ЖЫНЫСТЫҚ ТӘРБИЕ ЖӘНЕ БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ ЕРТЕ ЖҮКТІЛІКТІҢ ЖҮКТІЛІКТІҢ АЛДЫН АЛУ

"ЖЫНЫСТЫҚ ТӘРБИЕ ЖӘНЕ БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ ЕРТЕ ЖҮКТІЛІКТІҢ ЖҮКТІЛІКТІҢ АЛДЫН АЛУ" БАҒДАРЛАМАСЫ

"Жыныстық тәрбие және балалар мен жасөспірімдер арасындағы ерте жүктіліктің алдын алу" бағдарламасының құрылу себебі жасөспірімдердің жүктілігі – қоғамдағы күрделі мәселелердің бірі болып отыр. Неліктен біздің уақытта ерте жүктіліктің көптеген жағдайлары бар? Мұның себептерін қоғамдағы моральдың төмендеуі, ерте мектеп жасынан бастап гигиеналық және санитарлық білім берудің бірыңғай жүйесінің болмауы, салауатты өмір салтын қалыптастыру сияқты факторлар деп санауға болады. Нәтижесінде жастар өз денсаулығына, соның ішінде репродуктивті денсаулығына жауапсыз қарайды. Жас ұрпақтың үйлесімді дамуында жыныстық тәрбие маңызды рөл атқарады - бұл қиын және өте нәзік мәселе, ол отбасының, мектептің және дәрігерлердің жүйелі жұмысын талап етеді. Қазіргі уақытта жасөспірімдерде ерте жүктіліктің алдын алу қажеттілігі туралы мәселе өткір тұр. Ерте жүктілік бұл 13 пен 18 жас аралығындағы жүктілік. Бұл уақытта қыздарда өтпелі жас, гормоналды өзгерістер болады. Медициналық стандарттар бойынша 18 жасқа дейінгі жүктілік ерте деп саналады.

Ерте жүктіліктің көпшілігі жоспарланбаған. Статистика көрсеткендей, жүктіліктің 70% жасанды түсік жасаумен, 15% құрсақтағы сәбидің табиғи жолмен түсік жасауымен және тек 15% босанумен аяқталады. Бірақ осы 15% - ның ішінде босану кезінде баланың немесе ананың қайтыс болу қаупі бар. Ерте жүктіліктің негізгі проблемасы жыныстық тәрбиенің жеткіліксіздігі немесе оның болмауы деп саналады. Көптеген отбасыларда бұл тақырыптар тыйым салынған. Негізінен, қалаусыз жүктілік мәселесін шешу 90% үйдің жағдайына және ата-ананың тәрбиесіне байланысты.

Яғни, егер анамен психологиялық байланыс бұзылса және қыз ата-анасынан түсінік таппаса, онда ол "ерегесу " әректі сияқты қауіпті өмір салтын ұстануға тырысады. Балалар үшін кітаптар мен контрацепция құралдарын сатып алу жүктілік қаупін төмендетпейді, өйткені ең алдымен олардың денсаулығы мен әлеуметтік мүмкіндіктерін сақтау үшін ұқсас әдістерді қолдануға деген ынтасын ояту керек. Сондықтан жасөспірім кезіндегі ерте жүктілік көбінесе дұрыс емес жыныстық тәрбиенің салдары болып табылады. Осылайша, ерте жүктіліктің алдын-алу отбасының шешуші рөлімен барлық қызметтердің өзара әрекеттесуінде тиімді болады. Барлық деңгейлерде жасөспірімдердің жыныстық сауаттылығы мәселелеріне тиісті көңіл бөлу қажет. Тек бірлескен күш-жігермен ғана маңызды нәтижелерге қол жеткізуге және болашақта проблемалардың алдын алуға болады.

Мақсаты - жасөспірімдерге гигиеналық білім мен дағдыларды дарыту үшін жағдай жасау, адамның жоғары мақсатының санасын ғана емес, сонымен бірге оның денсаулық, өмір және болашақ үшін жауапкершілігін де тәрбиелеу міндеттері:

- алдын алу іс - шараларын жүргізу;

- салауатты өмір салтын насихаттау (санбюллетендер, плакаттар, кинофильмдер көрсету, дәрістер, әңгімелесулер және т. б.);

- өз ағзасының ерекшеліктері мен қажеттіліктерін тану арқылы физикалық, психикалық және рухани денсаулықты жетілдіруге деген ұмтылысты ояту;

- оқушыларды денсаулықты сақтауға және нығайтуға;

- әлеуметтік-гигиеналық, отбасылық-адамгершілік тәрбие беру;

- ата - аналарға медициналық - психологиялық білім беру;

- балалардың жыныстық дамуының негізгі кезеңдері, жасөспірімдердің репродуктивті әлеуеті, балалардың басынан кешкен қиындықтары және физикалық күтімнің ерекшеліктері туралы түсінік алуға көмектесу;

- қалаусыз жүктіліктің медициналық алдын-алу;

- жасөспірімдер мен жастарды болашақта жауапты ата-аналар ретінде дайындау;

- отбасы мен мектеп(колледж) арасындағы байланысты нығайту;

Бағдарламадан күтілетін нәтижелер: әрбір жасөспірімде отбасының адамгершілік идеалының қалыптасуы, оның құндылығы мен адам үшін өмірлік әл-ауқаттың, денсаулықты сақтаудың, жеңілдетудің, өмірлік қиындықтарды жеңудің негізі ретіндегі қажеттілігін түсінуі тиіс.

Балалар мен жасөспірімдер арасындағы ерте жүктілік санының өсуін жеңу. Отбасын нығайту, салауатты өмір салты бар отбасыларды көбейту. Бағдарлама қызметтің үш бағытынан (модульден) тұрады: № 1 Модуль - педагогикалық ұжыммен жұмыс - педагогикалық кеңестер-семинарлар № 2 Модуль-Ата-аналармен жұмыс (ата-аналарға жыныстық тәрбиенің негізгі кезеңдері туралы және баланың дұрыс жыныстық дамуы үшін оңтайлы жағдай жасау туралы түсінік алуға көмектесу):

- ата - аналар жиналысы, - ата - аналар қонақ бөлмелерінің жұмысы: "ана нәзіктігі", "қамқор ата - ана" ата - аналар шеберлігі студиясы және т.б. - Тақырыптық Диалогтар, - дәрістер мен әңгімелер, - жеке жұмыс, - мектеп сайтында ақпарат орналастыру, - БАҚ-та мақалалар жариялау. № 3 Модуль-оқушылармен жұмыс (жас ерекшеліктерін ескере отырып, балаларға жынысына байланысты белгілі бір білім мен дағдыларды үйрету): - әңгімелер,

- тақырыптық кештер, - сынып сағаттары, - тесттер, - конкурстар, - тренингтер,-зияткерлік - танымдық ойындар, - адамгершілік сабақтары, - мамандармен кездесулер және т. б.

"Қыздардың репродуктивті денсаулығын қорғау" репродуктивті денсаулық – бұл репродуктивті жүйенің, яғни өмірдің барлық кезеңдерінде бала тууды қамтамасыз ететін жүйенің аурулары болмаған кезде толық физикалық, психикалық және әлеуметтік салауаттылық жағдайы. Басқаша айтқанда, репродуктивті денсаулық – бұл дені сау балалардың дүниеге келуі мен отбасын құру мүмкіндігін анықтайтын дене жағдайы. Жасөспірім деген кім. 12 жастан 18 жасқа дейінгі жасөспірім немесе өтпелі кезең-бұл әр адам өмірінің маңызды, жауапты және қиын кезеңі. Осы кезеңде өзіңіз туралы және айналадағы шындық туралы идеялар өзгереді.

