Құрылыс | Құрылыстағы сметаның орындалуын қадағалаудың ақпараттық жүйесін жобалау

Мазмұны
1. Қолдану саласын талдау
2. Мәліметтер базасын тұрғызудың құралы (BPwin, ERwin)
3. Инфологиялық моделін тұрғызу
4. Датологиялық моделін тұрғызу
5. Физикалық моделін тұрғызу
6. Модельде қолданылатын мәліметтердің үлгісі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Қолдану саласын талдау
Құрылыс және оның өндірістік базасы әр мемлекеттің жүйелі экономикалық аясы болып табылады. Машина жасау өнеркәсібімен бірге экономиканың негізгі салаларында негізгі өндірістік қор құруға қатысады. Құрылыс саласының масштабы мен темпі басқа экономикалық салалардағы ғылыми-техникалық прогресстің жылдамдығын анықтайды. Құрылыс саласы өндіріс масштабының техникалық деңгйі және халық шаруашылығының барлық түріне шешуші бағасын береді. Бұл көзқарас жаңа кен орындарын табуға, ашуға, ҒТП түрленуіне, өндірістік күштер мен материалдардың сарқылуына, модернизация есебінен өндірісті жүйелі дамытуға, кәсіпорындарды жөндеуге байланысты туындайды.
Құрылыс кешені экономика өзгеруіне сезгіштік танытады, бұл құбылыс, әсіресе, экономика кризисына қатысты, инфляцияға тәуелдігі жоғары есептемелерге, экономикадағы жұмыссыздыққа байланысты және де құрылыс кешені экономиканы кризис жағдайынан құтқарады, ол дамыған елдердін тәжірибесінен белгілі.
Кеңестік құрылысты қаржыландыру жүйесі дәстүрлі (жоспарлы) құрылыс саястына сай жүргізілді, жалпы және орталықтандырылған аймақтарға бюджеттік ресурстарды орналастыру оны мемлекеттік тұрғын үйді салуға және тұрғын үй жағдайын жқсарту қатарында тұрған азаматтарға тегін баспана беруге арналған, сапалы көрсеткіштерге қарасақ тұрғын үй жүйесі Қазақстанда оңтайлы жүргізілуде. Халық саны 15 миллион тұрғындарға көлемі 253 миллион м2 адам басына 17 м2 жуық, бірақ сонда да көптеген кемшіліктер байқалады. 264 мың жанұяны тұрғын үймен қамтамасыз ету үшін жылына 3-3,5 мллион м2 жаңа үй тұрғызу қажет. Тұрғын ұй мәселесі көш-қонға байланысты өзгеруде – көптеген аймақтарда ұсыныс сұраныстан жоғары, кейбір аймақтарда тұрғын үй иесіз қалуда.
Алматы және Астана қалаларында тұрғын үйге деген ұсынысқа байланысты құрылыс бизнесс элита, шетел және мемлекеттік органдар және кәсіпкерлер қызығушылығын білдіруде.
Мамандар тұрғындардың денгейінің есептерін шғарып, ипотекалық несиелеумен тұрғын үй құрылысы жинақтарының жаңа ережедегі сызбалары дайындалды. Талдау мәселелері көрсетіп отырғандай бүгінгі таңда елімізде арзан тұрғын үйдің жаңа рыногы мүлдем жоқ. Тұтынуға негізінен қымбат, элиталық үйлер ғана ұсынылады. Мұндай баспаналардың бағалары, әсіресе, Астана, Алматы, Атырау, Ақтау қалаларында жоғары.
Құрылыс материалдары, тиімді конструкциялар мен технологиялар өдірісін дамыту мәселесіне тоқталсақ, отандық өнеркәсібі құрылыс өндірісінің қажеттіліктерін толық түрде қамтамасыз етпейтініне назар аударамыз.
Экономикалық-ұйымдық реформалау жүйесінің инвестиция, жобалау, объектілер тұрғызу, сонымен қатар, инвестициялық-құрылыстық қатынастарға қатысушылар арасындағы қарым-қатынасқа (қазіргі кездегі экономикалық жағдаймен байланысты) баға белгілеуді жетілдіру басты бағыт болып табылады.
