ПМНО | Оқушыларды дамытуға арналған шығармашылық жұмыстар

Мазмұны

Кіріспе

1. ОҚУШЫЛАРДЫ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚҚА БАУЛУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.
1.1. Өз бетінше жұмыс жасау - шығармашылыққа баулудың көзі.
1.2. Шығармашылық жұмыстын негізгі бағыттары

2. ОҚУШЫЛАРДЫ ДАМЫТУҒА АРНАЛҒАН ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫСТАР.
2.1. Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін
дамыту.
2.2. Оқушыларды шығармашылыққа баулуға арналған сабак турлері.

3. ТАРАУ БАЛАНЫ АДАМГЕРШІЛІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ ДЕП
АНА ТІЛІНІҢ МАҢЫЗЫ
3.1. Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін дамытудағы факторлар
3.2. Шығарма жаздыру – оқушыларды шығармашылық жұмысқа баулудың күрделі түрі

ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Жалпы білім деңгейіне мемлекеттік талап оқушылардың оқу кезеңін бітіру кезіндегі алатын білімі мен біліктіліктерінің қажетті минимум деңгейін анықтайды. Мектеп түлектерінің дайындық деңгейі Мемлекеттік стандарт тағайындаған талаптардан төмен болмауы тиіс. Бұл деңгейлерге жету білім ұйымдарының алға қойған мақсаттарға жетуінің куәсі болып табылады. Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар екі деңгейде беріледі: міндетті (минимум) және базалық.
Жалпы білім беретін оқу орындары оқушыларының дайындығына қойылатын міндетті деңгей оқушылар дайындығының минимум денгейін анықтайды. Минимум деңгейге жету-оқушылардың міндеті болып табылады.
Бүгінгі жас ұрпаққа жан-жақты білім беру, тәрбиелеу-әрбір ұстаздың басты міндеті. Қайсыбір мұғалімдер сабақтың жаңа түрлерін пайдаланса, кейбірі жаңашыл педагогтардың тәжірибесін қолданады. Қай әдісті пайдаланса да мақсат - бағдарламадағы материалдың мазмұнын шәкірт бойына сіңіру, пәнге ынтасын, қызығушылығын тәрбиелеу.
Сыныптағы барлық балалардың ойлау қабілеті бірдей емес, сондықтан сабақ кезінде әрқайсысының деңгейіне қарай мұғалім жұмыстың түрін таңдап, сол тақырыпты игеруді көздейді.
Бастауыш білім - үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы. Осыған сәйкес оқушыға белгілі бір көлемдегі білім, білік - дағдыларды меңгертумен бірге табиғат, қоршаған дүние туралы түсініктерін кеңейте отырып, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту бүгінгі күннің басты талабы. Осы талап тұрғысынан алғанда, оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастырудың сан түрлі әдіс-тәсілдерін іздестіру, жаңа технологияларды тиімді пайдаланудың маңызы ерекше. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дайындаудағы басты мақсаты - оқытудың жаңаша әдіс-тәсілдерін қолдану арқылы баланың кішкентай кезінен дүниеге өзіндік көзқарасының қалылтасуына жол ашу.
Қазірде педагогика ғылымында оқушы шығармашылығына бағыт-бағдар беру мәселесі кеңінен көтерілуде. Алайда ол дарынды, талантты балалардың қабілеттерін дамытуды жүзеге асыру деген қорытындысынан әрі аса алмауда. Оның үстіне психология мен педагогика ғылымында әрбір баланың дарындылығы қандай дәрежеде екенін анықтайтын дәл өлшем әлі табылған да жоқ. Әр жеке тұлғаның шығармашылық қабілетінің дамуына кең жол ашылады, Осындай оқыту әдісі оқушылардың ақыл-ойын, шығармашылығын дамыту мәселесін шешеді,
Зерттеудің объектісі: бастауыш сыныптардағы оқу үрдісі.
Зерттеу пәні: оқушыларды шығармашылыққа баулу жолдары.
Зерттеудің мақсаты:
- бастауыш сынып оқушыларына шығармашылық тапсырма орындату
арқылы іскерлігін арттыру.
- оқушылардың шығармашылық тапсырмаларды орындау мүмкіндіктерін анықтау.
- шығармашылық тапсырмаларды орындаудың жолдарын, шарттарын
іздестіру.
Зерттеудің ғылыми болжамы:
Егер оқушылар өз бетінше жұмыстарды ойдағыдай орындаса, онда шығармашылыққа баулу жұмысын қалыптастыруға болады
Зерттеудің міндеттері:
1. Қазіргі дамыта оқу жағдайына сәйкес, бастауыш сынып оқушыларын шығармашылыққа баулудың қажеттілігін дәлелдеу.
2. Бастауыш сынып оқушыларын шығармашылыққа баулу барысында орындалатын шығармашылық тапсырмалардың мазмұнына сипаттама беру.
3. Еастауыш сынып оқушыларының шығармашылық тапсырмаларды
түсінуін және оны орындау жолдарын белгілеу.
Зерттеудің әдістері: Педагогикалық, психологиялық еңбектерді зерттеу, талдау. Оқулық, бағдарламаға талдау жасау, бақылау өткізу. Қорытындылау.
Диплом жұмысының теориялық қолданылымы:
Бастауыш мектептерде оқушыларды шығармашылық жұмысқа баулуға байланысты ғылыми қағидалар мен тұжырымдар қазақ тілін окыту әдістемесі мен педагогика ғылымдарын теориялық тұрғыдан толықтырады.
Диплом жұмысының практикалық қолданылымы:
Диплом жұмысында ұсынылып отырған қазақ тілінде бастауыш сынып оқушьшарын шығармашылыққа баулу әдістемесі бастауыш сынып мұғалімдеріне көмекші құрал бола алады.

