Естен кетпес мәңгілік

1941 жылы 22 маусымда фашисттік Германия соғыс жарияламастан жасалған келісімді бұзып КСРО аумағына басып кірді. Германияның билеушілері КСРО–ны көп ұлттың өкілдері бұлар тұрақсыз, бірлігі жоқ ел деп білді. «Ғылыми-зерттеу институты» деп аталған «Арбайтегемайншафт Түркістан» атты жоғары барлау мектебі құрылып, болашақтағы «Үлкен Түркістан» картасын әзірлеген екен. Орта Азия мен Қазақстанды Ұлы Герман империясы үшін қуатты шикізат және азық-түлік базасын құру белгіленген. Гитлершілдердің басты мақсаты Кеңес елін отарға айналдыру, халықты құлдықта ұстап дүниежүзіне үстемдік орнату болған. Мұның барлығын алдын-ала терең ойластырып фашист идеологтары кеңес адамдарын аяусыз қинап – өлтірудің кең көлемді бағдарламасын жасаған. Бірақта КСРО азаматтары бұл жоспарды жүзеге асырмады. Зұлымдық ойдың тас-талқаны шықты.
Ұлы Отан соғысы осылай басталды. Бүкіл елдің адамдары міндетті әскери даярлықтан өткен. Майданға Қызыл Армия қатарына 1200000 жуық қазақстандық аттанды. Қазақстан халқы Отан қорғаушылар қатарына өз еріктерімен жазыла бастады. Әрбір бесінші қазақстандық майданға аттанды. 1941-1945 жылдардағы адамзат тарихында бұған дейін болмаған алапат соғыста бірлік, достық жолында қазақ батырлары фашизмнен бүкіл адамзатты қорғап, ерекше ерлік көрсетті. Жүзге тарта қазақ қаһармандарына Кеңес Одағының батыры деген абыройлы атақ берілді. Отан соғысының алғашқы күндерінен бастап-ақ қатарында мыңдаған қазақстандықтар шайқасқан кеңес жауынгерлері барлық майдандарда фашистік басқыншыларға қарсы кескілескен ұрыс жүргізді. Майдан даласында ұрыс салған мыңдаған қазақстандықтар отаншылдық пен ерліктің үлгісін көрсеткен. В.Г.Клочковтың: «Ресей кең байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда Мәскеу», - деген жалынды сөзі бүкіл майданда ұранға айналған.
Мәскеу үшін болған шайқастарды еске ала келіп,Ұлы Отан соғысының аты аңызға айналған қаһарманы, Кеңес Одағының Батыры, белгілі жазушысы Бауыржан Момышұлы былай деп жазады: «Біздің жүрегіміз темір емес. Бірақ біздің кек отымыз қандай темір болса да ерітіп, күйдіріп жібере алады... біздің үрейді жеңетін ең күшті қаруымыз бар, ол – Отанға деген сүйіспеншілік».
Сонымен Қазақстанда құралған әскер бөлімшелерінің үштен бірі Ленинград түбінде соғысты. Балтық флотындағы қызыл тулы «Киров» крейсерінде ғана 156 қазақстандықтар жауынгерлік сапта тұрған. 1941 жылы қазақтың халық ақыны Ж.Жабаев ленинградтықтарға «Ленинградтық өренім!» деген жырын арнады. 20-25 миллионнан астам ержүрек ұлдары мен қыздары құрбан болды. Бұл соғыста миллиондаған әйелдер жесір, балалар жетім, апалар ұлдарынан айырылды, соғыстың қайғысы өзегін өртемеген, оның құрбандығына шалынбаған отбасы қалмады. Ұлы Жеңіске ат салысуда тылдағы еңбекте апаларымыз бен аналарымыз әкелерімізден кем түскен жоқ. Уақытпен санаспай, ыстыққа күйіп, суыққа тоңып Ұлы Жеңіске өз үлестерін қосқан. Жауға атылған оқтың екеуі Қазақстанда жасалды. Бұл Жеңіс жеңілдікпен келген жоқ. Ұлы Отан соғысы халық үшін ауыр кезең болған.
Отанды қорғау үшін еліміздің көптеген азаматтары майданға аттанса «Бәрі де майдан үшін» деп еңкейген кәрі, еңбектеген балаға дейін елін, жерін қорғап қалу үшін аянбай арпалысты. Халық тыныштық үшін, бақытты өмір үшін күресті. Сондықтан да әділетсіз соғысты бастаған фашистік Германияны жеңіп шықты.
Жоқ болмайды, мен өлмен,
Біз алмастай қамал жоқ
Өшпес менде өмір бар.
Дүлей дауыл соқса да.
Өлім мен өмір күресте
Жеңбестей еш күш жоқ
Өлімді өмір жеңе алар.
Алысса да, атса да.
Жеңіс! Қандай құдіретті сөз еді бұл! Осы бір сөзге төрт жылдай теңселген дүниенің қайғы-қасіреті, ащы азабы, тәтті арманы, ой-қиялы сыйып жатыр. Ұлы Отан соғысы 1418 күн мен түнге созылды. Осы соғыста Кеңес Одағының 27 миллион адамы құрбан болды. Бұл деректің барлығы Ұлы Отан соғысының тарихында алтын әріппен жазылған. Міне, осынау қан майданда жаумен жан қия айқасқан батыр атаапаларымыздың рухына бас ие отырып, ол кісілердің бүгінгі ұрпаққа қалдырған кең байтақ азат елін, жерін қорғау, күту болашақ мына біздің қолымызда. Еліміз үшін, жеріміз үшін құрбан болған батырларымызға мың тағзым!
Жиырма миллион солдаттар жоқ тізімде,
Жиырма миллион жұлдыз жоқ көк жүзінде.
Олар қалды Сталинград биігінде, Курск иінінде!
Жиырма миллион бастарын тікті өлімге
Олар қалды теңіздің түкпірінде.
Алтын ошақ көре алмай мекендерін,
Олар қалды жерінде шет елдердің.
Олар қалды Освенциум түрмесінде,
Олар қалды Берлиннің іргесінде...
Жиырма миллионды еске алсам «Мен соғысты жек көрем!»
Көкем айтып отырса,
Мен соғысты жек көрем!
Кім қасірет шекпеген.
Күні ертең–ақ ер жетем!
Кім көз жасын төкпеген!
Қиялымды өрлетем!
Талай өткен ғасырлар,
Туған жерді әлпештеп,
Еш соғыссыз өтпеген.
Кірпік ілмей тербетем!