Балалар әлемінен ересек адамға ауыса отырып, жасөспірім әлі күнге дейін екеуіне де тиесілі емес. Дәл осы кезеңде организмнің биологиялық және психикалық қайта құрылуы жүреді, бұл жетілуге әкеледі, өсу мен даму процестері қарқынды жүреді. Өсудің құны соншалықты маңызды, сондықтан осы кезеңде адам жиі шаршайды, қосымша демалу, ұйықтау қажеттілігін сезінеді. Бұл ішкі қарама-қайшылықты және көбінесе таныс жоғалту мен жаңасын табудың қайшылықты жағдайы.

Дене күйіндегі кез-келген өзгерістер мазасыздықты оятады: физикалық және жыныстық жетілу, ең алдымен, күмән тудырады: "мен қалыпты дамып жатырмын ба?». Әр адам ерекше, өзіндік ерекшелігі бар, оны түсіну және бағалау керек. Әр адам (өзінің еңбегі, ерекшеліктері, кемшіліктері бар) – жалғыз, дәл сол екінші жоқ. Дәл жыныстық және физикалық жетілу кезеңінде сіз өзіңізге және денеңізге мұқият және құрметпен қарауыңыз керек, өйткені өсу процесі жүреді және бұл оңай емес.

Репродуктивті жүйе немесе басқаша-көбею жүйесі (жыныстық жүйе). Әйел жыныс мүшелері сыртқы және ішкі болып бөлінеді. Лабия жыныстық жарықшақты жабады және жыныстық жетілу кезінде шашпен жабылады. Қынап жыныстық функцияны орындаумен қатар, етеккір қанын және жатыр мойны мен жатыр денесінің бездерін шығаратын канал ретінде қызмет етеді. Әдетте, вагинальды разряд ақшыл түске ие және әр қызға тән иісі бар. Дені сау қызда секрециялар саны шамалы.

Көптеген секрециялардың пайда болуы немесе олардың жағымсыз иісі көбінесе қабыну ауруын көрсетеді. Жатыр, фаллопиялық түтік және аналық бездер ішкі жыныс мүшелеріне жатады. Жыныстық жетілудің басталуымен және жыныстық функцияның жойылуынан бұрын, организмде пайда болатын гормондардың әсерінен аналық безде және жатырда келісілген циклдік өзгерістер болады. Менструация-гормоналды өзгерістерге байланысты жыныс жолдарынан циклдік қан кету. Көптеген қыздар бірінші етеккір пайда болады арасында 11 және 13 жыл. Бір бағытта немесе басқа бағытта ауытқулар болуы мүмкін.

Ағзаның жүктілікке қабілеттілігі. 15 жасында менструация болмаған жағдайда, қыз міндетті түрде акушер-гинекологпен кеңесу керек. Келесі жағдайды ерекше атап өткен жөн: салмақ жоғалтқысы келетін көптеген қыздар әртүрлі диеталарға жүгінеді. Осыған байланысты, жасөспірім кезіндегі қыздарда күшті салмақ жоғалту етеккір циклінің тұрақты бұзылуына, кейде етеккірдің толық болмауына әкелетінін білу керек, бұл қалпына келтіру өте қиын. Менструациямен байланысты кейбір проблемалар. Менструация әдетте 2-ден 7 күнге дейін созылады, әртүрлі айлардағы ұзақтығы әртүрлі болуы мүмкін. Ауыр дене белсенділігі етеккір ағымының саны мен ұзақтығын арттырады деп саналады.

Екінші жағынан, кейбір қыздар спортпен шұғылдану кезінде етеккірдің көптігі төмендейді деп мәлімдейді. Менструальды разрядтың өзіне тән иісі бар, бірақ егер сіз осы кезеңде жоғары гигиена ережелерін сақтамасаңыз, онда иіс жағымсыз болуы мүмкін. Менструацияның прекурсорлары іштің төменгі бөлігіндегі кішкентай ауырсыну, бас ауруы, жүрек айну және көңіл-күйдің өзгеруі болуы мүмкін: шашыраңқы назар, ұйқысыздық, ашуланшақтық, жылау және тіпті салмақ көтеру. Мұндай өзгерістер белгілі бір гормондардың әсерінен пайда болады және етеккірдің басталуымен жоғалады.

Менструация кезінде жыныс мүшелері ағзаның қорғаныс қабілетінің төмендеуіне және жатырда жара бетінің болуына байланысты инфекцияға әсіресе сезімтал. Душта жуған дұрыс, ванна қабылдауға және ваннаға баруға болмайды. Жыныс мүшелерін жылы сумен жуу ұсынылады.

Сондықтан сіз осындай ықтимал белгілер туралы біліп, 2-3 күн тыныш күтуіңіз керек. Егер менструация қатты ауырсынумен бірге жүрсе, мүмкін емдеу үшін міндетті түрде акушер-гинекологпен кеңесу керек. Есіңізде болсын, қыз менструацияны бастағанда немесе алғашқы етеккір басталғанға дейін, жүкті болу мүмкіндігі бар. Бірақ бұл қыздың жыныстық қатынасқа және ана болуға дайын екенін білдірмейді! Жеке гигиена ережелері. Жасөспірім кезінде жыныстық жетілу кезеңінде қыз жыныс гигиенасының ережелерін сақтауы керек. Менструация кезінде жыныс мүшелері ағзаның қорғаныс қабілетінің төмендеуіне және жатырда жара бетінің болуына байланысты инфекцияға әсіресе сезімтал. Душта жуған дұрыс, ванна қабылдауға және ваннаға баруға болмайды. Жыныс мүшелерін жылы сумен жуу ұсынылады.

Алдымен сыртқы жыныс мүшелерін, содан кейін жамбас терісін, ал ең соңында анусты жуыңыз. Кірді күн сайын өзгерту керек. Менструация кезінде арнайы гигиеналық құралдарды – тығыздағыштарды қолдану ұсынылады. Электродтарды қажет болған жағдайда жиі өзгерту керек. Менструальдық цикл күнтізбесін сақтау ұсынылады. Мұны істеу үшін әдеттегі қалта күнтізбесінде менструация болған айдың күндері белгіленеді. Жаман әдеттер және салауатты өмір салтын қалыптастыру. Жасөспірім әр адамның өміріндегі ерекше кезең екенін үнемі есте ұстау керек. Қазіргі уақытта оның физикалық және психикалық денсаулығының негізі қаланды.

Темекі шегу, алкоголь, улы заттар мен есірткі жасөспірімнің денесіне ересек адамның денесіне қарағанда едәуір көп зиян келтіреді, өйткені олар гонадотоксикалық және гаметотоксикалық факторлар, яғни жыныс мүшелеріне, ең алдымен жыныс жасушаларына зиян келтіретін факторлар. Дамып келе жатқан организм алкоголь, никотин және есірткі сияқты улы заттардың әсеріне өте сезімтал. Әсері соншалықты ауыр, оларды қолдануды тек "жаман әдеттер" ретінде сипаттауға болмайды, өйткені олар денсаулыққа ғана емес, көбінесе жасөспірімнің өміріне де қауіп төндіреді. Жасөспірім өзінің денсаулығы ғана емес, сонымен бірге болашақ балаларының денсаулығы оның өмір салтына, әдеттеріне тікелей байланысты екенін түсінуі өте маңызды.

Никотин, алкоголь денсаулықты бұзады, барлық органдар мен жүйелерге теріс әсер етеді, оның ішінде репродуктивті жүйеге түзетілмейтін зиян келтіреді, ал нашақорлық әрдайым жас кезінде өлім болып табылады. Ата-аналардың салауатты өмір салты дені сау және мықты балалардың дүниеге келуі үшін өте маңызды. Жасөспірімнің денсаулығына қауіп факторлары: белсенді емес, дұрыс тамақтанбау, темекі шегу, алкоголь, есірткі және басқа да улы заттарды қолдану, үйде, мектепте, достарымен эмоционалды және психикалық шиеленістер, сонымен қатар экологиялық факторлар.

