Экономика | Лизингтік бизнес және Қазақстан Республикасындағы оның даму жолдары

Мазмұны
Кіріспе.
І.Лизинг туралы түсінік және оның ерекешеліктері.
І.1 «Лизинг» ұғымы мен лизинг операциялары.
І.2Лизингтік қызыметтер туралы жалпы түсінік.
ІІ.Экономикалық саладағы лизингтің маңызы.
ІІ.1 Ауыл шаруашылық саласындағы лизинг міндеттері.
ІІ.2 Банктегі лизингкік қатынастарды ұйымдастыру.
ІІ.3 Экономикадағы лизингтік жүйенің артықшылығы.
ІІІ. Қазақстан Республикасындағы бизнес және оны дамыту.
ІІІ.1 Қазақстандағы лизингтік бизнестің даму жолдары.
ІІІ.2 Лизингтегі бизестің тәуекелділікті басқару.
Қорытынды .
Пайдаланған әдебиеттер.
Кіріспе.
Жоспарлы құрылым өзгеріп,экономикалық қатынастардың жаңа жүйесіне көшкеннен бергі 10 жылдың ішінде ұғымымыз көптеген тың түсініктермен толықты. Солардың бірі лизинг сөзі. Егер бұл сөздің мағынасына келетін болсақ, 1993 жылы Алматыда жарыққа шыққан, орысша қазақша экономикалық түсіндірме сөздікте оған «лизинг-мамандандырылған қаржы компаниясының делдалдық етуімен машиналар,жабдықтар, жылжымайтын мүліктер және негізгі капиталдың басқа да элементтерін сатып алуға қаржы бөлудің ерекше формасы. Лизинг компаниясы мүлікті меншіктеу құқын ала отырып оны үшінші жаққа орташа немесе ұзақ мерзімге жалға береді»,-деген түсініктеме берілген.
Демек лизинг дамыған шет мемлекеттердің қазіргі заманғы озық техно логиясын , құрал –жабдықтарын алудың негізгі жолдарының бірі. Сонысына қарай оны отандық өндірісті , ауыл шаруашылығын,көлік пен байланыс салаларын таптырмайтын тәсілідеуге болады. Лизингтің мәнісін біз енді түсіне бастағандаймыз.
Экономикалық қатынастардың осындай жаңа түрінің біздің заманымызда қоданысқа ене бастағанына онша көп уақыт өте қойған жоқ. Өйткені арнайы мамандар болмаса шынайы лизингтің қандай болатындығын іскер кәсіпкерлердің өздерінің нақты біле бермейтіндігі жасырын емес.Сондықтанда лизингті іскер топтар арасында кеңінен түсіндіріп, болашақ экономика мамандарына ұғындыру бүгінгі таңдағы еліміздегі экономикалық білім беру ісіндегі маңызды міндеттердің біріне айналып отыр. Осы тұрғыдан келгенде «Лизинг Орталығы» жауапкершілігші шектеулі серіктестігі атқаратын қызметі теңдесіз. Себебі ол қазіргі кезде лизингтің теориясымен тәжірбиесін зеріттеп жатқан республикамыздағы бірден –бір мамандандырылған оқыту-консалтингтік фирмасы саналады.
Елімізде лизингтің қажеттілігі бұрыннан айтылып келе жатқан мәселе. Әсіресе, Қазақстан фермерлері табандылық танытып,өз съезінде лизингті несиелендіру жүйесін енгізуді билік басындағылардан талап етіп отыр.Осының негізінде 2000жылы «Казагрофинанс»қаржы лизингтік компаниясы құрылды. Лизинг мәселесіне мемлекет тұрғысынан келетін болсақ,лизингтік капитал салу жай ғана пайда түсірудің көзі емес, бұл тікелей өндірістің және өнеркәсіптің қажеттілігін яғни, өндірістің одан әрі дамып, әрдайым жаңарып отыруын қамтамасыз етеді.Бірқатар қаржы ұйымдары лизинг кейбір инвестициялық қауіп-қатерді тудыратын факторлардың болуын тежеп ,экономиканың дмуына айтарлықтай септігін тигізеді.Сонымен әлемнің көптеген елінде ең тиімді бизнес инструменті болып табылатын-лизинг енді біздің елімізде. Дүниежүзілік рынокта лизингтік қызмет көрсету саласының жылдық айналымы 500млрд АҚШ долларды құрайды.Біз көптеген осындай мүмкіндікті пайдаланып,бизнес жоспарларымызды лизингтік компанияға ұсынып, бағымызды сынауымызға әбден болады.