1. ОҚУШЫЛАРДЫ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚҚА БАУЛУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.

1.1. Өз бетінше жұмыс жасау - шығармашылыққа баулудың көзі.

Мектепте білім беру-жауапты іс. Өйткені мектеп арқылы жеке тұлға тәрбиеленеді. Бүгінгі мектеп оқушысы-ертеңгі ел тізгінін ұстайтын азамат.
Соңғы жылдары мектепте білім беру саласында заман талабына қажетті жаңартылған Өзгерістер мен зденістер қарастырылуда. Білім берудің мақсаты, мазмұны өзгерді. Соған сәйкес оқытудың жаңа технологиялары енгізілуде.
Білім берудің сапасын жақсарту мақсатында К.Окуниннің «Проблемалық оқыту», В.Шаталовтың «Тірек сигналдарын пайдалана оқыту», Ж.Қараевтың «Саралап деңгейлеп оқыту», М.Жанпейісованың «Оқытудың модульдік технологиясы» мектеп тәжірибесінде кеңінен қолданылып келеді.
Бұл оқыту технологиялары оқушыны жан-жақты дамытуға, оқушының қызығушылығын оятуға, оқу іс-әрекеті арқылы оқушының ойлау мәдениетін дамытуға негізделген.
Дәстүрлі оқыту жүйесінде оқушы - оқыту үрдісінің объектісі болып табылады. Оқушының білімді игеруі көбінесе есте сақтауға, фактілерді жинауға, жаттауға негізделеді, ал білім берудегі жаңа технология бойынша оқушы оқыту процесінің субъектісіне айналады да, ойлау іс-әрекеті танып процесін тудырады. Таным процесі арқылы оқушының белгілі бір қасиет қабілеттері қалыптасады, дамиды.
Қазіргі білім беру жүйесіндегі озық технология - мен әдіс-тәсілдерді ұтымды пайдалану оқушының танымдық және ақыл-ой белсенділігін арттырады.
Сондықтан да мектепте жеке тұлғаны дамытуға негізделген әдіс-тәсілдер іздестірілуде. Мектеп кез-келген оқушыға жақсы білім беретіндей етіп құрылуы тиіс. Сол себепті мұғалімнің алдында балаға «Қалай тиімді білім беру керек» деген мәселе тұруы тиіс.
Шығармашылық жұмыс және әрекет диалектикалық бір тұтастықты құрайды. Әрекет шығармашылықты тудырып, оны нақты болмысқа айналдырса, шығармашылық әрекетті ретінде оның амалдарын, тиімділігін анықтайды. Бұл мәселені зерттеген ғалымдар шығармашылық әрекет деп білімді жаңа жағдайда тасымалдай білу (ИЛ.Лернер, Я.А.Пономарев) мәселені шешудегі көргендік, қырағылық (А.Н.Лук), жаңалық тудыратын әрекет (Л.С.Выготский) деп тануды ұсынады.
Бастауыш мектеп оқушысының ашатыны тек өзіне ғана жаңалық болып табылатын субъективті жаңалық [1,48].
Шығармашылық әрекет арқылы бір жағынан адамның іскерлігі мен қабілеттері жетілсе, екінші жағынан материалдық рухани көзқарасы қалыптасып, адамзат мәдениетіне үлес қосылады.
Баланың табиғи, ашылмаған мүмкіндіктері неғұрлым үйлесімді толығырақ дамыса, ол есейген кезде қызметті де соғұрлым мазмұнды, жан-жақты, табысты атқарады. Шығармашылық әрекет арқылы оның жасампаздығы, іскерлігі қалыптасады.
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қызығушылығын дамытуға жас мөлшері нағыз қолайлы синтезивті кез.
