Тарих | Тарих сабағындағы ойындар

Мазмұны
Кіріспе.........................................................................3-4
І Тарау Тарих сабағындағы ойындар.
1.1. Тарих сабағындағы ізденіс ойын түрлері...........................................................................5-9
1.2. Тарих сабағына арналған интельектуалды ойын.............................................................9-14
ІІ Тарау Тарих сабақтарында интерактивті оқыту әдістерін қолдану.
2.1. Тарих пәнін оқытудың ойындық формасы....................................................................15-19
2.2. Интерактивті әдістерді қолдану.........................................................................................19-22
Қорытынды.......................................................................................................................................23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі............................................................................................24
Сілтемелер.........................................................................................................................................25
Кіріспе
Қазіргі алға дамып бара жатқан XXI ғасырдағы коғам үрдістері бүгінгі өскелең ұрпаққа қат-қабат міндетгер қойды. Солардың бірі білім саласында оқушыларға осы заманғы сай білім жүйесі, білім әдістерімен сабақ беру. Яғни бұл орта мектептерде тарих пәнінен сабақ беруде интерактивті оқыту тәсілдерін кодданудың тиімділігі болып табылады. Оқытудың ойындық формасын тарих сабақтарыңда қолданып оқыту оқушыларды сол өтіліп жаткан материалдағы заман кезеңіне тереңірек үңілуге, сол кез лебін сезінуге, белсенді лидерлік етуге итермелейді.
Тақырыптың өзектілігі:
Оқытудың ойындык формасына кіретін әдістерге – рөлдік ойындар, конкурстар, жарыстар, тренингтер, интеллектуалдық шолулар, брейн-ринг т.б. іс шаралар өз кезегінде окушылардың осы пәнге деген ынтасын арттырары сөзсіз Қолданылатын ойын атауларын тізбелесек, олар: «Тарихи шынжыр», «Саяхат», «Жас деректанушы», «XXI ғасыр көшбасшысы», «Проблемалык полемика», «Тесттік конкурс», «Тарихи сахналық койылымдар», т.б. Қазіргі кезеңнің мектепте тарихты оқытуға көзқарасты өзгертумен сипатталуы осы жұмыстың өзекті мәселесі болып табылады.
Тақырыптың мақсаттары:
Тарих сабақтарында интерактивті оқыту әдістерін және ойын элементтерін қолданудағы негізгі мақсаттар:
- отандық тарихты оқытудың басымдылық рөлі;
- отандық тарихты әлемдік даму контекстінде оқыту; ұлттық өзіндік сананы қалыптастыру;
- тарихи білімнің тұлғалық бағдары, догматикалык нышандардан бас тарту;
- мектептік тарихи білімнің нәтижеге бағдарлануы, оқушының дайын білімді енжар алушыдан білімдік процестің белсенді субъектісіне айналуын талап ететін білімдік модельді қалыптастыруға бағытталуы;
- мектепте тарихты оқытуға біртұтас көзқарас қалыптастыру, бұл тарихты оқып-үйренуге формациялық және өркениеттік тұрғыдан қарауды ұштастыруға негізделуге тиісті болуы;
- формациялық тұрғыдан қарау тарихи даму кезеңдерінің сабақтастығы мен ішкі байланыстарын бейнелеуі, әлеуметтік-экономикалық процестердің логикасын түсінуге мүмкіндік беруі осы жұмыстың басты мақсаты болып табылады.
Тақырыптың міндеті:
Мектепте тарихи білім берудің негізгі міндеттері: оқушылардың адам-заттың ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейінгі дамуының тарихи жолын, оның әлеуметтік, рухани-адамгершілік тәжірибесін айшықтайтын жүйелі білім алуы; оқушыларда тарихты оқып-үйренудің көпелшемділігі және тарихи процестің дамуының баламалы екендігі туралы түсінік қалыптастыру; қазақ хал-қының тарихы мен мәдениетіне, шығыстық өркениеттің қайталанбас ғажайып үлгілерінен ұрпақтарына қалдырған бабалар даналығы мен бейбіт жасампаздық құндылықтарына қызығушылығын арттыру және кұрметпен қарауды қалыптастыру; гуманизм мен адам құқықтарын құрметтеудің озық дәстүрлерін меңгерген құнды-бағдарланған жеке тұлғаны тәрбиелеу; оқушылардың тари-хи білімді шығармашылықпен қолдану, тарихи деректермен жұмыс істеу, тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырмалы талдау негізінде ой елегінен еткізе білу дағдыларын калыптастыру; Отаны мен халқы алдындағы жа-уапкершілігін сезінетін жас ұрпақтың азаматтық ұстанымын қалыптастыру осы жұмыстың басты міндеттері болып табылады.