Салауатты өмір салты - бұл денсаулықты нығайтуға, аурулар мен жазатайым оқиғалардың алдын алуға көмектесетін өмір салты. Жасөспірімнің денсаулығына оң әсер ететін факторлар: күнделікті режимді сақтау, дұрыс тамақтану, қатаю, спорт, ересектермен, ата-аналармен және достармен жақсы қарым-қатынас. "Денсаулық-зор байлық!"- бұл мақалдың терең мағынасы бар. Салауатты өмір салтын қалыптастыру жас адамның өз денсаулығына саналы көзқарасын қалыптастыру үшін туғаннан басталуы керек.

Жасөспірім қыз және жүктілік жасөспірім кезіндегі жүктілік әрқашан қажет емес. Біріншіден, жасөспірімдердегі жүктілік денсаулыққа неғұрлым жас болса, соғұрлым жоғары қауіп тудырады. Бір жағынан, бұл жас ана үшін қиын сынақ, екінші жағынан, ересек әйелге қарағанда әлсіз туылуы мүмкін баласы үшін. Жас кезінде жүктілікті тоқтату денсаулыққа ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін, содан кейін бедеуліктің дамуы мүмкін. Репродуктивті функцияның күйіне әсер ететін факторлардың бірі-қажетсіз жүктіліктің алдын алу.

Жасөспірім қыздың жүктілігі туралы мәселе әсіресе қиын. Аборт, әсіресе алғашқы жүктілік кезінде, ауыр психологиялық жарақат алып, ұрпақты болу саласындағы елеулі бұзылуларға және болашақта балалы бола алмауға әкелуі мүмкін. Контрацепция (қажетсіз жүктіліктен қорғау) өте маңызды және өте маңызды мәселе. Айта кету керек, жасөспірімдерге жасөспірім кезінен бас тарту репродуктивті денсаулықты қорғаудың ең жақсы құралы екендігі туралы хабарлау керек.

Алайда, егер жасөспірім жыныстық өмірді бастау туралы шешім қабылдаса, қажетсіз жүктіліктен және жыныстық жолмен берілетін инфекциялардан қорғау туралы алдын-ала білу керек. Саналы ата-ана болуды қалыптастыру жастық шақта өмірдің құндылықтарын, басымдықтары мен мағынасын анықтау қажеттілігі әсіресе өткір сезіледі. Қазіргі қоғамда негізгі жалпыадамзаттық құндылықтар-отбасы, денсаулық, білім және жұмыс. Жасөспірім кезіндегі құндылықтар шкаласын қалыптастыру сәті өте маңызды-біртіндеп ересек өмірге ену кезеңінде, мұнда отбасын құру құндылығы басымдық болуы керек. "Ата-ана" сөзі жиі шатастырады.Онда не бар-босану қабілеті? Әрине, жоқ, бәрі жақсы біледі, ең бастысы бала пайда болғаннан кейін басталады. Өйткені, әр қадам, әр қадам, әр жетістік – бұл ата-ана махаббатының, еңбектің, үміттердің, уайымдар мен толқулардың нәтижесі. Ата-ана болуға деген интуитивті ұмтылыстың артында үлкен жауапкершілікті сезіну маңызды. "Ата-ана" болу процесі баланың пайда болуына байланысты өздігінен жүрмейді. Жүктілік-бұл ата-ана жолының нақты бастауы.

Жүктілік кезіндегі және бала туылғаннан кейінгі ата-аналардың міндеттері бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленсе де, ананың жүктілік кезінде қалай өмір сүретіні және бала туылғаннан кейін оның ата-аналық функцияларын қалай атқаратындығы белгілі бір сабақтастық болып табылады. Ата-анаға деген оң көзқарас бала пайда болғанға дейін дамиды және ол тек оған күтім жасау процесінде қалыптасады. Бұл ересек адамның баланың пайда болуына байланысты кездесетін әлеуметтік рөлдің функциялары мен ерекшеліктеріне қаншалықты дайын екендігімен анықталады. Сонымен, неге дайын болу керек? Мұндай ғылым бар - перинаталды психология.

Содан кейін-үлкен жүзуге апаратын" кеме". Сарапшылардың пікірінше, адамның ата-аналық мінез-құлқының негізі өмір бойы қалыптасады, қолайлы және қолайсыз факторлардың әсерін сезінеді. Бала пайда болған кезде әр ана мен әкеде ата-ана мазмұнының "бастапқы" деңгейі болады. Мамандардың айтуынша: "ата-ана-үш ұрпақтың тәжірибесі". Ол қалай қалыптасады, қандай факторларға байланысты, қалыптасудың қандай кезеңдері өтеді? Ата-ана саласын дамытудың келесі кезеңдері бөлінеді: 1) 3 жасқа дейінгі өз анасымен "өзара әрекеттесу" кезеңі.

Дәл осы кезеңде анамен қарым-қатынаста бала әлемге деген негізгі сенімді қалыптастырады, оны кейінгі өмірде толықтыру мүмкін емес. Ананың баламен қалай қарым-қатынас жасауы, баланың қажеттіліктерін уақтылы және сапалы түрде қанағаттандыруы маңызды (қарым-қатынас, ойын, жанасу). Ол қажеттіліктерді уақтылы қанағаттандырады ма (бірден емес, бірден емес, өз уақытында). Ананың білімі, дағдылары болуы керек. Жағдайды түсіну және ондағы әрекет ету қабілеті, баланың сигналдарына сезімталдық балада әлемнің бейнесін және негізгі сенімді қалыптастырады, ал алынған бейсаналық тәжірибе жүйке жүйесін тұрақтандырып қана қоймайды, сонымен қатар оның барабар "ата-ана мінез-құлқын"қалыптастыруға негіз болады.

2) ойын кезеңі және мектепке дейінгі жастағы құрдастарымен өзара әрекеттесу. Ойын іс-әрекетінде, "қыз-ана", "отбасы"сюжеттік-рөлдік ойын процесінде ата-ананы дамыту. Қуыршақты нәрестемен сәйкестендіру, баланың бейнесіне (қуыршаққа) жағымды эмоционалды қатынасты қалыптастыру. Бұл ұлдарға да тән, олар ересектердің көмегімен "отбасының әкесі"рөлін қуана-қуана қабылдайды. Бұл аз тәжірибе және "отбасылық рөлдерді"сынап көру. 3) бала күту кезеңі. Баланың інісімен, қарындасымен, туысымен, көршісінің баласымен байланысы.

Осы кезеңде тірі баламен қарым-қатынас жасау дағдылары мен стильдері дамиды; тірі балаға ата-ананың бұрын қалыптасқан барлық компоненттерін бекіту; баламен өзара әрекеттесуден жеке тәжірибенің пайда болуы; ересек іс-әрекетке қатысу; болашақ ата-ана болу қажеттілігін дамыту негізін қалыптастыру; балаға құндылық ретінде түсіну мен қатынасты қалыптастыру, оны қорғау және оған қамқорлық жасау қажеттілігі. Сәтті тәжірибеден кейін балаларға қорқыныш пен жеккөрушілік сезімі жоғалады.

4) жыныстық жетілу және тәрбие кезеңі. Жасөспірім жыныстық жетілу кезеңінде қандай көзқарастарға, білімге, тәжірибеге ие болады, ерте жыныстық қатынас, контрацепция, ерте жүктілік, түсік түсіру, болашақта ана немесе әке болуға деген ұмтылыс сақталады ма, бәсекелес құндылықтар пайда бола ма – мансап, материалдық әл-ауқат, өмір салтын өзгертуге құлықсыздық және дене контуры? 5) өз баласының пайда болуы, алған білімдерін пысықтау, баламен нақты өзара іс-қимылда ана саласының дамуын нақтылау кезеңі. 6) ата-ана саласын дамытудың соңғы кезеңі.