І.1 Лизинг ұғымы мен лизинг операциялары.
Алу қағидасына негізделген шаруашылық жүргізуші субъектілердің мүлікті қатынастары басқаша құрылуы мүмкін емес , сондықтан да олар азаматтық құқықтық қатынасқа қатысушылардың теңдігі мен дербестігін бейнелейтін тиісті нысанда көрініс беруі тиіс. Мұндай нысан шарт болып табылады.Кәсіпкерлік салада шарттың алатын орны елеулі.Демек ,оның кейбір түрімен таныстырсақ ,сатып алу сатудан басқа ,кәсіпкерлік лицензия, факторинг, форфейтинг және басқалары. Халық шаруашылығының дамуына шаруашылық байланыстардың күрделнуіне орай шарттың басқада түрлері туындауы мүмкін.
Қазақстан заңнамасында шарттар түрлі тізбесін толық қамту, жасыру деген ұғым жоқ.Қазақстандағы осы заманғы рынок жағдайы бейімдеушілікті қажетсінуінде , соған орай сыртқы экономикалық қызыметтің лизинг,
факторинг ,франшизинг дәстүрлі түрлерін кеңінен пайдалануды күн тәртібіне қойып отыр. Кәсіпкерлік қызметтің бұл түрі осы заманғы шеңберде кәсіби кәсіпкерлік айналымды енгізуге және оның қатысушыларына нақты бағдар беруге мүмкіндік туғызады. Бұл шарттар кәсіпкерлік қызметтің түріне жататынына ешкім дау туғыза қоймас ,заңнама келісімдері лизингті инвестициялық іс-әрекетке қатысты деп санап ,кәсіпкерлік қызметтің сипатын атап көрсетеді. Лизинг беруші мен лизинг алушы капиталменақшалай емес, өндірістік нысанда пайдаланады, мұның өзі лизингті инвестиция тартумен жақындастыра түседі. Бұл шарттар кәсіпкерлік сипатта болғандықтан көбінесе оларды кәсіпкерлік қызмет түрі деп айтады, яғни қызметтің негізгі мақсаты тұтынушылар мүддесін қанағаттандыру үшін таза кіріс келтіру және кәсіпкерлік қызметте әлеуметтік оң бағалау.Егер, қажеттік заң кепілдік жасаса ,лизинг шартымен еліміздің экономикасына мемлекеттік емес аса ірі инвестициялар тарту мүмкіндігі болатыны жөнінде игілікті істер күтіп тұрғанын сезінгендейміз. Бұл орайда , М .Сулейменовтың ақылға қонымды қағидат емес , шетел инвесторларына кепілдік беру заңдылығы қағидатын қарастыру деген сөз.
«Лизинг» термині ағылшынның «to lease» сөзінен алынған , машиналарды , көлік құралдарын ұзақ мерзімді жолға алуды білдіреді.
Қазақ және орыс тілінде «лизинг»сөзінің дәл баламасы жоқ.
Лизингтің кез келген анықтамасына қарап,толқ қамтылды.
Қаржы лизингі –кәсіпкерлік саладағы шарт түрі. Лизингтің құқықтық негізі екі элементтен : сатып алу- сату және жалға беруден тұрады. Алайда мұндай көзқарасты барлығы бірдей қолдайды деп айтуға болмайды. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 566- бабында «кез келген тұтынылмайтын заттар лизинг нысанасы бола алады делінген. Пайдаланылғанның өзінде табиғи қасиетін жоғалтпайтын жылжымалы және жылжымайтын мүліктер тұтынылмайтын заттарға жатады.
