұғылданушыларды жоғарыдағы ерекшеліктеріне қарай бірнеше топқа бөлуге болады. Жаттығу барысында жүктемені топтағы шұғылданушыларға бірдей деңгейде беру үлкен қате болып саналады. Әрбір берілген жүктемеге ағзасының жауап беру қабілеттілігін қатаң түрде бақылауымызда ұстау қажет. Бұл жерде жаттықтырушылар дэрігер және психологтармен тығыз байланыста жұмыс атқарулары қажет.
Зерттеу объектісі: Қазақстан мен әлем спорт жүйесінің мазмұны.
Зерттеу пәні: Қазақстан мен шетел арасындағы спорттық қарым-қатынасты жақсарту ерекшеліктері.
Зерттеу базасы: Шымкент қаласындағы №75 «Тәуелсіздіктің 10-жылдығы» атындағы мектеп гимназиясы.
Зерттеу мақсаты: Әлем мен Қазақстан футбол жаттықтырушыларының қабілетін дамытудың теориялық негіздеріне сүйене отырып, жаттығушылардың қабілетін дамыту әдістемелерін іріктеп алу және оларды пайдалану арқылы футбол өнерін дамыту.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Жаттықтырушы мен жаттығушылардың қабілетін дамыту әдістемелерін іріктеп алу нәтижесіне сүйене отырып, дамыту әдістемелерін жүйелі түрде пайдалану арқылы Қазақстан мен шетел футболының дамуына мүмкіндік беру.
Зерттеу міндеттері:
- Жаттықтырушы мен жаттығушы қабілетінің даму ерекшеліктері бойынша теориялық және әдістемелік еңбектерді талдау;
- Жаттықтырушы мен жаттығушы қабілеті мен ептілігі көрсеткіштерінің дамуын дамытуға арналған әдістемелерді жинақтау;
- Жастардың спорттық қабілетін анықтау нәтижелеріне сүйене отырып, балалардың футбол бағытындағы қабілетін дамытуға ықпал жасау үшін дамыту жұмыстарын жүргізу;
- Дамыту жолдарын анықтау барысында жинақталған материалдарды талдай отырып, дипломдық жұмыстың мәтінін жазу.
Зерттеу әдістері. Дипломдық зерттеу барысында келесі зерттеу әдістері қолданылды: Қазақстан жастарының футбол өнеріне деген қабілетін анықтау және дамыту проблемасы бойынша ғылыми-әдістемелік еңбектерді талдау, жастардың футболдық қабілетінің даму деңгейін бағалауға «алдау», «айып доп», «футбол ойынының ережелері» әдістері, дамыту жұмыстарын жүргізуге «Допты алып жүру»техникасы, «Пас беру», «Қақпаға дәлдікпен тебу», «Логикалық ойлауды дамыту» әдістері және «Стратегияны дамыту» жаттығулары кеңінен пайдаланды.
Зерттеу кезеңдері. Дипломдық жұмысты орындау екі кезеңде жүрді.
Бірінші кезеңде тақырып бойынша ғылыми әдістемелік әдебиеттерді талдау жүргізілді, дипломдық жұмыстың тақырыбы, зерттеудің ғылыми аппараты, зерттеудің жоспары анықталды. Сонымен қатар зерттеу барысында пайдаланылатын жеткіншек балалардың футбол бағытындағы спорт қабілетін диагностикалау әдіс-тәсілдері жинақталып, жүйеге келтірілді.
Екінші кезеңде жеткіншек балалардың даму деңгейі диагностикаланды, жинақталған материалдар талданып, балалардың бұл қасиетінің даму деңгейі бағаланды, жинақталған материалдар жүйеге келтіріліп талданды, балалардың есте сақтауын дамытуға арналған арнайы жаттығулар көмегімен түзету-дамыту жұмыстары және коррекциялық ойындар ұйымдастырылды..
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспе, екі бөлім, қорытынды, әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.

1 Бөлім. ҚАЗАҚСТАН ЖАСТАРЫН ФУТБОЛ БАҒЫТЫНДАҒЫ СПОРТТЫҚ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ

1.1. Қазақстан мен әлем футболының басты тарихи оқиғалары

Футбол - спорттық ойын түрі, аты ағылшын тіліндегі foot - аяқ, ball - доп деген сөздерінен шыққан. Футбол - әлемге аса танымал ойындардың бірі.
Футбол тарихы XII ғасырдан басталады. Алғаш рет Англияда дамыды. Саяхатшы Гастон де Фуа өз заманында футболды бар ынтасымен бақылап, «Ағылшындар футболды ойын деп есептесе, онда төбелесті не дейді?» деп жазып кеткен екен. Футболға қарсылық көрсеткендер болды. Мысалы, шіркеудегі діндарлар, феодалдар футболға тыйым салынуын талап еткен екен. Өйткені, бүгінгі күнге дейін футбол өте қауіпті ойын саналып келеді.
1313 жылы белгілі феодал Эдуард II қала ішінде футбол ойнауға шектеу қойған. Тіпті, 1314 жылдың 13 ақпанында король Лондон қаласында футболға қарсы шаралар қолданған деседі.
1389 жылы Ричард II пашта сарайы маңында доп тепкендерді өлім жазасына кескен. Патшаға бірнеше мәрте рұқсат сұрап барған футбол жанкүйерлері әрдайым жағымсыз жауап алып отырған.
Футболға тыйым салған патшалар тізімі төмендегідей: Генрих IV 1399-1401, Генрих, V 1413 - 1433 ж, Генрих VI 1449-1451 ж, Эдуард IV 1471 ж, Генрих VII 1491 ж, ал Генрих VIII ойыншыларға шектеу қойып қана қоймай, алаң иелеріне тыйым салып, салық салған. Бұдай қатаң қағидаларға мойымаған халық футбол ойнаудан бас тартқан жоқ. Тек 1908 жылы футбол олимпиадалық ойындар тізімінен орын алды. Ал, 1863 жылы Лондонда футболдың жаңа шарттары белгіленді. Жобаға енгізілген ережелерді арнайы комиссия жіті қараған.
1872 жылдан бастап футболдан халықаралық кездесулер өткізілді. Доданы Англия мен Шотландия футболшылар ашты.
Ойынды бар ынтасымен тамашалаған жанкүйерлер үшін ойын сәтсіз аяқталды. Өйткені, алғашқы кездесуде есеп ашылған жоқ.
1884 жылы Ұлыбританияда алғашқы ресми кездесу өтті. Жарысқа Англия, Шотландия, Уэльс және Ирландия командалары қатысып, бақ сынасты. Ойын жеңімпазы -шотландықтар болды. 1920 жылы еуропалық футбол бәсекесінде Белгия мен Чехословакия кездесті. Онда чех футболшыларын ойсырата жеңген бельгиялықтар олимпиада чемпионы танылды. Ал, 1924 жылы Оңтүстік Америкада ашылған олимпиадада алтынды Уругуай құрамасы ұтты. Олар Югославия, американ, франсуз, голланд пен Швейцария ойыншыларын қапы қалдырды. Ағылшындардан футболды үйренген Уругуай футболшылары әлдеқайда ширақ еді. Италия мен Испания, Мажарстан, Аустрия, Чехословакия да футболдың қыр-сырларын тең меңгере білді. Бұны 1934-38 жылдары Италия құрамасының екі рет әлем чемпионаты атанғаны дәлелдейді.
Ежелгі Шығыс елдерінде (антикалық дәуірде Мысыр, Қытай, Греция, Рим тіпті Франция, Италия, Англияда) футболға ұқсас ойын болған. Ежелгі Мысырдағы футбол тектес ойын біздің эрамызға дейін 1900 жылы танылған. 19 ғасырдың аяғында футбол Еуропа мен Латын Америкада қарқынды дамыды.
1904 жылы Белгия, Дания, Нидерландия мен Швейцария елдері футбол қауымдастығынан халықаралық федерацияның (ФИФА) құрылуына мұрындық болды.
1923 жылы Ресей құрамасы Скандинавия турнирінде Швеция мен Норвегия командаларын қапы қалдырды. Одан кейін бірнеше мәрте Түркия ойыншыларын сан соқтырды.
1946-48 жылдары Оңтүстік Америка үш рет қатарынан аргентиналықтардан басым түсті. 1950-60 жылдары футболдан үздік мектептер саналғандар мыналар еді: Лев Яшин мен Игорь Нетто, Альфреде ди Стефано мен Франсиско Хенто, Раймон Копа мен Жюст Фонтэн, Полеи Диди, Гарринча және Жильмар, Драгослав Шекуларац пен Драган Джаич, Иозеф Масопуст пен Ян Поплухар, Бобби Мур мен Бобби Чарльстон, Герд Мюллер, Уве Зеелер мен Франц Беккенбауэр, Ференц Вене мен Флориан Альберт, Джачинто Факкеттии Джанни Ривера, Жаирзиньо және Карлос Альберте.
1956 жылы Кеңес Одағының футболшылары алғаш рет олимпиада чемпионы атанды. Төрт жылдан кейін олар Еуропа кубогының жеңімпазы танылды.
Әлем чемпионатында жеңіске жеткендер Бразилия құрамасы - Бес рет 1958, 1962, 1970, 1996 және 2002 жылдарындағы чемпионаттарды жеңді. Италия құрамасы - төрт рет 2006. Германия құрамасы - үш рет. Аргентина құрамасы - үш рет. Уругвай құрамасы - екі рет. Англия құрамасы - бір рет. 1977 жылы Тунисте алғаш рет жасөспірімдер арасында әлем чемпионаты өтті. Жасы 19-ға дейінгі жас футболшылар 16 ұлттық құрамадан алынды. Жастар арасындағы чемпионат тізімінің тұсауын КСРО футболшылары кесті.
Қазақстанның Футбол Федерациясы [1] (ағылшынша: Football Federation of Kazakhstan, орысша: Футбольная Федерация Казахстана) — Қазақстанда футбол додалары мен біріншіліктерін ұйымдастыратын мемлекеттік орган. Ол Қазақстан Премьер-Лигасы және Қазақстан Кубогы сияқты додалар мен Қазақстан Ұлттық құрама командасы ойындарын ұйымдастырады. Алматыда орналасқан. Құрылғаны 1914 FIFA ұйымына қосылуы 1994 UEFA ұйымына қосылуы 2002 жыл. Төрағасы Әділбек Жақсыбеков болды.
Сонымен қатар, тағы ҚАЗАҚСТАН ФУТБОЛЫНЫҢ БАСТЫ ТАРИХИ ОҚИҒАЛАРЫ (1913-1937 жылдар).
Қала атаулары Қазақстан тәуелсіздік алған кезде өзгертілген қалпында көрсетілген.
Шевченко - Ақтау
Жамбыл - Тараз
Целиноград - Ақмола, кейін Астана (1913-14 жылдар). ...