Тақырыптың тарихнамасы:
Тарихи білім беру қазіргі қазақ қоғамын демократияландыруда басымдылық маңызға ие болады, өйткені тарих ғылы-мы бүгінгі күннің ақиқатымен тығыз байланысты. Тарихи білім мазмұнын өзгерту-дің негізгі бағыттары мыналар: тарихи процесті оқып-үйренуге формациялық және өркениеттік тұрғыдан қарауды оңтайлы ұштастыратын тарихты оқып-үйренудің негізгі әдіснамалыктұжырымдамасын жасау; Қазақстан тарихын және дүниежүзілік тарихты оқытудың қатар жүруі және сабақтастығы; Қазақстан тарихынан және дүние жүзілік тарихты оқытудың қатар жүретін пропедевтикалық курстарын енгізу; мәдениет дәстүрлер, этногенез, қоғамның рухани өмірінің тарихы бойынша тарауларды кеңейту; Шығыс елдері тарихы бойынша тарауларды кеңейту осы жұмыстың тарихнамасы болып табылады. || 1 ||
І Тарау Тарих сабағындағы ойындар.
1.1. Тарих сабағындағы ізденіс ойын түрлері.
Ізденіс - бұл козғалыс. Окушылардың танымын арттыру. Өту барысы: Оқытушы 3 ассистент тағайындап, сыныпты 3 командаға бөледі. Оқушылар оқулыктан немесе мұғалім берген жаңа дата, термин анықтауды іздейді. 1 минуттан кейін оқытушы сұрауды бастайды. Команданың әрбір дұрыс жауабына ұпай қосылады. Сосын ұпайларды санап, қорытындылайды. Жеңген команданы анықтайды. || 1 ||
Бақытты жағдай ойыны
Оқушыларды 2 командаға бөліп ойнайды. 1 мин. Мұғалім сұрақты әуелі бір командаға, сосын келесіге оқиды. Оқушылардың жауабы тез және дәл болуы керек. Ең көп жауап берген команда жеңімпаз атанады.
Мысалы:
1. Жәнібек пен Керей сұлтандар қай жылы Казақхандығын кұрды?
2. Сырым Датұлы кім?
3.1731 ж. қандай оқиға болды?
4. «Барымта» деген не ?
5. Казақстанның Ресейге қосылуы қашан аяқтадды?
6. Казақтың белгілі ағартушысы кім?
7. 1867-1868 ж. кандай окиға бодды?
Кім шапшаң?
1. Хан емессің касқырсың, Кас албасты баскырсың.
Хан емессің ылаңсың, Кара шұбар жылансың.
2. Казақстаңдағы бірініші қыздар училищесін алғаш ашқан кім?
3. Алғашқы жазылған зандар жинағы қай ханның тұсында жазылды?
4. 1728 ж. Бұланты өзенінін бойында кімдер жеңіске жетгі?
5. Қазақ хандығы тарихының бастауыңда тұрған кімдер?
Зырылдауық ойыны
Катты картоннан 6 қырлы фигура қиып алып, ортасына жіңішке сіріңке ұшьш енгіземіз. Әр бойдан бір оқушы шығарып фигураны айналдырады. Фигураның 6 қырына дата немесе окиғаның атын, қайраткердің атын жазуға болады. Зырылдауық бір қырына
кұлаған кезде, оқушы сол тақырып жөнінде білгенін айтады. Білмейтін окушы жауап бере алмайды.
(Қосымша-1)
Ең...Ең...Ең....
Бұл ойынды корытынды сабаққа пайдалануға болады. Мысалы:
1. Ең ұзын өзен - (Ніл).
2. Ең ұзын корған - (Қытай қорғаны).
Адамдар мен оқиғалар
Ойынға сыныпты түгел немесе топ-топқа бөлу арқылы ойнауға болады. Ойынның мақсаты: болған оқиғалардың каңцай кайраткердің атымен байланыстылығын анықтау. Ол үшін оқушыға қайраткердің портреті мен кез-келген оқиғанын суретін немесе ескі оқулықтардағы карталарды пайдалануға болады. || 3 ||
1 Абай Кұнанбаев кім, қазақ халқы үшін қандай қызмет атқарды?