Мүліктік құқықтар қаржы лизингінің заты бола алмайды. Мүлікті жалға алушының айтуы бойынша сатып алынады. Лзинг шартын жасау мерзімін заң шығарушы –шарттың елеулі жағдайына жатқызған.
Лизинг негізгі артықшылығы жұмысын жаңа бастаған кәсіпкерлер шаруашылық қызметін одан әрі жүргізуші үшін мүліктік кешенмен қамтамасыз ету мүмкіндігін жасау болып табылады. Заң табиғи байлықтарды лизингке беруді көрмейді. Ал жер тиімділігін жалға беру арнаулы заңмен айқындалады. Лизинг шартына инвестициялық сипат тән, бұл лизингтің экономикалық ұғымы. Соның көмегімен жалға беруші жалға алушылық кәсіпкерлік қызметін қаржыландырады. Шарт жасалған сәтте жалға беретін мүліктің құны лизингтік төлем сомасына жуықтау болса ,тараптар үшін шарт экономикалық жағынан тиімді деп табылады. Лизингті реттейтін ҚР АК мен Қазақстан Республикасының «Қаржы лизингі туралы» заңының нормаларына салыстырмалы –құқықтық талдау жасағанда «лизинг» терминінің заңды қолдануы бірдей емес екеніне көз жеткіземіз. Өзінің сипаты бойынша лизинг шарты ұзақ мерзімге жасалады. Қазақстан республикасының «Қаржы лизингі туралы» заңында лизинг шартының мерзімі лизинг нысанасы құнының барлық немесе елеулі бөлігі кемінде 80 пайызының амортизациясы мерзімінен кем. Мұндай ереже лизинг берушіні қорғау шарасы ретінде. Тараптар лизинг шартын жасасқан сәтте нені басшылыққа алуы тиіс- амортизация мерзімін бе немесе лизинг беруші шығынының орнын тездете толтырады ма? Ю.И.Свядоец төлем мүліктің экономикалық өмірінің үлкен бөлігін құрайтын кезеңге сәйкес, орта есеппен 10-12 жыл пайдаланылғаны үшін жасалады. Алайда, шарт бойынша төлем мерзімі 4-7 жыл болып белгіленген, мұндай қысқа мерзім жалға берушінің сатып алған мүлікке жұмсалған шығынын немесе «негізгі бөлігін қайтарып алуға мүмкіндік береді», - деп атап көрсетеді. Шын мәнінде қаржы лизингі ұзақ мерзімді несие нысанын бейнелейді. Қаржы лизингі шартының мерзімі аяқталған соң жалға алушы объектіні қайтарады, келісімді ұзартады немесе жаңа шарт жасасады, сондай-ақ лизинг объектісін қалдық құны бойынша сатып алады.
Лизинг операциясын кепілді қамтамасыз ету және лизинг шартымен өзара байланысты қосымша шарт жасасуға орай лизингті жіктеуге болады: мысалы, лизинг беруші мен алушы арасында қайта өткізу- ремаркетинг немесе кейін сатып алу шарты, мұндай жағдайда сатушы мен лизинг беруші алдын-ала баға кестесін келіседі, онда лизинг алушы төлем міндеттемесін орындамаған жағдайда сатушының лизинг берушіге төлем мөлшері айқындалады. Қамтамасыз етілмеген лизингті бөліп көрсетуге болады, мұндай лизинг беруші лизинг мүлкіне меншік иесі болу құқығымен басқа ешқандай төлем алмайды.
ҚР «Қаржы лизингі туралы» заңының 10-бабында мемлекеттің «қамқорлығынан»тыс кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру жағы қарастырылған , онда «жеке кәсіпкер болып табылатын өзге заңды тұлғалар мен заңды тұлғалар лизинг беруші ретінде лизинг қызметін лицензиясыз жүзеге асырады» деген.
Лизинг бірден 100 пайыз несиені ұсынады және дереу төлемді бастауды талап етпейді. Ұзақ мерзімді несиені жабық сатып алуға пайдаланған кәсіп орын өз қаржысы есебінен белгілі соманы салатыны белгілі. Лизингте шарт мүліктің толық құнына жасалады. Жалдық төлемдер әдетте мүлік қолға тигеннен кейін басталады. Мұндай жағдайды кәсіпкерлікті жаңа бастағандар үшін аса қолайлы ,өйткені ,олар лизинг арқылы өз ісін бдірден дөңгелетіп әкете алады.