Ересек баланы өзінен "босату", оған тәуелсіз өмірлік тәжірибе алуға мүмкіндік беру мүмкіндігі. Әр кезең ата-ана құзіреттілігін құру мен қалыптастырудың негізі болып табылады. Өзіңізге бірнеше сұрақ қоюға тырысыңыз: сіздің анаңыз жүктілік, босану, жаңа туған нәрестенің ерте кезеңі туралы не айтты? Анам балалық шағында не үшін ұрды, не үшін мақтады? Қалай өкінемін? Мен жиі көзіме қарап, сізге қол тигіздім бе? Есіңізде болсын, сіз балалық шақта қуыршақтар ойнағанды ұнатқансыз ба, кіммен ойнадыңыз, анам мен әкем осы ойындарға қатысты ма? Сіз нәрестені алғаш көрген кезде не істедіңіз, қандай әсер алдыңыз? Сіздің физикалық өсуіңіз, алғашқы жыныстық қатынас тәжірибесі.

Бұл сұрақтар кездейсоқ тұжырымдалмайды, бірнеше жылдан кейін біз оларды болашақ балаларыңызға қоямыз, оларға не айту керек? Олар ата-аналық онтогенезді қалыптастыру тәжірибесінен өтіп, жақсы ата-ана болу мүмкіндігіне ие бола ма? Немесе олар анам мен әкем жиі есіне түсірмейтінін және қандай керемет балалар екенін, сирек көзге қарап, құшақтап тұрғанын айтады. Қуыршақтар қымбат және әдемі болды, бірақ оларды ана қыздарында ойнайтын ешкім болған жоқ, ал Барби мен Винксті нәресте түрінде елестету қиын, оны түсінуге, қоюға, тамақтандыруға болады.

Ал үстінен балалардың күліп кезде олардың қалауы бойынша қатысу "девчачьей" ойында? Олар жаңа туған нәрестелерді көрмеді, өйткені олар отбасында жалғыз бала болып өсті, ал аулада арбалары бар аналар болмады, ал сирек кездесетін мүмкіндікте ересектер оған қонаққа баруға рұқсат бермеді ме? Олар өздері өсіп, достар мен достардан жыныстық жетілу және жақын өмір туралы күмәнді ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарынан алып, туыстарымен немесе мамандармен ашық әңгіме болған жоқ па? Ең бастысы, олардың анасы мен әкесі болу қажеттілігі туындамайды, қызықты өмір, мансаппен айналысу, ләззат пен әсерден айырмау мүмкіндігі бар.

"Жасөспірімдердің гендерлік мінез-құлқы"

Гендерлік айырмашылықтардың табиғи емес, әлеуметтік себебін зерттеу үшін "гендер" термині ғылыми контекстке енгізілді. "Егер Жыныс Әйел мен ер адамның арасындағы физикалық, физикалық айырмашылықтарға қатысты болса, онда "гендер" ұғымы олардың психологиялық, әлеуметтік және мәдени ерекшеліктеріне әсер етеді.

Жыныс пен жынысты ажырату өте маңызды, өйткені әйел мен ер адамның арасындағы көптеген айырмашылықтар табиғатта биологиялық емес себептерге байланысты. Егер адамның жынысы биологиялық тұрғыдан анықталған болса, онда жыныс (жыныс) мәдени және әлеуметтік тұрғыдан анықталады. Сонымен, екі жыныс (еркек және әйел) және екі жыныс (еркек және әйелдік) бар" негізгі гендерлік айырмашылықтар ұлдарда басым болады қыздарда басым болады математикалық қабілеттер лингвистикалық қабілеттер кеңістіктік бағдарлау әлеуметтік интеллект физикалық және тікелей агрессия жанама және ауызша агрессия әрекет нәтижесіне бағдарлау қарым-қатынасқа бағдарлау білім берудегі гендерлік айырмашылықтар ұлдар мен қыздар, әйелдер мен ерлер арасындағы айырмашылықтар:

• білімге қолжетімділікті, оқуға деген ынтаны айқындайтын жағдайларда; • білім беру үдерісіндегі жетістіктер деңгейі және білім берудің қол жеткізілген сатысының деңгейі негізінде; • педагогтармен қарым-қатынаста және педагогтардың ұлдар мен қыздарға әртүрлі қатынасы; • пәндер мен бағдарламалар, оқыту бейіндерін ұсынудағы айырмашылықтар; * қоғам өмірінің әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштеріне және ондағы қалыптасқан дәстүрлерге негізделген білім беру үдерісінде ұлдар мен қыздарда туындайтын проблемалар (Л. в. Штылева):

• Вербалды (ұқсастықтарды қолдана білуде) • кеңістіктік (өлшеу дәлдігінде, карта мен компасты қолдана білуде, объективті ақпаратқа сүйене отырып, жерге бағдарлау) Қыздар: * вербалды: ауызша сөйлеуде (дағдыларды игеру қарқынында, жалпы ауызша дағдылардың сапасында, тестілеу нәтижелерінде, сөздік байлығында, оқығанды түсінуде, шығармалар жазуда және сөйлеулерді дайындауда (и. с. Кон, 2009), жазбаша сөйлеуде, еркін сөйлеуде, жалпы оқу сауаттылығында, оқуға деген қызығушылықта (Т. В. Степанова, 2007)

Кеңістіктік (кеңістіктегі позицияны есте сақтауда) Гендерлік сәйкестікті қалыптастыру I-сурет: • өзін-өзі бейнелеу, • гендерлік стереотиптер, • сіздің физикалық және жеке қасиеттеріңіз туралы идеялардың жиынтығы, • сіздің өмірлік және кәсіби жолыңыз туралы идеялар. Өзін-өзі бағалау: • өзін-өзі тану • гендерлік стереотиптер * сіздің физикалық және жеке қасиеттеріңіз туралы идеялардың жиынтығы * сіздің өмірлік және кәсіби жолыңыз туралы идеялар мінез-құлық ерекшеліктері

• Сөйлеудегі, сыртқы келбетті безендірудегі, мінез-құлықтағы гендерлік ерекшеліктердің тұсаукесері • Гендерлік рөлдер • психосексуалдық бағдарлар * мамандық таңдаудағы басымдықтар 3-қосымша. "Баланы тыңдаңыз. Қалай?"Баланың қиындықтарының себептері көбінесе оның сезім аймағында жасырылады. Содан кейін практикалық әрекеттер – көрсету, үйрету, бағыттау – оған көмектесе алмайсыз. Мұндай жағдайларда... оны тыңдау жақсы. Рас, біз үйренгеннен басқаша. Психологтар "көмекші тыңдау" әдісін тапты және егжей-тегжейлі сипаттады, әйтпесе оны "белсенді тыңдау"деп атайды.

Бұл нені білдіреді-баланы белсенді тыңдау? Бала ренжіген, ренжіген, сәтсіздікке ұшыраған, ауырған, ұялған, қорқынышты, дөрекі немесе әділетсіз болған кезде, тіпті қатты шаршаған кезде де, ең алдымен, сіз оның тәжірибесі (немесе жағдайы) туралы білетіндігіңізді, оны "естисіз". Мұны істеу үшін, сіздің әсеріңізге сәйкес, бала қазір не сезінетінін айту керек. "Аты бойынша" деп атаған жөн, бұл оның сезімі немесе тәжірибесі. Мен айтылғанды қысқа қайталаймын. Егер балада эмоционалды проблема болса, оны белсенді тыңдау керек. Белсенді әнді бала – бұл "қайтаруға" оған әңгіме, ол үшін сізге жобасы, бұл ретте деңгейін белгіледі, оның сезімі. Мысал: ұлы: "ол Менің машинамды алып кетті!", анам: "сіз оған қатты ренжіп, ашуланасыз."Мен бірден байқаймын: мұндай жауаптар сізге ерекше және тіпті табиғи емес болып көрінуі мүмкін.

Бұл жауаптың барлық әділеттілігімен оның бір кемшілігі бар: ол баланы өз тәжірибесімен жалғыз қалдырады. Ата-ана өзінің кеңесі немесе сыни ескертуі арқылы балаға оның тәжірибесі маңызды емес екенін, ол ескерілмейтінін айтады. Керісінше, белсенді тыңдау әдісіне жауаптар ата-ананың баланың ішкі жағдайын түсінгенін, ол туралы көбірек естіп, оны қабылдауға дайын екенін көрсетеді. Ата-ананың мұндай тура жанашырлығы балаға ерекше әсер қалдырады (мен ата-ананың өзіне де, кейде одан да көп әсер ететінін байқаймын).

