Бөлім: «Анекдот, әзілдер»

Анекдот (грек. anekdotos — жарияланбаған) — қысқа, күлдіргі әңгіме, халықтың фольклор жанры. Басты ерекшеліктері — баяндаудың шындыққа жанасымдылығынан гөрі, тапқырлық танытып, әдейі әзілдеп айту шеберлігі. Анекдот көбінесе нақты адамдар туралы айтылады. Олар екі сипатты, екі ниетті болып келеді. Бір тобы қоғам мүшелерінің жағымды бейнесін, моральдық, психологиялық биік қасиеттерін паш ету мақсатымен шығарылады. Олар ақыл-парасатпен айтылады, күлдіре отырып, қоғамдағы теріс құбылыстар мен адам бойындағы жағымсыз қылықтарды әжуалап, әңгімеге көңілді сипат береді. Мұның мысалы Қожанасыр, Алдаркөсе, Жиренше, Тазша бала есімдерімен байланысты анекдоттар. Екінші топтағы анекдоттар арам ниетпен, жат пікірмен, тарихи адамдарды кекету-мұқату мақсатымен, олардың рөлін, халыққа еткен еңбегін төмендету, халық сүйіспеншілігін, жастардың ықылас-еліктеуін әлсірету үшін айтылады. Оларда әлгі адамдар тұқыртылып, кездейсоқ ауызға ілінген етіліп көрсетіледі. Мұндай зиянды, астарлы анекдотттар өзіндік пікір қалыптастыруға жетпеген, саяси жағынан аңғырт, қоғамдағы азаматтық орнын түсінбейтін адамдарды теріс түсінікте қалдырып, дұрыс жолдан тайғызады.
Алпысыншы жылдар болса керек, Жазушылар одағындағы әдебиет мәселесіне арналған кезекті бір жиналыста жас ақынның біреуі Сәбит Мұқановтың поэзиясын..
©  Әлібек Асқаров
Елуінші жылдардың аяғында, қоңыр күзде Халық әртісі, атақты күйші Әбікен Хасенов (1897– 1958) қайтыс болады. Күйшіні жерлеу комиссиясын басқару Шәкен..
©  Әлібек Асқаров
Сексенінші жылдардың басында Мәскеуде Қазақстан әдебиеті мен өнерінің күндері өтіп жатады. Қазақстаннан келген жазушылармен кездесу кезінде сахнаға..
©  Әлібек Асқаров
Ғылым академиясының алқалы жиыны өтіп жатады. Жарыссөз көбейіп, даулы пікірлер туындап, жиын ұзаққа созылыпты. Академик Әлкей Марғұлан (1904–1985)..
©  Әлібек Асқаров
Жас кезі болса керек, дауылпаз ақын Нұрқан Ахметбековтың (1902–1961) өлең шығарып жүргенін ауылдағы бай біліп қояды. Ақын десе қыртия қалатын бай..
©  Әлібек Асқаров
Қазақтың көрнекті ақыны Қуандық Шаңғытбаев (1925–2001) пен қырғыз шайыры Темір Үмбетәлиев әзіл-қалжыңдары жарасқан құрдастар екен. Екі дос Алматыда..
©  Әлібек Асқаров
Алматыдағы Көкбазардың маңайында ақын Мұзафар Әлімбай композитор Әбілахат Еспаевқа (1925–1975) кездесіп қалады. - Әй, Әбілахат! – дейді Мұзағаң. –..
©  Әлібек Асқаров
Жүз жасаған Жамбыл ақынның Қанымжан деген соңғы әйелі Самсы ауылынан екен. Бірде құдалар жағы қарт ақынды сый-сыяпатымен арнайы шақырып, қонақ..
©  Әлібек Асқаров
Көкірегі сара, жүрегі даңғыл, буырқанған Жамбыл жырауға қара сөзден гөрі өлеңмен сөйлеген, өлеңмен жауап берген әлдеқайда оңайға түскен секілді. Ұлы..