Дамыта оқытудың мақсаты - балаларға дайын пәндік білім. біліктердің белгілі бір жиынтығын берумен шектелмейді. Кеңес дәуіріндегі дайын нұсқаулар мен бұйрықтарды орындайтын адамдарды тәрбиелейтін қазіргі мектептерде орын алып отырған дәстүрлі оқыту жүйесі шығармашылық тапсырмаларды орындауға үйрететін, оны қолдана білетін дамыған адамдарды дайындауға негіз бола алмайтындығын өмір көрсетуде. Сондықтан біз көтеріп отырған мәселені нәтижелі етуде басшылыққа алатын нысана - дамыта оқыту жүйесі болады.
Оқыту барысында бастауыш мектеп окушыларының шығармашылық қызығушылығын дамыту барысында тапсырмаларды орындауға арналған қабілеттерін дамытуды жоғарыда белгіленген көрсеткіштер мен өлшемдерге сай келетіндей Л.В.Занков, В.В.Давыдов, Д.Б.Эльконин сияқты ғалым педагогтардың еңбектерінің дидактикалық қағидаларына негізделген әдістеменін мазмұны жасалады.
Оған сәйкес оқулықтар мазмұны қайта қаралып, олардағы сұрақтар,
тапсырмалар, жаттығуларға дамытушылық сипат берілді. Оқулықтар
мазмұны шығармашылық тапсырмалармен толықтырылды.
Шығармашылық тапсырмаларды сұрыптау, оларды пайдалану кезінде, олар баланың өмірлік тәжірибесін молайтып, практикалық іс-әрекет дағдысын қалыптастыру көзделеді. Оқулықтар мазмұнында ұсынылып отырған шығармашылық тапсымалар баланы конвергенттік (бір бағыттағы, жүйелі логикалық) ойлаудан, дивергенттік (логикадан ауытқу) баланы ойлауға үйрететіндей етіп лайықталынып беріледі. Өйткені баланың шығармашылық тапсырмаларды орындауға арналған қабілеттерін, дамуы осы дивергенттік ойлаумен тығыз байланысты.
Сабақтардың практикалық бағытын күшейту, білімді жаңа жағдайға тасымалдай білу, сол арқылы өзінің ашқан «жаңалығының» қуанышын сезінетіндей болуы қарастырылды.
Баланың шығармашылық істеріне басшылық жасау, ондай нәтижеге жету үшін мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынас, сыйластық, түсіністік, ізгілік ұстанымдарына негізделеді. Сабақтағы оқушының орны, рөлі алмасты, оның еркіндігінің, дербестігінің болуы басты назарда ұсталды. Нәтижеде мұндай оқыту баланың ақыл-ойын дамытып қана қоймай, сол арқылы пайдалана білу, қоршаған дүниедегі жаңалықты көре білуге үйрететіндігі анықталды.
Оқушының дарындылығы жоғары болған жағдайда шығармашылық тапсырма орындау барысында өз тұжырымын дәлелдейді. Қажет жағдайда пікірталас туғызады, өз түсінігін жеткізе біледі. Өзіндік ойлауы мен топшылауы басым болады.

Кез келген мұғалім үздіксіз ізденіп, оқушыға қажетті ақпараттар жинап, бүгінгі болатын әрбір сабағына аз да болсын жаңалық енгізуге ұмтылуы керек. Менің ойымша, мұғалім тұлға деңгейінде танылуы тиіс. Ұлы педагог Макаренко: «Никакие рецепты не помогут, если в самой личности воспитателя есть болыпие недостатки» деген тұжырымына сүйенсек, мұғалім тек сабақты түсіндірумен ғана емес, қимыл-әрекетімен, сөйлеген сөзімен, басқаларымен жасаған қарым-қатынасымен оқушыға өнеге беретіндей болуы қажет. Білім сапасын көтерудегі ең басты тұлға-мұғалім.
Менің ойымша, 21 ғасырдағы мұғалім тұлғасын былай деп көрсетуге болады:

МҰҒАЛІМ
өз білімін жетілдіретін
өзін-өзі тәрбиелейтін
педагогикалық мәдениеті бар
айқын мақсаты бар
жаңашыл

ЖЕКЕ ТҰЛҒА

Міне, осындай жаңа талапқа сай мұғалім ғана оқушыларды шығармашылыққа баули алады.
Тұлғаны тұлға тәрбиелейтіндіктен жеке тұлға болатын мұғалімдерді
мектеп көбірек қажет етеді. Мектепке жаңашыл, мықты тұлға боларлық
мұғалімдерді қалай тартуға болады?
Талантты жастарды бос сөзбен мектепте мұғалім бол деп үгіттеу бос уақыт өткізумен бірдей. Егер мұғалім мамандығы беделді, құрметті мамандық деп есептеліп, жоғары оқу орнына түсуші талантты жастар мұғалім болуды таңдап жатса, білім беру сапасы да жақсарар еді. Американың өзінде мұғалімнің дәрежесін көтеру, талантты жастарды мектепке тарту үшін мұғалімнің еңбек ақысын көтеру туралы көп талас болды. Олай болса, Қазақстанда мектепке талантты жастарды тарту үшін мұғалім еңбегін мемлекет деңгейінде бағалау қажет.
Мектептегі оқу процесін өмірге дайындық деп қарамай, керісінше өмірмен бірге жүретін және ешқашан тоқтамайтын процесс деп қараған абзал. Мектеп фабрика емес, мұнда оқушы мен мұғалім алға қойған мақсатты сезініп, оны орындау арқылы өзгеріп-өсіп дамып отыратын «тірі организм». Француз ғалымдарының анықтауы бойынша, мұғалімдердің 85 пайызы сабақты түсіндіруде лекция тәсілін қолданады екен, алайда бұл тәсілден оқушының тек 25 пайызы ғана белгілі бір нәтижеге жететін көрінеді. Сондықтан да оқушының терең білім алуына көмектесетін әдіс-тәсілдерді дұрыс таңдай білу-өте маңызды мәселе.
Мектепте оқитын әрбір баланың терең білім алуына қалай жетуге болады? Психологиялық зерттеулер бойынша, баланың білім алуындағы кемшіліктің себептерінің бірі-баланы жақсы көрудің жетіспеушілігі мен баланың өзін төмен бағалауы. Мұғалімнің міндеті-баланың өзіне деген сенімін арттыру, өзін тұлға ретінде сезінетіндей мүмкіндік ашу. Өзін тұлға ретінде сезінген бала әрқашан өмірде өз жолын таба алады.
Педагогтар баланың нашар оқу себебін ішкі және сыртқы түрткінің (мотивация) жеткіліксіздігінен дейді. Мотивацияның жеткіліксіздігінің бірден-бір себебі-мұғалім мен оқушының арасындағы қарым-қатынастын дұрыс құрылмауынан. Баланың өзіне деген сенімін арттыру үшін оның кемшіліктерінен гөрі жеткен жетістігін айта отырып, қызығушылығын ояту керек. Баланың кемшілігін айтып, ол қылықтарын есіне түсірген сайын оның өзіне деген сенімін азайтып аламыз. Сондықтан да мұғалімнің оқушыны қолдауы, құрметтеп, сенім артқаны қажет. Бұған психологиялық тұрғыдан көңіл бөліп, әдістемелік шеберлікпен келу арқылы ойдағыдай нәтижеге қол жеткізуге болады. Сондықтан да әрбір ұстаздың психологиядан, педагогикадан, әдістемеден терең білімі болуы керек. Оқушының қолын білімге жеткізу үшін, сабақты тиімді оқыту үшін, мұғалімнің шығармашылық ізденісін жетілдіру үшін Интернетте озық тәжірибелер жинағынан тұратын арнайы сайт ашып, соны тиімді пайдаланса болар еді.
Соңғы кездері мектепте білім беруді ақпараттандыру жағдайын жақсартуды қолға алуда, Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 22 қыркүйектегі орта білім беру жүйесін ақпараттандыру жөніндегі Мемлекеттік бағдарламасы мектептегі білім беруді ақпараттандыру процесіне негіз қалады. Алайда бұл бағдарламаны іске асыру кезінде негізінен мектептерді компьютермен жабдықтау жұмысы жүргізілді де, оқушының жан-жақты білім алып, әлемдегі өзгерістер мен жаңалықтар ағымынан хабардар болу, яғни ақпараттандыру жағдайы көздеген деңгейден төмен болып отыр. Бұған бір себеп, компьютермен жабдықталған мектептерде, әсіресе ауылдық жерлерде компьтермен жұмыс істейтін маман жоқ. Компьтерлік білімнің төмендігінен сабақта мұғалім осы техникалық құралдың мүмкіндігін пайдалана алмай отыр. Сондықтан да мектепте білім беруді жақсартудағы келелі мәселелердің бірі-аз уақыт ішінде ең қолайлы тәсілмен мұғалімдерге компьтерлік білім берудің жолын қарастырған дұрыс деп ойлаймын.