2 Махамбет Өтемісұлы қай ғасырда әмір сүрді, кімдерге карсы, не үшін күресті?
3 Әл-Фарабидің өмірі, еңбегі ?
4 Тастөбе шайқасының картасын беріп бұл оқиға қай жылы, кімнін бас-шылығымен болды?
Тарих пәнінің басқа оқу пәндерімен өзара әсері олардың барлығына ортақ логикалық таным әдістерін (талдау және жинақтау) қолдануды қарастырады. Сонымен қатар, тарихтың басқа гуманитарлық циклдағы оқу пәндерімен өзара байланысы картамен, мәтінмен жұмыс істеу, окиғалар мен құбылыстардың жалпы және ерекше элементтерін айқындау сияқты оқытудың оларға ортақ әдіс-тәсілдері негізінде іске асады. Қазіргі кезең мектепте тарихты оқытуға көзқарасты өзгертумен сипатталады. Бұл өзгерістердің басты бағыттары мыналар болып табылады: отандық тарихты оқытудың басымдылық рөлі; отандық тарихты әлемдік даму контекстінде оқыту; ұлттық өзіндік сананы қалыптастыру; тарихи білімнің тұлғалық бағдары, догматикалык нышандардан бас тарту; мектептік тарихи білімнің нәтижеге бағдарлануы, оқушының дайын білімді енжар алушыдан білімдік процестің белсенді субъектісіне айналуын талап ететін білімдік модельді қалыптастыруға бағытталуы; мектепте тарихты оқытуға біртұтас көзқарас қалыптастыру, бұл тарихты оқып-үйренуге формациялық және өркениеттік тұрғыдан қарауды ұштастыруға негізделуге тиісті; формациялық тұрғыдан қарау тарихи даму кезеңдерінің сабақтастығы мен ішкі байланыстарын бейнелейді, әлеуметтік-экономикалық процестердің логикасын түсінуге мүмкіндік береді. Өркениеттік тұрғыдан қарау, әр түрлі халықтар мәдениетінің өзара байланысы мен өзара ықпалын көрсетеді, салыстырмалы-
типологиялық әдісті кеңінен қолдануға мүмкіндік береді. Елеулі айырмашылықтары бола тұра, тарих деректердің жалаң тірке-сімі емес, нақтылы бір коғамның даму процесі екендігі туралы түсінік екі келіске де ортақ екенін көреміз; үздіксіз білім беру жүйесіндегі тарих пәнінің білімдік, танымдық және тәрбиелік рөлін күшейту; отандық білім жүйесін әлемдік білім кеңістігіне енгізу ауқымында оқушылардың гуманитарлық дайындығының деңгейін көтеру. Тарихтан білім берудің мақсаты мен міндеттері. Тарихи білім берудің мақсаты - оқушылардын дүниетанымының негізгі болатын тарихи сананы, тарихи білімді құрметтеу мен сыйлау сезімін қалыптастыру, оқушылардың тарихи процесс желісін түйсінуіне, тарихтың мәдени-идеологиялық плюралистік идеясын, бұралаң жолын сезінуіне негіз жасау. Мектепте тарихи білім берудің негізгі міндеттері: оқушылардың адам-заттың ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейінгі дамуының тарихи жолын, оның әлеуметтік, рухани-адамгершілік тәжірибесін айшықтайтын жүйелі білім алуы; оқушыларда тарихты оқып-үйренудің көпелшемділігі және тарихи про-цестің дамуының баламалы екендігі туралы түсінік қалыптастыру; қазақ хал-қының тарихы мен мәдениетіне, шығыстық өркениеттің қайталанбас ғажайып үлгілерінен ұрпақтарына қалдырған бабалар даналығы мен бейбіт жасампаздық құндылықтарына қызығушылығын арттыру және кұрметпен қарауды қалыптастыру; гуманизм мен адам құқықтарын құрметтеудің озық дәстүрлерін меңгерген құнды-бағдарланған жеке тұлғаны тәрбиелеу; оқушылардың тари-хи білімді шығармашылықпен қолдану, тарихи деректермен жұмыс істеу, тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырмалы талдау негізінде ой елегі-нен еткізе білу дағдыларын калыптастыру; Отаны мен халқы алдындағы жа-уапкершілігін сезінетін жас ұрпақтың азаматтық ұстанымын қалыптастыру.