Қазақ әдебиеті | Бастауыш сыныпта көркем шығарманың кейбір түрлерін оқытудың әдіс-тәсілдері

Мазмұны
І. Кіріспе бөлім.......................................................................................................3
ІІ. Негізгі бөлім...................................................................................................4-6
2.1. Бастауыш сыныпта көркем шығарманың кейбір түрлерін оқыту............4-9
2.2. Мақал-мәтел, жұмбақ, жаңылпаштарды оқыту арқылы тіл дамыту....10-19
2.3. Ертегі оқыту арқылы бастауыш сынып оқушыларының дүниетанымын қалыптастыру....................................................................................................20-25
2.4. Ана тілі сабағында көркем шығармаларды оқытуда жаңа технологиялардың ерекшелігі және әдіс-тәсілдері............................................................................................................26-30
2.5. «Сын тұрғысынан ойлау» технологиясы арқылы оқушылардың көркем шығарма оқуға қызығушылығын арттырудың тиімді жолдары.............................................................................................................31-37
ІІІ. Қорытынды....................................................................................................38
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
V. Глоссарий.
VI. Қосымша.
Зерттеудің өзектілігі: әлемдік саяси аренада Қазақстан Республикасының өзіндік салмағын пайымдау оның ұлттық білім жүйесінің жоғары дәрежеде дамуымен байланысты. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев ел халқына Жолдауында «Қазақтың ел болуы, ұлт тағдыры – оның келешек мектебінің қалай болып құрылуына тіреледі.» - деп атап көрсетті.
Егемендіктің тұғыры тұрақталып, мемлекеттің іргесін нығайту және қазіргі уақыттағы жаһандану жағдайында ұлттық бірегейлікті, тұтастықты сақтау, ұлттық сананың сарқылмауы, тіл мен ділдің баянды болуы үшін мектеп қабырғасында елжандылық тәрбие идеяларының санасына дарытуда әдебиеттің алатын орны ерекше.
Әдебиет сабағындағы ең басты жұмыстардың біріне оқушылардың көркем шығарманы қабылдауы, одан әсер алуы, көркем туындыны бүкіл бітім – болмысымен түсіне білулері жатады. Яғни мұғалім осы мақсатпен ізденуі керек, осы мақсатта оны жүзеге асырудың ең тиімді деген әдіс – тәсілдерін сұрыптай отырып пайдалануы керек. Оқушының көркем шығарманы қабылдау белсенділігін, әсерлі сезімін дамытудың жолдарын қарастыруы керек. Еліміздің өз тәуелділігіне қол жеткізіп, саяси - әлеуметтік және экономикалық дамудың жаңа кезеңіне қадам басқан уақытта терең білім, сауатты ұрпақ тәрбиелеу - негізгі міндеттердің бірі.
Зерттеудің мақсаты: оқушылардың рухани дүниесін байыта отырып эстетикалық, интеллектуалдық, көркемдік, сезімдік, адамгершілік, азаматтық тәрбие беру; оқырмандық тұрақты ынта – ықыласты, биік талғамды қалыптастыру; әдеби мұраны және онда бейнеленген құбылысты эстетикалық қабылдауына қажетті білім және біліктілікпен қаруландыру; логикалық ойын, ауызекі және жазбаша тіл мәдениетін қалыптастыру. Бір сөзбен айтқанда, жеке тұлғаны дамыту, қалыптастыру болып табылады.
Зерттеу міндеттері:
 оқушының - көркем шығарманы оқуға деген қызығушылығын, ынтасын ояту, жоғары эстетикалық талғам мен қажеттілікті қалыптастыру;
 оқушының сөз өнерінің ерекшеліктерін түсініп, тануға, ой көзімен зерделеуге негіз болатын білім, білік, икем – дағдылар қалыптастыру;
 оқушының ойын сауатты ауызша (жазбаша) айта да, жаза да білу, байланыстырып сөйлеудегі тіл мәдениетін қалыптастыру және дамыту, өзіндік ой – пікірін дәйекті, жүйелі айта білуге баулу.

Зерттеу пәні: көркем шығарманы оқыту.
Зерттеу нысанасы: көркем шығарманы оқыту арқылы оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру.
Зерттеу құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, негізгі, қорытынды бөлімнен, пайдаланылған әдебиттер тізімінен, глоссарийден, қосымшадан тұрады. Жалпы көлемі-38 бет.
Глоссарий
Көркем шығарманы оқыту – оқушының сөз қадірін түсінерлік ойлау әрекетін дамыту, рухани дүниесін байыту, эстетикалық талғамын жетілдіру, адамгершілік қасиетін қалыптастыру.
Мысал -тұспалмен, ишарамен айтылатын жанр.
Мақал- мәтел- тәрбиелік мәні күшті, балаларды жақсылыққа баулап, жамандықтан аулақ болуға үгіттейтін өнегелі сөз.