Ж.Аймауытовтың «Адамды ілтипатты ететін ереже қайсы десеңіз, мынау: нәрсе ұғындырылғанда оның барлық шарттары көрсетіліп, барлық жаңа нәрселерді туғызарлық болсын, бір сөзбен, нәрсені түрлендіру керек, тоқсан түрге түсіру керек» деген озық ойы әлі күнге дейін маңызын жойған жок- Қазіргі заманғы электрондық оқу материалдарына телекоммуникация құралдарын (видеокассета, оқу теледидардан т.б.) пайдалану, Интернет жүйесі арқылы ақпарат алу, сабақты түрлендіруге, баланы қызықтыруға жол'' ашады. Осы сияқты жаңа оқыту құралдарын, жаңа әдіс-тәсілдерді іс-тәжірибеде тиімді пайдаланылады.
Шығармашылық жұмыста қазіргі заман талабына сай кез келген ортада, кез келген жағдайда өз ойын, пікірін жүйелеп айтатын мәдениетті дайындау үшін бастауыш сыныптан бастап баланы байланыстырын сөйлеуге үйретудің әртүрлі әдіс-тәсілдері іздестіріледі.
Көптеген ғалым педагогтардың, практик мұғалімдердін тәжірибесіне сүйенсек, оқу-тәрбие үрдісі негізінде дамыту мәселесінде басты рөлді ең алдымен, оқушының өз бетімен әрекеті, белсенділігі атқарады.
Себебі, сабақ қанша сапалы болсын немесе мұғалімнің білімі, тәжірибелік шеберлігі мол болсын, бірақ бала тарапынан өзіндік белсенділік, әрекет болмаса жұмыстың нәтижелі, сапалы орындалуы мүмкін емес. А.Байтұрсыновтың оқу-ағарту саласындағы негізгі көзқарастарының ішінде біз көңіл аударалық мәселе-бұл автордың, «Қазақша оқу жайынан» атты еңбегінде айтқан пікірі.
Автордың пікірінше, білімді бала тәжірибе арқылы өз бетімен алуы керек. Ал мұндағы мұғалімнің қызметі балаға орындалатын жұмыс түрлерін шағындап беру және қойылған мадсатқа жету үшін бағыт-бағдар беріп отыру.
Бұдан біз А.Байтұрсыновтың 20-30 жылдардың өзінде-ақ кейінгі жылдары Ресей ғалымдары В.Давыдов, Л.Занковтың дамыта оқыту теориясының негізі болған өз бетіндік танымдық-әрекеттік рөлін көре біліп, оның бала дамуындағы маңызын өз кезінде қозғағандығын байқаймыз. Бастауыш сыныптарда өз бетімен жұмысты ұйымдастыруда оның бағдарлама мазмұнына, талапқа сай болуы, түрлі мазмұнды және формада көрініс табуы, оқушыны шығармашылық бағытта жұмыс істеуге бағыттауы, сонымен қатар бағаланып, марапатталуы сияқты мәселелерге мән беріледі.
Осыған орай, өз бетімен жұмыс бастауыштың өзіне тән әдістемесіне сәйкес түрлі формада және мазмұнда көрініс табуда.
Өз бетіндік жұмыс-шығармашылық жұмыстың бастамасы болғандықтан оқушылардың шығармашылық қабілеттерін олардың өз бетіндік жұмысынсыз дамыту мүмкін емес.
Бастауыш мектепте өз бетіндік жұмысты тиімді ^йымдастыруға жол ашатын қолайлы жағдай- бұл окушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес' өзівГдік ерекшеліктері. ӨЙткені бұл жастағы балалардың ойлау кабілеті жоғары және қиялдау, елестету, шығармашылық жұмысқа талпынысы басым болады.
Өз бетімен жұмыс түрлеріне қатысты материалды саралау және
тәжірибе қорытындысындағыдай шығармашылық жұмысқа баулып,
олардың белсенділіктерін, қызығушылықтарын арттыратын өз бетімен
жұмыс түрлеріне мынадай 3 жұмыс түрлерін жатқызамыз:
1. Логикалық дамытушы ойындармен берілген тапсырмалар (құрастырмалы ойындар, ребус, сөзжұмбақ).
2. Берілген тапсырманы түрлендіру (мәтіннің мазмұнын өңдеу т.б.).
3. Өз ойынан еркін тақырыпқа құрастыруға берілген әдеби
шығармашылық бағыттағы жұмыстар.
Мұнда басты назар аударатын мәселе-бұл оқушылардың ауызша, жазбаша тілдерінің өзара ұштастырыла отырып және жұмыстың ауызша, жазбаша түрде көрініс табуларын талап ету.
Өз бетінше жұмысты ұйымдастыру формаларын фронтальді және топтық деп бірнеше түрде алып қарауға болады. Өз бетінше жұмыстың ішінде ең көп таралып отырған тиімдісі: кітаппен жұмыс істей білу. Мұнда мәтінмен жұмыстың негізгі:
- мазмұнын баяндап беру
- мәтін бойындағы тапсырмаларды орындау
- мәтінді бөліктерге бөлу
- бөліктерге ат қою
- мәтін бойынша жоспар құру
Ондағы негізгі ойды анықтау тәрізді тапсырмаларды орындау, талдау жасау, салыстыру, материалды жинақтаумен, негізгі қойылатын талаптар осындай.
Бастауыш сынып оқушыларының өз бетінше жұмыстарын ұйымдастырудың басты формасы - жұмыстарды орындау, ептілік, іскерлік дағдысын дамыту.

