Сутектік байланыс 1-сабақ (Химия, 10 сынып, I тоқсан)

Пән: Химия
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Химиялық байланыс
Сабақ тақырыбы: Сутектік байланыс 1-сабақ
Осы сабақта қолжеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 10.1.4.10 сутекті байланыстың түзілу механизмін түсіндіру;
Сабақ мақсаттары: • Сутектік байланыстың табиғатын түсіну
• Сутектік байланыстың заттардың физикалық қасиетіне әсерін түсіну

Ұйымдастыру.
Сыни ойлауға арналған сұрақ. Талқылау жүргізу
Химик фтор F2 мен хлорсутекті HCl сұйыққа айналдырды. Ол екі сұйықты да бірдей ыдыстарға құйды да, олардың атын жазуды ұмытып кетті. Келесі күні ол екі сұйықтың қайнау температураларын өлшеп, олардың бірі -85 °C-та, ал екіншісі -188 °C-та қайнайтынын анықтады.
Химикке, оның өлшеулеріне негізделіп, заттарды анықтауға көмектесіңіз.

Диполь-дипольдік әрекеттесудің дербес бір түрі сутектік байланыс деп аталады.
Егер сутек фтор сияқты кішкентай, электртерістілігі жоғары атоммен тікелей байланысса, ондай байланыс жоғары полюсті болады.

Сутектік байланыс тұрақты диполь-тұрақты диполь күштерінің бір түрі болғанымен, ол өзі сияқты байланыстардан ерекшеленеді.
Сутектік байланыс түзе алатын қосылыстардың қайнау температуралары өте жоғары болады, себебі молекулалардың газ фазасына ауысуы сутектік байланыстың бұзылуын қажет етеді.

Жұптық жұмыс. «Сутектік байланыс» деген видеоны көрсету

Сұрақтарға жауап беріңіз.
1. Аммиак сумен сутектік байланыс түзе алады ма?
2. Аммиак-су ерітіндісіндегі аммиак пен су молекулалары арасында түзілетін сутектік байланыстарды көрсетіңіз
3. Егер XIV топ элементтерінен түзілген гидридтердің қайнау температураларын салыстыратын болсақ, гидридтің молекулалық массасының артуымен қайнау температурасының жайлап артатынын байқаймыз. Неліктен?

Оқушылар дұрыс жауаптарды талқылайды.
«Гидридтердің қайнау температурасы» деген видеоны көрсету

Оқушыларға «Сутектік байланыстардың биологиялық рөлі» бойынша постер дайындау ұсынылады. (Топтық / жұптық жұмыс)

Постерді бағалау критерийлері
• Постерде берілген тапсырма бойынша нақты деректер көрсетілген
• Постердің көрнектілігі ......