1991 жылға дейін жоспарлы экономика жағдайында құрылыстағы жаңа көтерме бағалар, тарифтер мен сметалық нормаларға көшу жоспарлы түрде өтіп жатты. Құрылыстағы мемлекеттік сметалық нормалар мен бағалардың жаңа деңгейге өтуі 1991 жылға жоспарланған. Соған орай 1989-1990 жж. өндірістік өнімдерге жаңа прйскуранттар, көліктердің жаңа тарифтері, энергетикалық ресурстар, еңбекақы, құрылыстағы жаңа сметалық нормалар белгіленді.
2. Мәліметтер базасын тұрғызудың құралы (Bpwin, ERwin)
Әлемдегі мәліметтер базасының жобалауының ең белгілі құралдары болып Bpwin, Erwin табылады. Олар АҚШ-тың Logic Work Inc компаниясымен IDEF стандарты негізінде құрылған. 1998 жылы Logic Work және Platinum technology (өз кезегінде бағдарламалық өнім жеткізіп беруші ең ірі Computer Associates компаниялардың қатарына кіреді), олар Platinum technology атымен шығарылады және өнімдер кешенінің құрамына және Platinum Advantage қолданбалы өңдеу технологиясының құрамына кіреді. Өздерінің ұқсас өнімдерімен қоса, қымбат емес бағасымен, үйренудің оңайлығымен және сонымен қоса, Case - құралдар ұсынатын барлық мүмкіндіктерді, яғни платформаларды көп көлемде қолдауды, мәліметтер базасын құрудың құралдарының жоғарғы интеграциясымен ерекшеленеді.
Осы аталғандармен қоса, құралдарды келесідей қолдануға болады:
• Қарастырылатын мәселенің заттай облысын жобалау (Bpwin)
• Жоғарыда аталаған МББЖ-ның (мәліметтер базасын басқару жүйесі) кез-келгенінемәліметтер базасының құрылымын жобалау (Erwin)
Bpwin (BusinessProcess Engineering) процесстің моделін және бизнес-процесс талдауына функционалды модельді құруға мүмкіндік береді.
Диаграмманың осындай түрінің құрылуы бизнес-процессті құжаттайды (қалай олар жасалынуы керек және жасалынады), бизнесті қолдауға керекті ақпаратты көрсетеді, жұмыстың әр түріне жауапкершілік белгілейді, көрнекті мысалдармен қызметкерлерді оқытуды қамсыздандырады. Осының бәрі процесстің тиімділігін және өнімділігін түсінуге мүмкіндік береді, керекті метриканы нығайтады, коммуникацияны орнатады, жұмыстағы “тар орын” пайда болуының себептерін талдайды.
Bpwin диаграммаларында бизнес процесі, әр жұмысқа керекті жұмыстардың байланысы, жұмыстың нәтижесі, материалдар, ақпарат және шикізаттар, жұмысты атқаратын адамдар және әр жұмыстың құны.
Bpwin құрылатын диаграмманың 3 түрін қарастырады:
1. Модельденетін жүйенің жалпы түрі, модельдің барлық жұмысына
жауаптылар және жұмысты бақылау механизмі көрсетілген контекстік диаграмма
1- сурет. Контекстік диаграмманың жалпы түрі
Контекстік үшін декомпозиция диаграммасы бірнеше болуы мүмкін. Жалпылай алғанда, ол былай көрсетіледі:
2-сурет. Декомпозиция диаграммасының жалпы түрі
Контекстік диаграмма нақтыланған және олардың байланысы берілген жеке жұмыс түрлеріне бөлісуі көрсетілген декомпозиция диаграммасы.
Дерево узлов (тармақталған ағаш) диаграммасы келесі түрде болады: жұмыс
3-сурет. Bpwin жүйесіндегі дерево узлов (тармақталған ағаш)
Контекстік диаграмма
Декомпозция диаграммасы
2. Модельді “тез шолуға” мүмкіндік беретін және декомпозиция
әдісін тексеретін, “дерево узлов” (тармақталған ағаш) диаграммасы.