Лизинг келісімі қарызға қарағанда аса икемді ,сатып алушы үшін қаржыландыру сызбасын жасауға мүмкіндік береді. Қарыздың төлем мөлшері мен мерзімі шектеулі екені белгілі. Лизингті салық немесе салық емес негізінде құруға болады.
Ресей Федерациясының « Лизинг туралы» федералдық заңында лизинг компаниясы (5-бап), Қазақстан Республикасының «Қаржы лизингі туралы»(2-бап ) көзделген. Бізде лизинг шартына қатысушылардың құқық пен міндеттемені кеміту көзделмеген,ал Ресей Федерациясында мұндай ереже бар.
Тараптың контр агенттері және осы заманғы азаматтық құқықтық реттеудің басқа да негізгі қағидаттарын еркін таңдауы мемлекеттік реттеудің жеке –құқықтық мәнін сақтай отырып , кәсіпкерлік айналысқа қатысушылардың барлығының мүдделерінің қорғалуы күшейгенін білдіреді. Мүлік айналысқа қатысушыларды қорғау ең алдымен үшінші жақты-несие берушілер мүддесін қорғау деген сөз.
І.2Лизингтік қызметтер туралы жалпы түсінік.
Лизингтік операциялар ежелден белгілі.Тарих көрсеткендей ,олардың дамуы б.д.д.2 мың жыл бұрын Вавилонда бастау алған. Біздің заманымызда лизинг ХХғасырдың 60-жылдары АҚШ ,Ұлыбритания ,Франция,т.б . дамыған индустриялды елдерде пайда болып , кейін Шығыс Еуропаның көптеген елдерінде өз дамуын жалғастырды.
Басында АҚШ –та лизингтің кең тараған объектісі қоршаған ортаны қорғауға арналған мамандандырылған құрал-жабдық болды. Лизингтік қатынастардың ерекшелігі құрал жабдықты жала алу арасында нақты шектеудің жоқтығы ,оны пайдаланудағы төмен проценттік төлемдер ,согнымен қоса оны алдын ала белгіленген бағамен сатып алу мүмкіндігі болып табылады. Қазіргі уақытта АҚШ-та лизинг жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың техникалық қайта жарақтануының және құрылып жатқандардың жабдықталуының нақты құралдарының біріне айналады.
XX ғасырдың 60-жылдары ұзақ мерзімді жылдың лизингтік мәмілелері әлемнің көптеген индустриялды дамыған ,ең алдымен Батыс Европа елдерінде кеңінен тараған. Алғашында бұл елдерде өнеркәсіптік кәсіпорындардың лизинг көмегімен құрал жабдықты сатып алудағы қаржыландыру үлесі АҚШ-пен салыстырғанда төмен болады. Бірақ қазіргі кезде Ұлыбританияда өндірістік құрал жабдықтарды жалға беру салынып жатқан және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қамтамасыз етудің негізгі формасы болып табылады.Францияда соңғы жылдары лизингтің экспансиясы байқалуда.Батыс Еуропа елдеріндегі лизингтік операциялардың өсуі оның өндіріс пен өнімнің бәсеке қабілеттілігін арттыру салықтарды төлеудегі жеңілдік мүмкіндіктерімен байланысты.Сонымен қатар лизинг құрал жабдықты жалға беруші фирмалар үшін де,жалға алушы фирмалар үшін де,әсіресе ол өндірістің техникалық дамуының жалғыз мүмкіндігі болып табылатын орташа және шағын кәсіпорындар үшін аса тиімді болып табылады.Лизинг уақыты қолданылатын еңбек құралдарының қызымет атқару мерзімінің 40-90 пайызын құрайдыжәне иемдену сипатында болмайды.Жапониядағы жыл сайынғы лизингтік операциялардың өсу көлемі 30 пайызды құрайды.Лизинг қажетті құрал –жабдықты көп ақшалай қаражат шығындарсыз-ақ белгілі бір мерзімге жалға алуға мүмкіндік береді. Лизингтік компания құрал –жабдықты сатып алып ,жалға алушы 5-8жыл мерзімге жалға береді. Ал ол өз кезегінде мүлікті қолдана отырып біртіндеп қарызын өтейді. Лизингтік қызметтер стратегиялық маңызды салалардың тез дамуына жағдай жасай отырып , экономиканың өндірістік секторын құрайды. Сонымен қатар, лизинг несиелендірудің баламалы формасы ретінде банктер мен лизингтік компаниялар арасындағы бәсекені күшейтнді , несие процентінің төмендеуіне әсер етеді, бұлардың өзі өндірістік салаға капитал ағымын ынталандырады.