Белсенді тыңдаудың маңызды ерекшеліктері: 1. Егер сіз баланы тыңдағыңыз келсе, оған бет бұруды ұмытпаңыз. Сондай-ақ, оның және сіздің көздеріңіздің бір деңгейде болуы өте маңызды. Егер бала кішкентай болса, оның жанына отырыңыз, оны қолыңызға немесе тізеңізге алыңыз, сіз баланы өзіңізге сәл тартып, жақындауға немесе орындықты оған жақындатуға болады. Баламен басқа бөлмеде болған кезде, плитаға немесе раковинаға ыдыс-аяқпен қарап, теледидар қарап, газет оқып, отырғанда, орындықтың артына сүйеніп немесе диванға жатып сөйлесуден аулақ болыңыз. Сіздің оған деген көзқарасыңыз және сіздің ұстанымыңыз-сіз оны тыңдауға және тыңдауға қаншалықты дайын екендігіңіз туралы алғашқы және күшті сигналдар.

Кез-келген жастағы бала жақсы оқитын осы сигналдарға өте мұқият болыңыз, тіпті бұл туралы саналы есеп бермей-ақ. 2. Егер сіз ренжіген немесе ренжіген баламен сөйлесіп жатсаңыз, оған сұрақтар қоймаңыз. Сіздің жауаптарыңыз жағымды түрде естілгені жөн. Осылайша сіз баланың "эмоционалды толқынына" бейімделгеніңізді, оның қайғысын естіп, қабылдағаныңызды көрсетесіз. 3. "Кідірту" әңгімесінде өте маңызды. Әр репликаңыздан кейін үндемеген дұрыс. Есіңізде болсын, бұл уақыт балаға тиесілі, оны өз ойларыңыз бен ескертулеріңізбен толтырмаңыз.

Кідірту балаға өз тәжірибесін түсінуге көмектеседі және сонымен бірге сіз өзіңіздің жақын екеніңізді толық сезінеді. Баланың жауабынан кейін де үндемеу-мүмкін ол бірдеңе қосатын шығар. Бала сіздің ескертуіңізді естуге әлі дайын емес екенін оның сыртқы түрімен білуге болады. Егер оның көздері сізге қарамаса, бірақ жағына, "ішке" немесе қашықтыққа қараса, онда үндемеуді жалғастырыңыз – қазір ол өте маңызды және қажетті ішкі жұмысқа ие. 4. Сіздің жауабыңызда кейде балаға не болғанын қайталап, содан кейін оның сезімін білдіру пайдалы. Кейде ата-аналар баланың сөздерінің қайталануын асыра сілтеу ретінде қабылдайды деп қорқады.

Егер сіз басқа сөздерді бірдей мағынада қолдансаңыз, бұған жол бермеуге болады. Тәжірибе көрсеткендей, егер сіз сол сөз тіркестерін қолдансаңыз да, баланың тәжірибесін дәл білсеңіз, ол әдетте ерекше нәрсені байқамайды және әңгіме сәтті жалғасады. Әрине, жауапта сіз болған оқиғаны немесе баланың сезімін дәл болжай алмауыңыз мүмкін. Ұялмаңыз, келесі сөйлемде ол сізді түзетеді. Оның түзетуіне мұқият болыңыз және оны қабылдағаныңызды көрсетіңіз. Баланы дұрыс тыңдай алатын Белгілер: 1. Баланың теріс тәжірибесі жоғалады немесе кем дегенде әлсірейді. Мұнда керемет үлгі әсер етеді: бөлінген қуаныш екі есе артады, бөлінген қайғы екі есе азаяды.

2. Бала ересек адамның оны тыңдауға дайын екендігіне көз жеткізіп, өзі туралы көбірек айта бастайды: әңгіме тақырыбы (шағымдар) өзгереді, дамиды. Кейде бір әңгімеде күтпеген жерден проблемалар мен қайғы-қасіреттің бүкіл шарлары ашылады. 3. Баланың өзі өз проблемасын шешуде алға жылжуда. Алайда, біртіндеп ата-аналар жалпы сипаттағы кем дегенде екі керемет өзгерісті анықтай бастайды: 1. Ата-аналар ғажайып туралы балалардың өздері оларды тез тыңдай бастайды деп хабарлайды. 2. Ата-аналар баланың қажеттіліктері мен қайғыларына сезімтал бола бастайды, оның "теріс" сезімдерін қабылдау оңайырақ болады. Олар уақыт өте келе олар өздеріне көбірек шыдамдылық таныта бастайды, балаға ашуланбайды, оның қалай және неге жаман екенін жақсы көреді дейді. Белсенді тыңдаудың "техникасы" ата-аналарды өзгерту құралы болып табылады. Біз оны балаларға "қолданамыз" деп ойлаймыз және ол бізді өзгертеді. Бұл оның керемет жасырын қасиеті. Белсенді тыңдау-бұл баламен жақсы қарым-қатынас орнатудың жолы, сіз оны барлық сәтсіздіктермен, қиындықтармен, тәжірибелермен қабылдайтындығыңызды көрсету тәсілі. Мұндай байланыстың пайда болуы үшін біраз уақыт қажет болуы мүмкін, оның барысында бала сіз оның проблемаларына мұқият бола бастағаныңызға көз жеткізеді.

Егер, керісінше, ол сіз оған "өз пайдаңызға" әсер етудің қандай да бір жаңа жолымен сенесіз деп күдіктенсе, онда сіздің әрекеттеріңізге қарсылық артады. Бастапқыда қарым-қатынас дағдылары қиын және кейде ерекше, бірақ сіз оларды игерген кезде "техника" жоғалып, қарым-қатынас өнеріне енеді! Қосымша 5. Ата-аналар дәрістерінің жұмысы балаларда жауапкершілік сезімін қалай дамыту керек 1. Жауапкершілік және мойынсұну-мінез-құлықтың екі түрі 2. Жауапты болу деген нені білдіреді? 3. Жауапкершілікті дамытуға не көмектеседі? Жауапкершілік пен мойынсұнушылық-бұл екі түрлі мінез-құлық. Сонымен қатар тұрады, олардың айырмашылығы? Ең алдымен, баланың не істеу керектігін және оны не үшін жасау керектігін кім шешеді, яғни қандай мотивация бар.

Мойынсұну жағдайында шешім мен мотивация ересек адамнан келеді, ал бала тек тапсырманы орындауды талап етеді. Мысалы, ол өз бөлмесін өзі тазалайды, өйткені ол болғанша оған компьютерде ойнауға рұқсат етілмейді. Жауапкершілік жағдайында бала тапсырманы орындау туралы шешім қабылдайды, ол оны орындауға келіседі және оны не үшін жасау керектігін түсінеді. Мысалы, бала күн сайын барлық үй тапсырмаларын орындайды. Балаларға мойынсұну мен жауапкершілікті үйрету керек. Көптеген жағдайларда мойынсұну мүмкін емес. Қоғамдағы өмір үшін белгілі бір ережелерді сақтау мүмкіндігі қажет.

Егер әркім жолдың қай жағында көлікпен жүретінін анықтаса, не болуы мүмкін екенін елестетіп көріңіз. Алайда, ойланбастан мойынсұну көзге көрінбейтін тәуелсіздік сияқты қауіпті болуы мүмкін. Егер біз балаларымыздың игілігі үшін қамқорлық жасасақ, оларды алкоголизмнен, есірткіден, тоталитарлық секталардан қорғағымыз келсе, біздің міндетіміз – оларды басқаларға бағынуға ғана емес, сонымен қатар тәуелсіз шешімдер қабылдауға, өз нанымдары негізінде әрекет етуге үйрету. Жауапкершіліктің бірнеше компоненттері бар. Біріншіден, бұл тапсырманы түсіну, яғни не істеу керектігін және оны қалай жасау керектігін білу.