Bpwin – бизнес-процессті модельдеудің құралы, IDEFO әдісін іске асырушы. Bpwin-нің қазіргі түрі берілген ағындар диаграммасын және жұмыстар ағынын қолдайды. Модельдеу процесінде Bpwin IDEFO нотациясымен қайта қосылады. IDEF 3 немесе DFD нотациясымен кез-келген модель бұтағына қосылады және аралас модель құрады.
Erwin МББЖ-ның мынандай түрлеріне мәліметтер базасын құруға мүмкіндік береді: SQL Server, Sybase, Paradox, Informix, Progress, Inter Base, Access, Rdb, Clipper, FoxPro және өте көп таралған басқа да МББЖ үшін.
Қосымшаның сервистік бөлігі үшін Erwin нормалауды қамтамасыз етумен берілген логикалық моделін (Bpwin-нан есептелген немесе басқа да құралдар көмегімен құрылған), сосын таңдалған МББЖ-ның сферасында тұтастық сілтемесінің есебімен физикалық объектілерді құру. Бұл логикалық модельдің жылдамдатылған келісуі және нақты мәліметтер базасының екі бағытында қамтамасыз етеді.
Сонымен қоса, Erwin триггерлер, сақталатын процедуралар және автоматты түрде генериттеу деп аталған платформалардың кез-келгеніне Мәліметтер базасының схемасын немесе аталған DDL – SQL тілінің кеңейтілуі берілгекн процедураның тиісті өзіне скрипт ұсынатын мәліметтер базасынқұрудың сценарийі.
Сценарийде таблицаны құрудың барлық процедуралры енгізіледі, индекстер , триггерлер, ақпараттың жүйенің дұрыс жұмыс істеуіне керекті, ал сцеанрий автоматты түрде Er диаграммадан құрылады. Осылай, мәліметтер базасын басқару бойынша программа жазу автоматты түрде қолмен сызылатын схема негізіндегі генерация програмасына айырбасталады.
Айта кету керек, Case құралдарының көбінесе өзінде бар физикалық өзіндік құрылымы (бұндай процедура кері жобалау немесе реинженеринг деп аталады) бойынша мәліметтербазасының схемасын тек қайта қалпына келтіреді. Бірақ Erwin тек жазық таблицаны ғана емес, сонымен қоса, кейбір байланыстарды, сондай мәліметтер базасы бар индекстерге сүйене отырып, қайта қалпына келтіреді.
Erwin-де негізгі көңілді триггерлерді құру және сақталатын процедураларға бөлінген. Сілтеуші бүтіндікті қолдуды іске асыратын трггерлерге шаблондар бар, тұтынатын триггерлерді құру үшін арналған макростар кітапханасы да бар.
Егер ірі көлемде проект құрылатын болса, онда мақсатты МББЖ ортасында мәліметтер сөздігін сақтау мүмкіндігібар, ұжымдық репозиториға кіру мүмкіндігін қамтамасыз ететін клиенттік жұмыс орны бар.
Құжаттаудың әртүрлі құралдары Erwin диаграммаға таблицаны түсіндіру, запростар үлгілеріжәне мәліметтер мысалдары, әртрлі есеп беруге қорытынды материал болып табылатын және құрылатын ақпараттық жүйелер үшін құжаттарға тән.
Сонымен, Erwin минималды еңбек шығынымен болашақ мәліметтер базасының құрылымын ақпараттық жүйемен жұмыс істеу бизнес ережесінің есебімен жобалауға кодын жазбастан, оны әртүрлі мақсатта платформаларға генерациялауға, мәліметтер базасын бір платформадан екінші платформаға қайта көшіру, соның ішінде жазық таблицаның жиынынан басқа да бір мәліметтер базасының серверіне, ал жағдайлар қатарында клиенттік қосымшаны және құжатарды соған генерациялауға мүмкіндік береді.
