Ғарышты игеру жетістіктері (8 сынып, II тоқсан )

Пән: Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Ғарышты игеру жетістіктері
Оқу бағдарламасына сілтеме: Ж5. Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін (компрессия) жазу;
Оқу мақсаттары:
8.3.5.1 Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу.
Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі.
Қызығушылықты ояту
«Түсті стикер» әдісі арқылы топты бөлу.
Мұғалім әр оқушының маңдайына, қолына дәптеріне, кітабына стикерлер жапсырады. Бірдей түсті стикерлер бір топқа жайғасады. Стикер санын алдын ала дайындап қою керек.
Оқу мақсатымен таныстыру.
Оқушылар 1минут топта оқу мақсатын талқылайды.
Оқушылардың жауабы тыңдалады. Оқу мақсатын түсіну үшін бір-біріне көмектеседі.
Бағалау критерийімен таныстыру, сыныппен бірге талқылау.
Мағынаны ажырату
Ойқозғау.
Жазылым алды тапсырмасы
Оқушылар топта үйден қарап келген ақпараттарын қолданып, «Жинақы мәтін деген не? Оны қалай жазамыз?» сұрағына жауап әзірлейді, таныстырады.
Таныстырып болған соң, «Анықтама бұрышына барады, жауаптарын салыстырады, жауаптарын толықтырады.
Жинақы мәтіннің негізгі критерийлері:
1. Формасы жағынан қысқа, мазмұны жағынан бай болу керек
2. Бастапқы мәтіннің мазмұнын қысқаша және жалпыланған түрде жеткізу керек
3. Жинақы мәтін жазуда, автордың негізгі ойларын, оқиғалардың логикалық реттілігін жасалып жатқан жаңа мәтінде көрсету керек.
4. Мәтіндердегі ойлардың арасында алшақтық болмау керек.
Жинақы мәтінді жазудың тәсілдері.
1. Алып тастау. Мәтіндегі негізгі ойды анықтап алып, қалғанын сызып тастау
2. Жинақтау. Бірдей фактілерді жинақтап, оларды бір оймен беретін тіл құралдарын таңдап, жаңа мәтін құрау.
Жинақы мәтін жазуда қолданылатын тілдік құралдар:
Ауыстыру.
1. Бірыңғай мүшелерді жалпылауыш мүшелеремен
2. Берілген фрагменттерді мағынасы ұқсас синонимдермен ауыстыру
3. Сілтеу есімдіктерімен алмастыру
4. Жалпылау есімдіктерін
5. Құрмалас сөйлемдерді жай сөйлемге алмастыру
Алып тастау.
1. Бірыңғай мүшелерді, кейбір сөйлем мүшелерін, қайталауларды, маңызды емес фрагменттерді, синоним сөздерді, баяндауға негізделген ұзақ ойлардан тұратын сөйлемдерді алып тастау
Біріктіру.
Екі жай сөлемді мағынасы жағынан жақын болса, оларды біріктіріп, құрмалас сөйлем жасауға болады.
Тапсырма сыныптық болғандықтан жауап бергісі келетін оқушылардан сұрауға болады.
Ойды жинақтау .
1. Жинақы мәтін жазудың қандай талаптары бар?
2. Жинақы мәтін жазуда қандай тәсілдерді қолданамыз?
3. Жинақы мәтін жазуда қандай тілдік құралдарды қолданамыз?
Жазылым тапсырмасы.
ҚБ
ЖЖ/Ж
Оқушылар тапсырманы жұпта, сосын жеке орындайды. Оқушыларға «Ғарыштағы қымыз» әңгімесі беріледі. Жинақы мәтіннің талаптарын орындай отырып, мәтінді қықсартып, аннотация немесе мәтіннің тезисін жазады. Оқушының қалауына байланысты орындалады.
Тапсырма.
1. Ә. Мархабаевтың «Ғарыштағы қымыз» әңгімесі бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазыңыз.
2. Жинақы мәтіннің түрін таңдаңыз. (аннотация немесе тезис)
3. Мәтінді бірнеше азат жолдарға бөліңіз.
4. Азат жолдардағы негізгі ойды білдіретін сөздердің астын сызыңыз.
5. Азат жолдағы ойды біріктіретін бір сөйлем жазыңыз..
6. Сызған негізгі ой мен азат жолдағы ойды біріктіретін сөйлеміңізді біріктіріп жазыңыз..Тексеріңіз: логикалық байланыс, автордың айтқысы келген ойы қамтылған ба?
7. Берілген сөз көлемі 307 сөз. Қысқартылған сөйлем көлемі 100-120 шамасында болу керек.
8. Мәтінді қысқартуда жинақы мәтінді жазудағы тілдік құралдарды қолданыңыз.
Бағалау критерийі:
1.Мәтіндегі негізгі ойды анықтайды
2.Азат жолдағы ойларды біріктіріп, бір сөйлеммен береді
3. Мәтіннің негізгі ойын сақтайды, автор позициясын анықтайды
4. Жинақы мәтін жазуда қолданылатын тілдік құралдарды қолданады
5. Жинақы мәтінді талапқа сай орындайды
Жазылымнан кейінгі тапсырма
«Шеңбер бойымен» әдісі
Бағалау. Жұмыстарын шеңбер бойымен жылжыта отырып, дайын бағалау критерийі бойынша бағалап шығады. Ұсыныстарын білдіреді.
Кері байланыс.
Мұғалім оқушыларға кері байланыс беру үшін «Түртіп алу» әдісін қолданады.Сыныпты аралап жүріп, оқушы жұмыстарының жақсы және жетілдіру тұстарын жазып алады. Әр оқушыға жеке тоқталып кері байланыс береді.
Кері байланыс үшін
1. «Жақсы, тамаша» сөздері жазылған стикер беру арқылы оқушыны бағалап, мақтауға болады.
2. «Ұсынысым бар» сөзі бар ұсыныс жазылған стикерді беру арқылы диалогқа түсуге болады.
3. Тапсырманы орындауда қателік көп жіберегн оқушының жақсы тұстарын атйып,сыныптан көмек сұрап, «Қолдау көрсетейік!» деп, сол оқушыға көмектесудің жолдарын сынып болып шешуге болады.....