©  Әлібек Асқаров
Соғыс жылдары болса керек. Көктем айының бірінде, жер дегдіп, көк шыққан мезгілде Мұхтар Әуезов (1897–1961) Ұзынағаш жақтағы қарт Жамбылға сәлем..
©  Әлібек Асқаров
Елуден асқаннан кейін жазушы Шерхан Мұртаза мұрт қояды. Онсыз да суық мінезді, турашыл Шерағаңа қою қап-қара мұрты ерекше жарасып, айбынын асыра..
©  Әлібек Асқаров
Композитор Латиф Хамиди (1906–1983) мен ақын Мұзафар Әлімбай әңгіме-әзілдері жарасып, ағалы-інілердей болып кеткен кісілер екен. Бірде Мұзафар..
©  Әлібек Асқаров
Төл әдебиетіміздің тамаша сыншысы, эстет-ғалым Зейнолла Серікқалиев (1938–2004) өзінен жасы біршама кіші, қызара бөртіп алған бір ақынмен сөз..
©  Әлібек Асқаров
Әдеби жылды қорытындылаған бір жиналыста ақын Сырбай Мәуленов (1922–1993) баяндама жасайды. Баяндамадан соң біраз жарыссөз болып, соңын ала мінбеге..
©  Әлібек Асқаров
Талантты ғалым, әйгілі әдебиет сыншысы Баламер Сахариев (1929–1979) бір жазушы досының тойына қатысып, ертеңінде басы ауырып көшеде келе жатады. Ерте..
©  Әлібек Асқаров
Ертеректе Министрлер Кеңесінің кеңейтілген бір жиналысында Қаржы министрі Өтешқали Атанбаев баяндама жасапты. Үзіліс кезінде министр өзі бұрыннан..
©  Әлібек Асқаров
Жасамыс бір драматург Халық әртісі Серке Қожамқұловқа (1896–1979) барып, жаңадан жазылған пьесасын оқып береді. Серағаң пьеса нашар жазылғанын бетіне..
©  Әлібек Асқаров
1936 жылы Мәскеу қаласында Қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігі өткізілгені тарихтан белгілі. Тұңғыш рет өткізілген бұл онкүндікке қазақтың небір..
©  Әлібек Асқаров
Тәуелсіздіктің елең-алаңы болса керек. Кеңес экономикасы күйреген, ел күйзелген қиын кезең. Сол бір шамада жазушы Шерхан Мұртаза “хан тұқымы Шота..
©  Әлібек Асқаров
1991 жылы Көкшетау өңірінде өткен Абылай ханның мерейтойы кезінде Сырбай Мәуленов Шота Уәлиханға қаратып, өлеңдете жөнеледі: - Жаңбыр жауды Шотаның..
©  Әлібек Асқаров
Жаздың ми қайнатқан аптап бір күнінде ақын-жазушылар Сырбай Мәуленов, Жайсаңбек Молдағалиев (1935–1986), Әубәкір Нілібаев Жезқазған облысының Ақадыр..
©  Әлібек Асқаров
Қазақ халқының ақсақал жазушыларының бірі Сейтжан Омаров ғұмыры арақ-шарапқа ернін тигізбеген жан екен. Осыны білетін қаламгер інілері әлдебір жиында..
©  Әлібек Асқаров
Ақын Қабыкен Мұқышев (1920–1976) Ақмоланың бір мейманханасына орналасып, үш күн бойы бөлмесінен шықпай “тойлап” жатып алыпты. Төртінші күн далаға..
©  Әлібек Асқаров
Сейфолла Теміров деген драма театрының әртісі өз ғұмырында біраз әйелге үйленсе керек. Сейфолла Шәкен Аймановпен түйдей құрдас екен. Ал әзіл-қалжың..
©  Әлібек Асқаров
Осы сапарда Сырағаңдармен еріп жүрген обкомның бір қызметкері соңынан, Өскемен қаласындағы бір жиында: - Біз ақын-жазушыларды, әсіресе Сырбай..
©  Әлібек Асқаров