Жұмбақ -халық шығармаларының ішіндегі ең ескі түрінің бірі және барлық халықтардың ауыз әдебиетіне ортақ түрі.
Ертегі -адам өмірінде, не хайуанат дүниесінде болуына лайық, әр алуан қызық, кейде тіпті ғажайып оқиғаларды ойдан шығарып, өсіре әңгімелейтін көркем баян, әсерлі хикая.
Өлең – шағын көлемді поэзиялық шығарма. Ырғағы мен ұйқасы қалыпқа түскен, шумағы мен бунағы белгілі тәртіпке бағынған нақысты сөздер тізбегі.
Сын тұрғысынан ойлау- педагогтың бағыттауымен оқушының өз бетінше білімді игеруі.
Эссе жазу әдісі – француз тілінен аударғанда «шағын көлемдегі ойталқы жазу», белгілі бір көріністен алған әсерін, белгілі бір сұрақ төңірегінде ойға түйгенін қағаз бетіне түсіру.
Инсерт-түртіп алу әдісі.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. С. Рахметова «Қазақ тілін оқыту әдістемесі» Алматы – 2005 ж.
2. С. Рахметоав «Бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқыту әдістемесінің негіздері» Алматы – «Атамұра» 2011 ж.
3. Г. Ж. Тұрдалиева «Бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқыту әдістемесі» Астана – «Фолиант» 2007 ж.
4. Т. Мейірманқұлова «Қазақ тілін оқыту әдістемесі» Астана – «Фолиант» 2010 ж.
5. М. М. Жанпейісова «Модульдік оқыту технологиясы.
6. «Қазақ тілінің грамматикасы», II том, Синтаксис, «Ғылым», 1967 ж.
7. «Қазақ тілінің грамматикасы», «Ғылым» баспасы, II том, Синтаксис,
8. Алматы, 1967 ж
9. Балақаев М, Қордабаев Т. «Қазіргі қазақ тілі». Синтаксис, 1977 ж.
10. А. Т. Айтбаева «Педагогика» Алматы – 2012 ж.
11. Асылов Ү, М.Қ.Сұлтанғазина. «Қазақ тілін оқыту әдістемесі».
12. Алматы: «Атамұра», 2000 ж.
13. Асыл сөз. «Қазақ балалар әдебиетінің кітапханасы» – Алматы: «Жалын», 1987ж.
14. Әлімжанов Д. «Қазақ тілінде морфологияны оқыту методикасының кейбір мәселелері» - Алматы: 1972 ж.
15. Әуелбеков Ш, Қонақбекова «Қазақ тілінен дидактикалық материалдар».
16. 2-сыныпқа арналған - Алматы: «Мектеп», 1984ж .
17. Балақаев М. «Қазақ тілі» 2-сынып (оқулық) - Алматы: «Мектеп»,1990 ж.
18. «Бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқыту методикасы». – Алматы: Мектеп», 1997 ж
19. Балақаев М, Әмірова Р. «Қазақ тілі» 3-сынып (оқулық) – Алматы: «Мектеп», 1990 ж.
20. Балақаев М.Б, Жұмабаев Ә.Е «Қазақ тілі» – Алматы: «Атамұра», 1978 ж
21. М.Жұмабаев «Педагогика». - Алматы, Ана тілі. 1992 ж.
22. Байтұрсынов А. «Тіл тағылымы». - Алматы, Ана тілі 1992 ж.
23. Жиенбаев С. «Бастауыш мектепте кітап оқыту методикасы».-Алматы, 1939ж
24. Т. Ақшолақов, Шығарманың көркем айшықтарын таныту, А., «Жазушы», 1998.
25. А. Байтұрсынұлы, Тіл тағылымы, А, «Жазушы», 1992.
26. Қ. Бітібаева. Әдебиетті оқытудың тиімді жолдары, А., «Жазушы», 1990.
27. Б. Сманов. Қазақ әдебиеті (әдістемелік нұсқау). Алматы., «Мектеп» ,2003.
28. Т. Жұмажанов. Әдебиетті оқыту әдістемесі. Алматы, «Білім», 2009.
29. «Қазақстан мектебі» журналы. № 6, 2010.
30. «Қазақстан мектебі» журналы. №4, 2009.
31. «Мұғалім және заң» журналы. №6, 2009.
32. «Оқыту-тәрбиелеу технологиясы» журналы. №8, 2009.
33. «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналы. №4, 2003.
№1 Алматы қазақ мемлекеттік гуманитарлық педагогтік колледжінің күндізгі оқу бөлімінің 41 «Қ» топ білім алушысы Есім Таңшолпанның қазақ тілін оқыту әдістемесі пәнінен «Бастауыш сыныпта көркем шығарманың кейбір түрлерін оқыту» тақырыбына жазған курстық жұмысына
Пікір.