Дәстүрлі жалға алумен салыстырғанда лизингтік операциялардың ерекшелігі:
1. Мәмле нысанын лизинк беруші емес, өз есеінен құрал –жабдықты иеленетін лизинг алушы таңдайды.
2. Лизинг мерзімі құрал –жабдықтың физикалық тозу мерзімінен 1-20 жыл аз және салықтың амортизация мерзіміне 3-7 жыл жақын.
3. Келісім шарттың мерзімі аяқталғаннан кейін клиент жеңілдетілген ставкамен жылмерзімін ұзарта немесе қалдық құнмен сатып ала алады.
4. Әтетте лизинг беруші қаржылық мекеме – лизингтік компания болады.
Жылдық төлемдер ай сайын әр тоқсан немесе жарты жыл сайын жүзеге асырылады. Жыл төлемінің ставкасы әттегі коммерциялық қызметтер жағдайындағы сатып алу бағасынан жоғары және құрал –жабжықтың сипаты мен келісім –шарт мерзіне байланысты белгіленеді.
Қазақстанда лизингтің дамуының өзектілігі сол, еліміз әзірше шикізат ресуртарының әлемдік бағаларына тәуелді және бұл тәуелділік көмір сутекті шикізат экспортының көлемінің ұлғаюына байланысты алдағы орта мерзімді болашақта сақталып әрі өсе түсуде. Ұзақ мерзінде ел экономикасының мұнай бағасының тұрақсыздығынан қорғау мақсатында Қазақстанда мұнай экспортынан түскен табыстың ауқыды мөлшерінен көлемі 3 млр АҚШ долларынан асатын ұлттық қор қалыптлды. «Біздің іс жүзінде барынша тиімділік беретін үздік халық аралық тәжрибелерді енгізуіміз қажет»,-деп атап көрсетілген Президенттің Қазақстан халқына жолдауында. Қазақстан экономикасын шикізат ресурсының бағалары тұрақсыздығынан қорғаудың тағы да бір тетігі отандық өндірістің дамуы болып табылады. Бұл жағдайда елдегі құрал –жабдықтардың 80 пайызы тозғанын ,алдағы бірнеше жылда оларды алмастыру қажеттігін ескерген жөн. Осы мәселені шешудің бір жолы жалға алудың басқа түрлерімен салыстырғанда кешенді сипаты бар –сыртқы экономикалық,несиелік және инвестициялық операциялар элементтерін біріктіретін лизинг болмақ.
Жалпы, лизингтік саланың дамуы экономикалық дамуға бірнеше бағыттар бойынша әсер етеді. Ол шағын және орта кәсіпорындарға өз өндірісін құру мен жетілдіруге мүмкіндік бере отырып, шағын және орта бизнестің одан әрі дамуына көмектеседі. Лизинг ұзақ мерзімді қаржыландырудың қосымша формасы болып табылатындықтан күрделі салымдар көлемін ұлғайтады,сол сияқты қосымша қаржы ресурстарын тарта отырып,негізгі құралдардың жаңартылуын тездетеді. Лизинг пайда болысымен қаржыландыру құны төмендеп, қаржылық қызметтер нарығы кеңейеді. Ол кәсіпорындардың банкке қарыздарының жоғарылуына жол бермей, негізгі құралдарды иемденуге банктік несиеге балама болып табылады.Сонымен қоса, макродеңгейде кең көлемді шетел инвесторлары лизинг арқылы елдің төмен балансы пассивіне әсер етеді және әлемдік нарықта қарыз беруші рейтингін төмендетпейді, өйткені халықаралық валюта қоры тәртібі бойынша лизингтен туындайтын міндеттемелер мемлекеттің сыртқы қарыз көлеміне енгізілмейді. Сондықтан халықаралық лизинг көптеген дамыған және дамып келе жатқан елдерде мемлекеттік қолдау табады.