Жалқау немесе жауапсыздық болып көрінуі мүмкін нәрсе көбінесе тапсырманы түсінбеудің салдары болып табылады. Тапсырманы нақты түсіну үшін бала мен ата-ана бәрін бір-бірімен нақты талқылауы маңызды. Мысалы, егер біз баланың бөлмені тазартқанын қаласақ, оған: "бөлмені тазалаңыз: шаңды сүртіңіз, еденді шаңдатыңыз, бәрін орнына қойыңыз"деп айта аламыз. Әрине, егер бала бұрын осындай тапсырманы орындаған болса, сіз қысқа өтініш жасай аласыз.

Әрі қарай, жауапкершілік үшін мінез-бұл тапсырмамен келісу. Біздің барлығымыз балаларымыздың ұсынылған тапсырмаларды қуанышпен орындағанын қалаймыз. Келісім енді мойынсұнуды ғана емес, жауапкершілікті де білдіреді. Іс жүзінде, егер баланың таңдауы болса, яғни ол ұсынылған тапсырманы орындауға немесе орындауға ерікті болса, жауапкершілік сезімі көрінеді. Мысалы, баланың өзі күн сайын математикадан қосымша бір тапсырма жасауға шешім қабылдайды, оны ешкім мәжбүрлемейді. Әрине, баланың бас тартуы әрқашан мүмкін. Әр отбасында балалар жасауы керек нәрсе бар, олар қандай да бір жұмыстан бас тарта алады.

Балаға оның бас тартуымен келісуге дайын болған жағдайда ғана таңдау мүмкіндігін беру маңызды. Егер біз баланың өз бетінше ойлауды үйренгенін қаласақ, оған "жоқ"деп айтуды үйрену өте маңызды. Баладан бірдеңе жасауды сұрамас бұрын, оның шынымен таңдауы бар екеніне көз жеткізу керек. Егер таңдау болмаса, сұрамағаныңыз жөн, бірақ "Таня, бөлмені тазалаңыз"деп айту керек. Сонымен, жауапкершіліктің маңызды бөлігі-өз іс-әрекеттерін өз бетінше ынталандыру мүмкіндігі. Кішкентай балаларды ересектер қамтамасыз етеді. Міндет тәрбиелеу керек подрастающий бала ғана емес, ата-аналарын тыңдамады (сыртқы мотивация), бірақ өзі шешім қабылдады (ішкі мотивация).

Оның бұл қабілетін қалай дамытуға болады? Бірнеше қарапайым тәсілдер бар. Ең алдымен, балаға таңдау құқығын беру маңызды, ал мүмкін нұсқаларды біз өзіміз анықтаймыз: "сіз не ішесіз: шырын немесе компот? Біз қандай жемпір сатып аламыз: жасыл немесе қызыл?"Бала ұсынылғаннан таңдауды үйренген кезде, сіз одан не ұсынатынын сұрай аласыз. Мысалы: "жексенбіде бәріміз бірге қайда бара аламыз деп ойлайсыз?"Балалармен осы немесе басқа әрекеттердің ықтимал салдарын талқылау өте маңызды. Балалар Кез-келген әрекеттің салдары болатынын және әртүрлі әрекеттер әртүрлі нәтижелерге әкелетінін білуі керек.

Көбінесе балалар тәуелсіздікке деген барлық ұмтылыстарымен күнделікті әртүрлі міндеттерді жеңе алмайтыны белгілі болды. Өйткені, жауапкершілік біртіндеп қалыптасады. Кезде балалар кішкентай және жүре үйренді, оларға көмек, біз шеңберге тұрып, олардың қолын. Бірте-бірте олар өздері жүруді үйренді. Сол сияқты жауапкершілікпен де болады: балалар біртіндеп, алдымен көмек пен бақылауды қажет етеді. Жасөспірімнің отбасындағы жағдайы және ата – аналармен қарым-қатынасы жасөспірімдерде туындайтын негізгі мәселе-ата-аналармен қарым-қатынас мәселесі.

Ата-аналардың балаларға деген көзқарасы балалардың жасына тікелей пропорционалды: бала неғұрлым үлкен болса, қарым-қатынас соғұрлым қиын болады. Мақсаты: баланың жеке өсуі мен дамуы үшін отбасында ең қолайлы жағдайларды қалыптастыруға ықпал ету. Міндеттері:-ата - аналарды жан-жақты психологиялық-педагогикалық ағарту; - отбасы ішіндегі проблемалар мен баламен (жасөспіріммен) өзара қарым-қатынас проблемаларын жеңуге ықпал ететін өзінің, отбасылық және әлеуметтік орта ресурстарын ұғынуға психологиялық көмек көрсету. - отбасыларда балалардың белсенді қоғамдық және әлеуметтік қызметіне оң көзқарас қалыптастыру. Қалыптасқан жағдайға байланысты барлық отбасыларды бес топқа бөлуге болады: 1. Балалар мен ата-аналар арасында өте жақын, достық қарым-қатынаста болатын отбасылар. 2. Достық атмосферасы бар отбасылар. 3. Ата-аналары балалардың оқуына, олардың тұрмысына жеткілікті көңіл бөлетін, бірақ осымен шектелетін отбасылар. Ата-аналар балалардың қызығушылығын елемейді. 4. Ата-анасы балаға бақылау жасайтын отбасылар оған сенбейді, шабуыл жасайды. 5. Қиын жағдайдағы отбасылар.

Ішетін ата-аналар (біреуі немесе екеуі де). Ата-аналар мен жасөспірім балалардың қарым-қатынасы егер ата-аналар өз баласына алаңдаушылық немесе алаңдаушылық сезінсе, онда бұл өз өміріндегі бір нәрсені өзгертуге, оған басқа көзбен қарауға уақыт келді. Ата – аналардың осы жастағы балалардың өміріне тигізетін ең жағымды әсері-оларды қолдау, құрметтеу және сүю. Қаттылық пен дәйектілік-бұл ата-ананың маңызды қасиеттері. Егер сіз балаларыңыздың мейірімді және сүйіспеншілікке толы адамдар болып өсуін қаласаңыз, онда сіз оларға мейірімді және сүйіспеншілікпен қарауыңыз керек. Есте сақтау керек: ересектердің тыйымдары неғұрлым көп болса, соғұрлым нашар.

Бұл дұрыс болады-баланың әрекеттері мен әрекеттеріне деген көзқарасты өзгерту. Ата-аналар неғұрлым сабырлы, байсалды болса, жасөспірім оңай, асқынусыз өтуі мүмкін. Нәтижесінде балалар одан жетілген және тәуелсіз болады. Баланың тәуелсіздікке ұмтылысы-бұл қалыпты, сау қажеттілік. Егер ол ересектер тұрғысынан қолайсыз тәсілдермен көрсетілсе, онда оған тым эмоционалды түрде жауап бермеңіз. Тітіркенуге, айқайға, агрессияға жол бермеңіз, өйткені жасөспірім бақылауды жоғалтқан ата-анасын қаншалықты жиі көрсе, соғұрлым ол оларды құрметтейді.

Егер бұл жағымсыз эмоциялардан арылуға көмектесетін болса, мұның бәрін сіздің балаңыз емес, мысалы, көршілеріңіздің баласы жасайды деп елестетуге тырысыңыз. Сонда сіз не болып жатқанын жүрекке жақын емес деп сезінесіз. Керісінше, бұл таңқаларлық және өкініш сезімдері, бірақ ашулану сезімі емес. Кейбір ата-аналар балаларын құрдастары сияқты емдеу керек. Әрине, мұндай қарым-қатынастың мақсаты ата-аналардың психологиялық мәселелерін баланың иығына аудару қажеттілігі болмаса жақсы. Сіз өзіңіздің балаңызға көкірекшеге жылай алмайсыз, онымен ересек проблемалары туралы кеңес ала алмайсыз, әйтпесе жасөспірім осы дүниеде өзін қауіпсіз сезінеді.

