Биология | Аралар мен құмырсқалар – қоғамдық бунақденелілер

Тақырыбы: Аралар мен құмырсқалар – қоғамдық бунақденелілер.
Пәні: Биология, 7 сынып
Сабақтың мақсаты: 1. Аралар мен құмырсқалардың тіршілігі мен отбасы құру ерекшеліктерін және мінез - құлықтары мен түйсігі жайлы мәлімет алу.
2. Пәнге, тақырыпқа байланысты қызығушылық тарын іздену, құру және салыстыруға тапсырмалар беру арқылы дамыту.
3. Олардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы жайлы білу, өмірде қолдана білуге үйрету және оларды қорғауға тәрбиелеу.
Құрал - жабдықтар: бейнефильм, жобалар, суреттер, тест парақтары.
Сабақтың типі: жаңа Сабақтың түрі: жобалау
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі 2мин
Оқушылардың сабаққа дайындығын бақылай отырып, зейінін сабаққа аудару.
Психологиялық дайындық: Менің көңілім жақсы; Мен сабақты жылдам орындаймын
Мен сабақты жақсы оқимын; Менің жазуым жақсы; Менің тәртібім жақсы;

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі 2 мин
Сәйкестендіру тесті «Зиянкестер» А. Өсімдік Б. Жануар В. Адам
1. Саяқ 2. Тарақан 3. Мамықжегі 4. Қандала 5. Бүрге 6. Маса
7. Жібеккөбелегі 8. Бұзаубас 9. Шіркей 10. Сона Жауап: А - 1, 4, 7, 8 Б - 3, 5, 9, 10 В - 2, 4, 5, 6

ІІІ. Жаңа сабақ
А. Ой қозғау
1. Сұрақ
Мөлдір жарғақ тәрізді екі жұп қанаттары бар отряд қалай аталады? (жарғаққанаттылар)
2. жұмбақ

Тыру - тыру тырналар,
Тауға қарай жорғалар.
(Ара)
Екі басы жұдырықтай,
Ортасы қылдырықтай
(Құмырсқа)

3. Мәлімет
Топтасып тіршілік етуіне байланысты мінез - қылығы күрделене түскен. Осындай бунақденелілер қалай аталады? ( қоғамдық)
Б. Мағынаны тану
1. Аралар туралы мәлімет.
1. Бал арасы – жоба
2. Бал туралы – жоба
2. Құмырсқалар туралы мәлімет.
1. Құмырсқаның біз білмейтін сырлары – жоба
2. Құмырсқа да сөйлейді - мәлімет
• Сарапшы мен бақылаушы сөз алады. Сарапшы - жұмысты саралап қорытындылайды. Бақылаушы - бақылап отырып баға береді (өте жақсы, жақсы, орташа).

3. Семантикалық карта (суретпен жұмыс )
Қоғамдық бунақденелілердің тұқым тобындағы дараларының ерекшеліктерін кестеге толтырыңдар.

4. Бейнефильм көріп «қорек іздеу түйсігі» және мінез - қылық ерекшелігіне сипаттама беру. 3 мин
Топтасып тіршілік етуіне байланысты мінез - қылығы күрделене түскен. Бұл орталық жүйке жүйесі арқылы басқарылатын күрделі құбылыс. Жемін іздеп табуға, қауіп - қатерден қашып құтылуға, ұрпақ беруге, қатал жағдайларда бейімделіп тіршілік ете алуға бағытталады. Тұқым қуалайды.
В. Ой толғаныс
«Жарғаққанаттылардың маңызы»
Бал ара Құмырсқа
Өсімдікті тозаңдандыру. Бал жинайды. Ауруларға емдік қасиеті бар.

Топырақты қопсытады. Орман ішін тазалайды, жәндіктерге қамқор бола алады

Білгенің жөн! Егер ара шағып алса сізге марганец ерітіндісі (марганцовка), мұз, түймедағы мен ақжелек (петрушка) қажет болады. 1 - Қадам - пинцет, ине арқылы жараның ішінде қалған араның бізгегін шығару керек, болмаса саусақты пайдалану керек. Алдын ала сумен немесе сутек тотығымен тазалау қажет.
2 - Қадам - түсі қызыл - күлгін калий перманганатын (марганцовка) мақтаға малып, шағылған жерді сүртіңіз. Ол болмаса сутек тотығын немесе тұздалған су қолдануға болады.
3 - Қадам - Шағылған жерге мұз кесегін басыңыз. Ол жараның ісінуін кемітеді. Дәрі қобдишаңыздан белсендірілген көмір табылса, оның 3 дәрісін майдалап, 1 шай қасық су қосып, араластырып, жараның бетіне жағыңыз. Бетін дәкемен жабыңыз. Осылайша шағылған жердің уы тезірек кетіп, ісінбейді.
4 - Қадам - Енді жараны іштей емдеу керек. 1 шай қасық кептірілген шайқурай (зверобой), қырмызы (календула), түймедағы не шалфей өсімдіктерін 1 стақан қайнаған сумен араластырып, 15 - 20 минутқа қойыңыз. Ерітіндіні сүзіп, жартысын бірден, екінші жартысын 1 сағаттан кейін ішіңіз.
5 - Қадам - Кейбір жағдайда шағылған жер қызарып, қатты ісіп кетеді. Ісікті басу үшін, балғын ақжелек жапырақтарын майдалап, үстіне қайнаған су құйыңыз. Суыған кезде қайнатпаға таза мата не дәкені малып, жараның бетін басыңыз.
Ара шаққаннан кейін өзіңізді нашар сезініп, жүрегіңіз айнып, қызуыңыз көтеріліп, дем алумен қиындықтарыңыз болса, тезірек дәрігердің көмегіне жүгінгуіңіз керек. Бұл аллергияның белгілері болуы мүмкін.
Сондай - ақ, табиғат аясына демалысқа шыққанда түрлі әтірлер мен иісі өткір косметикалық заттар қолданбай, тым жарқын түстерге киінбеңіз, бұл аралардың көңілін қызықтыруы мүмкін.
Әдеби шығарма. Ө. Тұрманжанов «Құмырсқалар, аралар – қиыспас дос, құдалар»

Өтебай ТҰРМАНЖАНОВ - Құмырсқалар, аралар – қиыспас дос, құдалар
Ертеде бір орманда,
Өзі салған қорғанда,
Бір топ ара тұрыпты:
Бәрі еңбеккер жан екен,
Жегендері бал екен,
Хан, ханша, хан – Ара.
той жасап елін жинап
Жар салып, бойжеткен
Қызын лайықты адамға
Күйеуге бермекші болады
Хан қызын алмаққа