Қазақ тілінің бүгіні мен ертеңі

Тіл тағдырына қамқорлық – әр адамның міндеті. «Ана тілі халық болып жасалғаннан бері жан дүниесінің айнасы, өсіп-өніп, түрлене беретін мәңгі құламайтын бәйтерегі» дейді Ж. Аймауытов. Иә, бүгінгі таңда күн тәртібінен түспейтін мәселе – ана тілдің бүгіні мен ертеңі. Өйткені ол – ана тіліміз, ұлттық тіл, тәуелсіз Қазақстанның мәртебелі мемлекеттік тілі. Оның бүгінін тұғырлы, ертеңін тағдырлы жасау – біздің жауапкершілігіміз.

Қазақ тілі – қоғамда заңмен бекітілген мемлекеттік тіл. Алайда барлық салада кеңінен қолданылады десек, онда кемшіліктерге көз жұмғанымыз. Егер қоғам азаматтары тілдің мәнін, рөлін бағалап, түсінсе, онда мемлекеттік тілді жиындарда пайдалану, құжат толтырудан бастап, қызмет көрсету терминалдарын қазақ тілінде сөйлету кезінде кемшіліктер орын алмас еді. Бұл – араздық тудыратын арзан айқай емес, тіл тарихы мен тіл мәртебесіне құрметті талап ету.

Тілдің ертеңі туралы ойымызды жинақтасақ, «Егер мемлекеттік тіл кеңінен қолданыс таппай қағажу көрсе, оның болашағы қандай болмақ?», «Өз ана тілінің қадірін сезінбеген жан ұлт тілінің сол ұлттың төлқұжаты екенін қалай түсінбек?» деген сұрақтар бой көтереді. Менің ойымша, қоғамдағы жауапкершілік әр адамның сындарлы ой қорытып, салауатты пікір тұжырымдауымен, яғни саналылығымен өлшенеді. «Өз тілімен сөйлескен, өз тілімен жазған жұрттың ұлттығы еш уақытта адамы құрымай жоғалмайды. Ұлттың сақталуына да, жоғалуына да себеп болатын нәрсенің ең қуаттысы – тілі» (А. Байтұрсынұлы). Бұған дәлел – XXI ғасыр басында 29 адам қажетсінбеген, тек бір адам ана тілім деп қолданып келген лив тілі. Жалғыздың жүрек соғысы тоқтағанда бұл тіл де ресми түрде өлді. Бұл – қасірет... Осыған жол бермей, тілді сақтау – әр ұлт перзентінің борышы.

Қорыта айтқанда, жаһандану кеңістігінде мемлекеттің болмысын, ерекшелігін танытатын – ұлт тілі. Олай болса, тіліміздің ертеңі туралы ойлану, оны мәңгілік жобаға айналдыру барлық уақытта алдыңғы орында болу керек. Демек, әр тіл жанашыры:

әдеби тілдің әдемілігін сақтап, сауатты қолдануды;

қолдану өрісін кеңейтуге үлес қосуды;

тілдің бүгінінен ертеңі мазмұнды болуына атсалысуды өз мақсат-міндеті ретінде қалыптастыруы керек.

Біз «Мәңгілік Ел» бағдарламасын қабылдадық. Мәңгілік елдің тілі де мәңгі болуы үшін әр азамат асқан елжандылықпен тіл жанашыры ретінде тілдің дамуына атсалысуы керек. «Қазақ тіліне қамқорлық жасау – менің президенттік те, перзенттік те парызым!» деп елбасы атап көрсеткендей, тілдің белсенді қолданылуына үлес қосу – елім деген ердің міндеті. Ол – адамның саналылығын,ойының озықтығын, тұлғалық тұғырын танытатын уақыт өлшемі.