Erwin өнімдері өздігінен IDEF1X әдісін қолданатын мәліметтерді модельдеудің концептуальды құралдарды теруін ұсынады. Erwin мәліметтер базасының схемасын жобалауды іске асырады, мақсатты МББЖ тілінде оны суреттеу генерациясын (Oracle, Informix, Sybase, DB2, MC SQL Server және т.б.) жобалауды және қазірбар мәліметтер базасының резервтік инжинирингті жобалайды. 4GL қосымшасын өңдеуде кең қолданылатын құралдарға сүйене отырып, бірнеше кескін үйлесімі (конфигурацияда) шығарылады. Power Builder, Visual Basic, Delphi сияқты клиенттік жақтан қосымша белгілі өңдеу құралдарымен интеграцияланады, бұл қосымшаның кодын автоматты түрде генерациялайды. Өңдеудің әртүрлі ортасы үшін кодты генерациялаудың әртүрлі техникасы жасалған. Power Builder үшін код тек Erwin ортасында генерацияланады. Visual Basic үшін код – addin – компоненті мен кітапхана Visual Basic проектіне қосылу көмегімен генерацияланады. Erwin Delphi үшін кодты генерациялауды қолдамайды.
Топтық өңдеу басқару үшін Model Mart құралы қолданылады, ал көп тұтынатын кіру мүмкіндігін модельге, Erwin және Bpwin көмегімен құрылуды қамтамасыз етеді. Модельдер орталық серверде сақталады және проектілеу тобының барлық қатысушыларына мүмкін болады.
Erwin және Bpwin-нің жүзеге асу ортасы – Windows 95/98 NT.
3. Инфологиялық модель
Қолдану саласын талдауды аяқтағаннан кейін мәліметтер базаларын жобалаудың негізгі кезеңі – инфологиялық модельді тұрғызуға кірісеміз.
Жобалау процессі өте күрделі процесс, оның барысында тапсырыс берушілермен және қолдану саласы мамандарымен әр уақыт сайын ақылдасып тұру қажеттілігі жиі пайда болып тұрады. Сонымен қатар, күрделі корпоративтік ақпарат жүйелерін тұрғызуда мәліметтер базасының жобасы осы жүйенің ең негізгі фундаменті болып келеді. Модельді тұрғызуда болашақ мәліметтер базасын нақты бір МББЖ-да (мәліметтер базасын басқару жүйесі) орналастыру өте үлкен назарды талап етпейді, өйткені МББЖ таңдау, бұл бөлек мәселені шешу үшін мәліметтер базасының жобасы дайын болу керек, яғни таңдау осы жоба негізінде іске асырылады.
Ең алдымен инфологиялық модель мәліметтер базалары модельдерінде қолдану саласының семантикасын айқынды түрде көрсетумен тығыз байланысты.
Семантиканы неғұрлым айқын көрсету мәселесі әр кезде де жобалаушыларды қызықтыруда. ХХ ғасырдың 70-ші жылдарында семантикалық модель ретінде бірнеше түрлер ұсынылады. Олардың ішінде, Хаммер және Мак-Леон 1981-ші жылы ұсынған моделі, сонымен қатар осы жылғы Шипманның функционалдық моделі және де 1976-ші жылығы Чен ұсынған «мән-байланыс» моделі. Әр модель түрінің өзіндік ерекшеліктері мен кемшіліктері болады, бірақ уақыт талаптарын соңғысы ғана көтере алады. Қазіргі кезде Ченнің «мән-байланыс» моделі (Entity-Relaship) инфологиялық модельдеудегі стандарт болып табылады. Модель қысқаша түрде ER – моделі деп аталады және де көптеген қазіргі кездегі Case-құралдар осы модельді сипаттау жабдықтарын қолданады. Сонымен қатар мәліметтер базасы жобасының ER – моделі реляциялық модельге ауысқанда қолданылады. Бұндай модельге негізгі қойылатын талап, ол оның шынайылығы, яғни, қолдану ....