Әрине, сіз баламен кеңесе аласыз, бірақ оған шешім қабылдаудың ауырлығын өзгерту және эмоционалды қолдау алу үшін емес. Болмайды сұрай балаларды жеңілдету біздің қайғы-қасірет. Егер ата-аналар билік болуды тоқтатса, онда балаларға жаман әсер ету оңай. Тәрбиенің мақсаты-балаларымызды бізсіз жүруге үйрету. Егер ата-аналар баланың тәуелсіздік құқығын елемейтін болса, онда ол ата-ананың еркіне бағынып, мойынсұнып, өмірдегі орнын түсіне алмайды. Мұндай бала уақыт өте келе ата-анасынан кек ала бастайды, оның жеке басының тәуелсіз дамуын қысады.

Ата-аналар сіздің балаңыздың дұрыс шешім қабылдай алатындығына деген сенімді дамытуды үйренуі керек және жасөспірімге оның іс-әрекеттеріне деген сенімді сезінуге мүмкіндік беру керек. Оны үнемі кеңес, қамқорлық пен қолдауды қажет ететін дәрменсіз тіршілік иесі деп санауға болмайды. Ойлау тәсілін өзгертуге тырысыңыз: сіз жасағанның бәрі жасөспірімге шешім қабылдауда тәуелсіздік беруге бағытталуы керек. Ата-аналар жасөспірімнің іс-әрекетіне олардың ішкі жағдайының өзгеруімен (реніш, депрессия) емес, сыртқы мінез-құлқының өзгеруімен жауап беруі керек. Балалар сөз бойынша емес, ата-ана әрекеттері мен әрекеттері бойынша оқытылады. Көбінесе ата-аналар баласымен сөйлесіп, өздері туралы, өз тілектері туралы ұмытып кетеді.

Ересектер өздеріне бір минут уақыт қалдырмайды, олар баланың проблемаларын шешуге толығымен сіңеді. Сіздің ойыңызша, баланың өмірін жақсартуға деген осындай ниетте қанша энергия бар? Егер ата-аналар оған қол жеткізуді толығымен жауып тастаса, энергия қайдан пайда болуы мүмкін. Тек бақытты, іске асырылған ата-ана ғана баласын түсініп, бақытты ете алады. Сондықтан, өз қалауыңыздан бас тартпаңыз. Ойланыңыз, өйткені сіз тек балаңызға ғана емес, өзіңізге де қарыздарсыз. Сізде бар және бұрын өзіңіз басқан батыл және еріксіз ойларды тыңдауға тырысыңыз. Құлақ түріңіз ішкі "Мен", ол шын мәнінде қалайды? Ата – ананың өзіне және баласына қатысты жасай алатын ең маңызды нәрсе-өз өмірін өз қолына алу.

Оны өзіңіз қалағандай жасаңыз, содан кейін сіздің балаңыздың өмірі жақсы жаққа өзгереді. Сізге сену үшін баламен қалай қарым-қатынас жасау керек балалар көбінесе ата-аналарымен өздерінің ішкі мәселелерін бөлісуден бас тартады. Балалар ата-аналармен сөйлесудің пайдасыз және тіпті қауіпті екенін біледі. Көптеген ата – аналар, егер олар баласын толығымен қабылдайтын болса, онда ол сол қалпында қалады деп санайды, ал баланы өзгертудің ең жақсы тәсілі-оған сізге ұнамайтынын айту және бұл үшін сын, мораль, бұйрықтар мен сендіру кеңінен қолданылады. Бұл баланың ата-анасынан бас тартуына, олармен сөйлесуді тоқтатуына, сезімдері мен проблемаларын өзімен бірге ұстауына әкеледі. Баламен сөйлесу жеткіліксіз, ең бастысы, сіз онымен қалай сөйлесесіз.

Мысалы, егер бала: "мен мектепке барғым келмейді. Онда үйретілгендердің бәрі қажетсіз фактілер. Сіз оларсыз жасай аласыз", және сіз оған жауап бересіз:"біз де бір кездері мектеп туралы бірдей сезіндік - бұл өтеді". Бала кез-келген (немесе бәрін) жасырын хабарламаны "ести" алады: - "сіз менің сезімдерімді маңызды деп санамайсыз", - "сіз мені осы сезімдермен қабылдамайсыз", - "сіз бұл мектепте емес, менің ішімде екенін сезесіз", - "сіз мені байыпты қабылдамайсыз", - "менің сезімім маңызды емес". Балама жауаптар қандай? Баланың сезімдері немесе проблемалары туралы хабарламаларына жауап берудің ең тиімді әдістерінің бірі – оны көбірек айтуға шақыру.

Мысалы:" маған бұл туралы айтыңыз"," Мен бұл туралы естігім келеді"," Мен сіздің көзқарасыңызға қызығамын"," оны талқылайық","бұл сіз үшін маңызды сияқты". Немесе қарапайым тіркестер: "мен көремін", "қызықты", " дұрыс па?", "Мүмкін емес?", "Қалжыңдамаңыз" және т.б. бұл балаға жеке тұлға ретінде қабылданатындығын және құрметтелетінін, оның пікірлері мен сезімдері сіз үшін маңызды және баға екенін түсінуге мүмкіндік береді. Дұрыс тонды таңдап, апатсыз немесе саркастично жауап бермеңіз – балалар мұны өздерінің жеке басын елемеу ретінде қарастыруы мүмкін.

Есіңізде болсын, адам проблема туралы "сөйлескен" кезде, ол көбінесе ол туралы ойланғаннан гөрі жақсы шешім табады. Назар аударыңыз ғана емес, онда, бұл бала емес, білдіру тұлға, ым, жұмысшының дене тұрысы. Қолдау мен ынталандыруды тек сөзбен ғана емес, сөзбен де білдіріңіз. Бұл сіздің күлімсіреуіңіз, иығыңызда тырнау, басыңызда түйін, көзіңізге қарау, балаңызға тигізу болуы мүмкін. Егер сіз баламен сөйлесуге бейім болмасаңыз, онда ол оны сезінеді және әңгіме пайдасыз болады.

Жасөспірімдердің ата-аналары ... жасөспірімдерге келесі сипаттамалық реакциялар тән екенін білуі керек: 1. Эмансипация реакциясы үлкендердің, мұғалімдердің қамқорлығынан, бақылауынан босату ниетінде көрінеді. Ол әрдайым және барлық жерде "өз жолымен" әрекет етуге, белгіленген жоғары бұйрықтарды, ережелерді бұзуға деген ұмтылыста көрінуі мүмкін. Бұл реакцияның күшеюіне үлкендер тарапынан гипер-қамқорлық, ұсақ бақылау, ең төменгі Тәуелсіздік пен еркіндіктен айыру ықпал етуі мүмкін.

2. Оппозицияның реакциясы балаға деген шамадан тыс шағымдардан, оған шамадан тыс жүктемеден туындауы мүмкін – оқуда үздік оқушы болу, тіл, музыка және т.б. бірақ көбінесе бұл реакция жақын адамдардан әдеттегі назардың жоғалуы немесе күрт төмендеуі салдарынан болады. Жасөспірімдердегі оппозиция реакциясының көрінісі өте алуан түрлі – сабақтан және үйден қашудан бастап өзін-өзі өлтіруге дейін, көбінесе демонстрациялық. Осы мақсатта алкоголизммен немесе есірткіні қолданумен қасақана бравирлеу қолданылуы мүмкін. Барлық осы демонстрациялар: "маған назар аударыңыз-әйтпесе мен жоғалып кетемін!».3. Өтемақы реакциясы-бұл бір саладағы әлсіздік пен сәтсіздікті басқа саладағы жетістіктермен толықтыруға деген ұмтылыс. Ауыр, физикалық әлсіз бала өзінің әлсіздігін құрдастарының арасында беделге ие болуға мүмкіндік беретін оқудағы керемет жетістіктерімен өтейді. Керісінше, оқудағы қиындықтар "батыл" мінез – құлықпен, жаман мінез-құлықпен, нашар жағдайда қоғамға қарсы компанияларға қатысумен толықтырылуы мүмкін. 4. Гиперкомпенсация реакциясы. Мұнда олар әлсіз жерлерде жоғары нәтижелерге табандылықпен және табандылықпен қол жеткізеді. Гиперкомпенсацияның арқасында ұялшақ және ұялшақ ұлдар спорт түрлерін таңдағанда қатал күш – бокс, самбо, ал кекіруден зардап шеккен жасөспірім көркем оқуға беріліп, әуесқой концерттерде өнер көрсетеді.