Өз бетінше жұмыс

зерттеу
шығармашылық жұмыстар
жаттығу

Шығармашылық жұмыс қарағанда зерттеу сипатты жұмыспен ұқсас. Себебі, әрбір зерттеу сипаты бар жұмыста азды-көпті шығармашылық еңбек. Дегенмен оның өзіндік ерекшелігі бар.
«Шығармашылық-адамның белсенділігі мен дербес іс-әрекетінің ең
жоғарғы формасы».
Шығармашылыққа баулудың, өзіндік іс-әрекетін ұйымдастыруы сыннан өткен мынадай түрлерін алуға болады:
- тақырыпты мазмұнына қарай жинақтау;
- арнаулы бір тақырыпта пікірталас тудыру;
- сөзжұмбақ құру, шешу;
- шығарма, шағын әңгіме, мәтін құру;
- әңгімелердің ұқсастығын салыстыру, бөліктерге бөлу;
- қиялдау арқылы суретін салғызу, рөлге бөліп оқыту;
- ұнатқан кейіпкерге мінездеме беру, осы әңгіменің мазмұнына,
мағынасы кері әңгіме құру;
- мазмұндама түрлерін жазу;
- адасқан сөздерді орнына қою.
Осындай жұмыстарды үнемі жүргізу шығармашылыққа баулуға, шәкірт бойындағы талант көзін ашып, тілін-байыту, қиялын ұштастырумен өз бетінше ізденуге зор әсерін тигізеді.
Жаңа буын оқулықтарын оқытудағы қазіргі технологияны қолдану
келешек ұрпақтың еңбек етуіне, еркін дамуына, жан-жақты білім
алуына, белсенді шығармашыл болуына жағдай жасау керек.
Осыған сәйкес оқыту мазмұнын, түрін, әдісін дұрыс таңдай білу
қажеттілігі туады. Бала бойындағы қабілетін ашу-одан әрі жетілдіру
дамыта оқытудың негізінде зерттеушілік білігін және оңайлы шешімін
қабылдауға ынталандыру арқылы, бала бойына еркіндік, мақсаткерлік,
еңбексүйгіштік, белсенділік, өз пікірін саналы, шебер ортаға сала білу
сияқты оқыта отырып жалпы дамытуды үнемі сабақта жүйелі жүзеге
асырғанда жан-жақты гармониялық даму үшін негіз жасалады.
Өзіндік жұмыс балалардың шығармашылық әрекеті мен ынтасын ...