Тарихтан білім беру мазмұны: Тарихи білім беру қазіргі қазақ қоғамын демократияландыруда басымдылық маңызға ие болады, өйткені тарих ғылы-мы бүгінгі күннің ақиқатымен тығыз байланысты. Мемлекеттік тәуелсіздік-тің қалыптасуы кезеңінде қазақ коғамын демократияландыруды терендету мен ілгерілік өзгерістер тарихи білім мазмұнын, оқу материалын іріктеудің негізгі принциптерін езгертуді талап етеді. Тарихи білім мазмұнын өзгерту-дің негізгі бағыттары мыналар: тарихи процесті оқып-үйренуге формациялық және өркениеттік тұрғыдан қарауды оңтайлы ұштастыратын тарихты оқып-үйренудің негізгі әдіснамалыктұжырымдамасын жасау; Қазақстан тарихын және дүниежүзілік тарихты оқытудың қатар жүруі және сабақтастығы; Қазақстан тарихынан және дүние жүзілік тарихты оқытудың қатар жүретін пропедевтикалық курстарын енгізу; мәдениет дәстүрлер, этногенез, қоғамның рухани өмірінің тарихы бойынша тарауларды кеңейту; Шығыс елдері тарихы бойынша тарауларды кеңейту. || 4 ||
5. Жоңғар қакпасының суретін беріп бұл оқиға кай кезенде болды, бұл кезде хан тағында кімдер отырды?
Лото ойыны
Қатты картонды 6 бөлікке бөліп, әрқайсына ескі кітаптан киылған окиғалар мен қайраткерлердің бейнесін қиып жапсыру, тарихи даталарды атау. Көтеріліс, соғыс болған жерлердің суреттерін жапсырып әр партаға немесе әр оқушыға үлестіріледі. Мұғалім окушылардың қолындағы лотода бейнеленген нәрселерді жәймен айтып тұрғанда оқушы өзінде бейне-ленген нәрсені кетеріп көрсетуге немесе қағаз қиындысымен басуға бола-ды. (Қосымша - 2).
Цифрлар тіл қатады
25 ұпай, 50 ұпай, 100 ұпай. Егер оқушы немесе топ тапса, сол топ не окушы осыңдай ұпай жинап жеңеді.
Қоянның 8 қатесі.
Грек - парсы соғысы туралы Қоян сурет салады. Кірпі келіп бірақ сегіз қате табады.
Қатесін көріп сұр коян, Катты ұялып калады. Барлығымыз ойланып, Кұтқарайық қоянды.
Тақтаға коян салған суретті үлкен етіп салып іліп коямын да, окушы-лардан 8 катені атап беруін сүраймын. Оқушы оқиға болған кезбен суретп салыстырады. (Қосымша - 3).
1.2. Тарих пәніне арналған интельектуалды ойын.
Интелектулды ойынның мақсаты:
Білімділік:Оқушьшардың тарих сабағынан алған білімдері бойынша қайталау арқылы жинақтап, одан әрі танымдылығын арттыру;
Дамытушылық: Өткен тақырыптар бойынша окушылардың білім деңгейін байқауға, тез ойлауға, есте сақтауға, өз ойын жан-жакты толық жеткізе білуге қосымша іздену;
Тәрбиелігі: Достарын тандай білуге, езін дұрыс ұстап мәдениетті тұрде ойын, пікірін дұрыс жеткізуге үйрету. || 5 ||
Көрнекілігі: Карта, карточкалар, портреттер, сөзжұмбақ. Түрі: Дәстүрлі емес. Барысы: Ұйымдастыру кезеңі:
Жоспар:
1) «Бәйге» (шарты: сұраққа тез жауап қайтару).
2) «Кім тапқыр» (шарты: цифрлы диктанттың күңдерін анықтау).
3) «Көкпар» (шарты: топпен ақылдаса отырып, сүраққа жауап кайтару) «Портреттер сөйлейді» (шарты: керсетілген фотосуреттегі адамның аты-жөнін атап, өмірбаянына тоқталу).
ә) Әрбір топ қарсылас топқа қазіргі Казақстандағы жаңалықтарға байланысты 5 сұрақтан дайындайды.
4) Деректік қатемен жұмыс (шарты: карточкада берілген тарих деректерді............