Лизинг алушы мен лизинг беруші арасындағы қатынастарды ұйымдастыру ерекшеліктеріне орай тура және жанама лизингті бөліп қарастыруға болады. Тура лизинг жағдайында лизинг беруші мүлікті дайындаушы және мүлік иесі болады, ал жанама лизинг жалға беру үшінші тұлға арқылы жүзеге асырылғанда көрініс табады. Несие беру әдісі бойынша ол жедел және қалпына келетін лизинг болып бөлінеді. Жедел лизинг кезінде жалға беру бір рет жүзеге асырылады, ал қалпына келетін лизингте келісімшарт мерзімі аяқталысымен қалпына келеді.
Дегенмен, Қазақстандағы лизингтік сектордың дамуы бүгінгі күні оның әлеуетіне сәйкес келмейді. Соңғы уақытқа дейін болған қаржылық ресурстарға деген шектеулі мүмкіндік, соынмен қоса лизинг тетігі арқылы шағын және орта бизнесті қаржыландыруға заңнамалық кедергілер себеп болады. Сондықтан 2003 жылдың қараша айында «Салық салу мәселелері бойынша ҚР кейбір заңды актілеріне өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы» заң қабылданды. Оның шеңберінде 2001 жылдың 1-қаңтарынан бастап, лизингтік операцияларға салық салу тәртібі өзгертілді. Лизинг инвестициялық қызметтің бір түрі болғандықтан «Инвестициялар туралы» заң мен салық кодексінің 138-140 бапбтарына сәйкес лизинг алушының корпоративтік табыс салығы және мүлікке салық бойынша инвестициялық салықты преференциялар алу мүмкіндігі сақталады.
Осылайша республикада 2004 жылдың қаңтарынан лизинг бойынша заңдылық нақты әрекет ете бастады. Қазіргі кезде лизингтің негізі капиталға инвестициялардың жалпы көлеміндегі үлесі 0,68 пайыз болғандықтан, бұл заңдылықтың өзі Қазақстанға жаңа мүмкіндіктер ашады. Ресейда бұл көрсеткіш 4-5 пайыз. Егер республикада лизинг жалпы инвестициялар көлемінде 4 пайыз деңгейіне жетсе, лизингтік нарық көлемі 530 млн. АҚШ долларын құрайды. Егер еуропалық даму және қайтақұру банк болжамдарына жүгінсек, бұл көрсеткіш 10 пайыз құраса лизинг саланы 1,4 млрд. АҚШ доллар көлемімен дамытады.
Елдегі лизинг дамуы үшін жағымды заңды базаны құру барлық өндірістік сектор дамуына серпін болады, ал қосымша жұмыс орындауын ашу мен бюджетке салықтық түсімдердің жоғарылауы Қазақстан экономикасының шикі заттық экспортқа тәуелділігін төмендетуге жағдай жасайды.
Бүгінгі таңда банк қызметтерін жетілдіру банк жүйесінің даму жолдарын анықтау еліміздің экономикалық, саяси ,әлеуметтік өмірінің басты назарында. Қазақстан экономикасының нарықтық қатынастар жолына түсуі оның жалпы әлемдік тенденция секторында дамуын анықтайды.Сондықтан,коммерциялық банктер қазіргі банктік несиелік істі қалыптастыра отырып әлемдік тәжірибеге сүйенеді. Бірақ қазіргі жағдайда батыс экономикалық теориялардың жетістіктері Қазақстандық коммерциялық банктердің қажеттіліктерін толығымен қанағаттандыра алмайды.Бәрімізге белгілі Қазақстанда нарықтық қатынастарды қалыптастыру кезеңі сауда экономикалық байланыстардың жаппай үзілісі, өндірістің құрылуы және инфляциямен баға деңгейінің өсуі нәтежиесінде, инвестициялық белсенділіктің төмендеуі жағдайында бастады.
