Азаматтары мұнай сатудан ақша алатын 5 ел

Азаматтары мұнай сатудан ақша алатын 5 ел

Бүгінгі күні әлемде азаматтары мұнай сатудан төлем алатын мемлекеттер санаулы ғана. Әділ бөлу оларды ең бай және қанағаттанарлық азаматтардың біріне айналдырады. Қай елдер ресурстарды сатудан түскен табысты халықпен бөліседі?

АҚШ (Аляска штаты)

Аляска штат тұрғындарына табиғи ресурстардан түскен табыс үшін дивидендтер төлеуді қамтамасыз ететін Америкадағы жалғыз штат. Бұл қызметті 1976 жылы құрылған Алясканың арнайы тұрақты қоры ұйымдастырады және жүзеге асырады. Қордың капиталы облыстың мұнайдан түскен пайдасының 25 пайызынан құралады.
Қаражаттар американдық және халықаралық компаниялардың акцияларына, жылжымайтын мүлікке, қазынашылық міндеттемелерге (АҚШ қазынашылық мекемелері) инвестицияланады. Алынған табыс екіге бөлінеді. Бір бөлігі әлеуметтік саясатқа жұмсалады немесе аймақтың қаржылық қауіпсіздігіне резерв ретінде бөлінеді.
Екіншісі жыл сайын Аляска тұрғындары арасында таратылады. Орташа алғанда, алынған қаражат жылына 2000 долларды құрайды. Оның мөлшері мұнай бағасына байланысты. Салыстыру үшін айта кетейік, 2013 жылы азаматтар небәрі 900 доллар, ал 2015 жылы 2072 доллар алған.
Ақша арнайы банк шотына аударылады, ол жерден оны алу мүмкін емес. Сіз «мұнай жалдау ақысын» қатаң белгіленген мақсаттарға жұмсай аласыз: колледжде білім алу, бензин, Америка Құрама Штаттарына саяхатқа билет немесе зейнетақы қорына аударылған. Соттылығы бар азаматтар мен штатта бір жылдан аз уақыт тұрғандар төлемдерден айырылады. Танымал сенімге қарамастан, мұнайға артықшылықтар Алясканы Американың ең тартымды аймағына айналдырмады.
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты бала туу көрсеткішінің артуына және мигранттарды тартуға әсер етпей отыр десе де болады. Жергілікті тұрғындар үшін мұнайдан түскен табыс он үшінші жалақы сияқты, жылына бір рет берілетін жақсы бонус.

БАӘ, Кувейт, Катар

Бұл мемлекеттерде мұнай рентасының тетіктері мен саяси режимдері ұқсас. Жергілікті тәртіптердің қатаңдығы мен саяси бостандықтардың жоқтығы мұнай сатудан түсетін тікелей төлемдермен өтеледі. Ақша банк шотына аударылады. Сома көмірсутегі шикізатының әлемдік бағасына, саяси жағдайға, елдің кірісіне байланысты – жылына 30 000 долларға дейін. Кәмелетке толғанға дейін бұл ақшаны жұмсауға болмайды.
Қорытынды шот жынысына (ұлдар көп алады), билеуші әулетке жақындығына және лауазымына байланысты болуы мүмкін. Сыбайлас жемқорлық және непотизм (ағайынға бұрушылық) барлық жерде бар, бірақ бұл елдерде мұнайдың көптігі сонша, ол әлі де қарапайым азаматтар үшін қалады.
Айтпақшы, Таяу Шығыста ТМД қарағанда бір адамға мұнай 10 есе көп өндіріледі. Тікелей төлемдер тізімдегі араб елдерінің жалғыз артықшылығы емес. Олар жан - жақты әлеуметтік қолдаумен бірге жүреді. Бұл тегін дәрі - дәрмек пен білім беру, несиенің төмен пайыздық мөлшерлемесі, түрлі жеңілдіктер, баспана алуға мемлекеттің көмегі, арзан бензин, т. б.
Дегенмен, араб монархияларында бәрі жақсы емес. Бұл елдердің азаматтары халықтың 10 - 20 % құрайды, қалғандары мигранттар. Соңғылары «құс құқығында» және олар планетаның басқа аймақтарындағы әріптестерінен әлдеқайда көп табыс тапқанымен, мұнай сатудан табыс алмайды.
Сауд Арабиясында Кувейт, Біріккен Араб Әмірліктері және Катар сияқты жомарт мұнай төлемдері жоқ. Саудиялықтар бұл ақшаны мұсылман әлемінде саяси көшбасшы болуға талпынуға, сондай - ақ әлеуметтік қолдауға – «тұрақтылықтың орнына шұжық» алуға жұмсайды. Бұл жеңілдіктерді де барлығы бірдей ала бермейді – мигранттар ел халқының 40 пайызын құрайды.
Мысалы, бұл 70 000 долларға жететін аналық капитал, жалақының кем дегенде 50 % зейнетақысы, бизнесті бастауға материалдық қолдау - 50 000 долларға дейін және басқа да көптеген жақсы бонустар бар. Медицина, білім, тұрғын үй - коммуналдық шаруашылық, бензин, несие – тегін немесе жеңілдікпен беріледі.


Керімсал Жұбатқанов

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter

Қарап көріңіз 👇