Курстық жұмыс мақсаты- оқушылардың рухани дүниесін байыта отырып эстетикалық, интеллектуалдық, көркемдік, сезімдік, адамгершілік, азаматтық тәрбие беру; оқырмандық тұрақты ынта – ықыласты, биік талғамды қалыптастыру; әдеби мұраны және онда бейнеленген құбылысты эстетикалық қабылдауына қажетті білім және біліктілікпен қаруландыру; логикалық ойын, ауызекі және жазбаша тіл мәдениетін қалыптастыру. Бір сөзбен айтқанда, жеке тұлғаны дамыту, қалыптастыру.
Курстық жұмысты қорғау барысында Таңшолпан Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев ел халқына Жолдауында «Қазақтың ел болуы, ұлт тағдыры – оның келешек мектебінің қалай болып құрылуына тіреледі.» - деп атап көрсетті. Егемендіктің тұғыры тұрақталып, мемлекеттің іргесін нығайту және қазіргі уақыттағы жаһандану жағдайында ұлттық бірегейлікті, тұтастықты сақтау, ұлттық сананың сарқылмауы, тіл мен ділдің баянды болуы үшін мектеп қабырғасында елжандылық тәрбие идеяларының санасына дарытуда көркем шығарманың алатын орны ерекше екендігін дәлелдей білді.
Курстық жұмысты қорғауға қатысқан студенттер тарапынан бірнеше сұрақтар қойылды. Тәжірибеде көркем шығарманы оқытуда қандай әдіс- тәсілдерді пайдаландыңыз? Осы тақырыпты таңдаудағы басты мақсатыңыз. Көркем шығарманы оқуға оқушыларды қалай қызықтыруға болады? тағыда бірнеше сұрақтар қойылды. Қойылған сұрақтарға нақты және тәжірибемен байланыстыра отырып жауап берді.
Курстық жұмыс: кіріспе,негізгі, қорытынды бөлімнен, 38 беттен, 26 әдебиеттер тізімінен, ғылыми апараттардан ,тақырып мәнін ашатын симфоликалық көрнекіліктерден, практика барысында қолданған технологиялар бойынша өтілген cабақ жоспарларының бірнеше әзірлемелерінен, глоссарийден тұрады. Курстық жұмыс қорғауда қорғаушы жұмысының теориялық жағы мен жазылу кезектілігі ескеріліп,курстық жұмыс ......... деп бағаланды.
Ғылыми жетекші: Жапарқұлова Н.А.
№1 Алматы қазақ мемлекеттік гуманитарлық педагогтік колледжінің күндізгі оқу бөлімінің 32 «Б» топ білім алушысы Мукашева Айкеннің қазақ тілін оқыту әдістемесі пәнінен «Бастауыш сыныпта көркем шығарманың кейбір түрлерін оқытудың әдіс-тәсілдері» тақырыбына жазған курстық жұмысына
Пікір.
Курстық жұмыс мақсаты- оқушылардың рухани дүниесін байыта отырып эстетикалық, интеллектуалдық, көркемдік, сезімдік, адамгершілік, азаматтық тәрбие беру; оқырмандық тұрақты ынта – ықыласты, биік талғамды қалыптастыру; әдеби мұраны және онда бейнеленген құбылысты эстетикалық қабылдауына қажетті білім және біліктілікпен қаруландыру; логикалық ойын, ауызекі және жазбаша тіл мәдениетін қалыптастыру. Бір сөзбен айтқанда, жеке тұлғаны дамыту, қалыптастыру.
Курстық жұмысты қорғау барысында Таңшолпан Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев ел халқына Жолдауында «Қазақтың ел болуы, ұлт тағдыры – оның келешек мектебінің қалай болып құрылуына тіреледі.» - деп атап көрсетті. Егемендіктің тұғыры тұрақталып, мемлекеттің іргесін нығайту және қазіргі уақыттағы жаһандану жағдайында ұлттық бірегейлікті, тұтастықты сақтау, ұлттық сананың сарқылмауы, тіл мен ділдің баянды болуы үшін мектеп қабырғасында елжандылық тәрбие идеяларының санасына дарытуда көркем шығарманың алатын орны ерекше екендігін дәлелдей білді.
Курстық жұмыс: кіріспе,негізгі, қорытынды бөлімнен, 38 беттен,
26 әдебиеттер тізімінен, ғылыми апараттардан ,тақырып мәнін ашатын симфоликалық көрнекіліктерден, глоссарийден тұрады. Курстық жұмыс қорғауда қорғаушы жұмысының теориялық жағы мен жазылу кезектілігі ескеріліп,курстық жұмыс ......... деп бағаланды.
Ғылыми жетекші: Жапарқұлова Н....