Міне, осы жағдайларда Қазақстан экономикасындағы негізгі құрал –жабдықтардың табиғи және моральдық жағынан тозуы өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Себебі көптеген кәсіпорындардың ақша қаражаттарының жетіспеушілігі сонымен бірге техникалық құрал –жабдықтардың толық құнын төлеу үшін несие алудағы қиыншылықтар әсер етеді. Лизинг ХХ ғасырдың 50-жылдарындағы американдық өнер табысы болып табылады. Кейбір мамандар «лизинг »сөзінің өзі пайдалануға ХІХ ғасырдың соңғы ширегінде енгізілген деп есептейді.Мұндай тұжырымға келуге 1877 жылы Бели телефон компаниясы тұтынушыларға телефон аппараттарын сатпай ,оларды уақытша пайдалануға беру туралы қабылданған шешімі себеп болған. Соған қарамастан ,лизингтің отаны АҚШ деп санауға болады.
Қазіргі кезде біздің еліміздің өндірушілері қиын жағдайды бастан кешуде. Өндірілген өнімнің бәсекелестік қабілеттілігінің өмен болуына байланысты олардың қолында өзіндік қаржылық ресурстары өте аз.Көптеген қазақстандық кәсіпкерлер үшін әлемдік нарыққа бәсекелестік қабілеттілігі жоғары өнімдерді шығаруға өту кезіндегі көптеген мәселелер осы лизинг арқылы шешілуі мүмкін. Біздің елімізде 2000жылдың шілде айында қабылданған «Қаржылық лизинг туралы»заңға сәйкес лизингтік келісімге қатысушы тұлғаларға анықтама беріледі. Қаржылық лизинг мәселесімен айналысатын көптеген Ресей экономистері лизингті жалға беру және несиелік операцияларды біріктіретін сфера деп қарастырамыз. Кез-келген лизингтік келісімнің негізгі қаржылық, нақты айтқанда несиелік операция болып табылады.Қаржылық лизингтік келісім кезінде мүлікті пайдалану құқығы оны иелену құқығын алшақтандырады, яғни, уақытша пайдалануға берілген меншік құқығы лизингке берушіде сақталынады,ал оны пайдалану құқығы лизингке алушыға етеді.Сонымен ,қаржылық лизинг банктік несиелеудің альтернативті болып табылатын күрделі қаржыны қаржыландырудың ерекше формасы.Қаржылық лизингтік экономикалық артықшылықтарын лизингтік қатынасқа қатысушы әрбір жаққа қамтамассыз ету белгілерін көреміз.
Лизингтік объектісін сатушылар үшін оның артықшылықтарын мыналардан көреміз.
- лизингтің көмегімен сату каналын ұлғайту мүмкіндіктері;
- лизинг – тұтынушы мен сатып алушы үшін бәсекелестік күресие жеңісті қамтамассыз ететін тәсілдердің бірі:
- дайын өнімдер сапасын азайту жолы мен капиталдың айналымдылығын жылдамдату мүмкіндігі;
- лизинг арқылы өндіріске инвестор ретінде ақша қаражаттарын салу арқылы лизингтік бизнеске қатысушылар үшін де лтзингтікоперациялардың артықшылықтары бар.Оларға лизинг беруші тұлғаларды жатқызуға болады.
Көптеген экономикалық әдебиеттерде осы мәселн бойынша лизингтік келесідей артықшылықтары айтылады:
- лизинг берушілердің тәуекелдіңліктері төмен.Себебі лизинг объектісі келісімге кепіл болады.Яғни лизинг беруші лизингке берілген мүлікке менші құқығын сақтайды;
- өндіріс салаларын мемлекеттік қолдау болған жағдайда отандық бюджет қаражаттарын тарту;.......