5. Құрдастарымен топтастыру реакциясы. Жасөспірімдерде өзіндік сана мен топқа жатудың шұғыл қажеттілігі бар. Жасөспірімдерде әлі де саналы "мен бейнесі" жоқ және көбінесе өз түрлерінің ортасында өзін қауіпсіз сезінеді. "Мен" сезімін "Біз" – ден ажырату әлі де қиын-жасөспірімдер рок – топтардың жанкүйерлері, әртүрлі бейресми ұйымдардың мүшелері – панктар, рокерлер, ең нашар жағдайда-фашистер болады. Жасөспірім үшін топ мінез-құлықтың негізгі реттегішіне айналады. Бұл жасөспірімдер арасындағы құқық бұзушылықтардың басым көпшілігі топта жасалатынын түсіндіруі мүмкін. Үлгі байқалады: жасөспірімнің жасы неғұрлым аз болса, топтың құрамы соғұрлым көп болады. Өскен сайын топ мүшелерінің саны азаяды. 16-18 жас аралығында топ 2-3 адамды құрайды.

Жасөспірімдерде жиі кездесетін мінез-құлық бұзылыстары 1. Мінез-құлықтың бұзылуы-бас тарту реакциясы. Бұзушылықтың негізгі себептері: 1. Ата-аналардың құрдастарымен қарым-қатынасына қарсы тұруы, оларға нақты немесе болжалды теріс әсер етеді. 1. Баланың оқу орнын ауыстыруы, әсіресе оның қалауынсыз. Оқу ортасындағы қарым-қатынас пен мінез-құлық стилінің күрт өзгеруі, сүйікті ісімен айналысуға тыйым салу немесе объективті түрде шеттету және т.б. 1. Жасөспірімнің жаңа оқу тобына бейімделуі. Көрініс формалары: қарым-қатынастан, тамақтанудан, үй тапсырмаларынан немесе сабақтардан бас тарту.

Жабырқаңқылық, печальность, күтім-құрдастарымен және мұғалімдермен, олардың баруға байланыс. Көмектің негізгі бағыттары: жасөспірімнің сыртқы мінез-құлық көріністерін бақылау қажет. Жасөспіріммен өзара әрекеттесудің тиімді түрлерін табу маңызды. 2. Мінез-құлықтың бұзылуы-наразылық реакциясы (оппозиция). Бұзушылықтың негізгі себептері: ата-аналардың назарын аудару, өзіңізді жақсы көру. Жасөспірімнің теріс мінез-құлқы басым, себебі ол үшін отбасында оң мінез-құлық үлгісі жоқ. Көрініс формалары:

Әдетте қақтығыс жағдайында жасөспірімнің мақтанышына нұқсан келеді, оның пікірінше, талаптар негізсіз және ата-аналар мен мұғалімдер тарапынан жазалар заңсыз болып табылады. Наразылық реакциясы белсенді де, пассивті де болуы мүмкін. Пассивті пішін жасырын дұшпандықпен, наразылықпен, ересек адамның ренішімен, қолайлы эмоционалды байланыстың жоғалуымен, онымен қарым-қатынастан аулақ болу ниетімен сипатталады. Жиі қарым-қатынас кезінде жасөспірім агрессивтіліктің айқын белгілерін көрсетпестен және оның наразылығының себептерін айтпастан, үнсіз қалуы мүмкін, бұл осы мінез-құлықтың нақты себебін анықтау процесін және ыңғайлы қарым-қатынас орнатуды қиындатады.

Наразылықтың белсенді реакциясы жанжалға бағынбау, дөрекілік, арандату, тіпті агрессивті мінез-құлық, тәрбиенің, жазаның, қорлаудың, қорлаудың дұрыс емес әдістері түрінде көрінеді. Әдетте, мұндай реакция олар үшін тәжірибе көзі болып табылатын адамдарға қатысты туындайды. Көмектің негізгі бағыттары: жасөспірім кезінде мінез-құлықта жағымды дағдыларды қалыптастыру қажет. Алайда мұнда отбасының көмегінсіз мүмкін емес.

Егер үйде өзгерістер байқалмаса және байқалмаса, барлық күш-жігер бекер болады. Егер бала түсінсе, бұл жаңа мінез-құлық оған жақын және сүйікті адамдар тарапынан махаббатты жеңуде жағымды және пайдалы. 1. Мінез-құлықтың бұзылуы - белсенді наразылық реакциясы (қозғалтқыштың "дауылымен"бірге жүреді).

Бұзушылықтың негізгі себептері: психопатиямен ауыратын немесе мидың органикалық зақымдануымен ауыратын балаларға тән. Көрініс формалары: ашуланғанда олар өте агрессивті, жиһазды сындыруы мүмкін, агрессияның ауызша формаларына бейім (әдепсіз сөйлеу). Олар сондай-ақ вегетативті реакцияларды көрсетеді (тершеңдік жоғарылайды, бет қызарады, импульс тездейді, тыныс алу терең және жиі болады). Наразылықтың белсенді нысаны адамның бөтен адамдарға немесе мұғалімдерге алдын-ала келісіп, оның құпияларын ашуға, оған жақын адамдарды немесе сүйікті жануарларды ренжітуге ұмтылуында көрінуі мүмкін.

Көмектің негізгі бағыттары: мұндай мінез-құлық үлгісін қалыптастырудың бастауы, әдетте, жасөспірімнің отбасында жатыр. 1. Мінез-құлықтың бұзылуы-наразылық реакциясы (үйден кету). Бұзушылықтың негізгі себептері: жасөспірімнің мінез – құлқының бұл түрі қайталанатын некелері бар отбасыларға тән, ал олардың мақсаты-ата-анасынан қосымша көңіл бөлу және сүйіспеншілік таныту. Жасөспірімнің бұл мінез – құлқының басты себебі-ата-аналардың назарын өзіне аудару, өзін жақсы көруге мәжбүрлеу, жасөспірімнің теріс мінез-құлқы басым, себебі оның отбасында жағымды мінез-құлық үлгісі жоқ.

Көрініс формалары: олар, әдетте, үйден алысқа бармайды, достарының көзіне түсуге тырысады, сондықтан олар оған назар аударып, үйіне қайтады. Мұндай отбасылардан шыққан жасөспірімдердің мінез-құлқында демонстрация, назар аударуға деген ұмтылыс, олардың мінез-құлқымен таңдану мүмкін. Бұл жағдайда жасөспірімдер, әсіресе ұлдар, алкогольді ішуге, сабаққа қатыспауға және сыртқы келбетін өзгертуге бейім. Көмектің негізгі бағыттары: жасөспірімдерде мінез-құлықта жағымды дағдыларды қалыптастыру, тұрақты Дағдылар мен жағымды уәждерді қалыптастыру қажет. Алайда, мұнда Сіз отбасының көмегінсіз жасай алмайсыз. Егер үйде өзгерістер байқалмаса және байқалмаса, барлық күш-жігер бекер болады.

Егер бала түсінсе, бұл жаңа мінез-құлық оған жақын және сүйікті адамдар тарапынан махаббатты жеңуде жағымды және пайдалы. 5. Мінез-құлықтың бұзылуы-еліктеу реакциясы. Бұзушылықтың негізгі себептері: біреуге еліктеуге деген ұмтылыс. Көрініс формалары: жасөспірімде қозғалмайтын құпияның пайда болуы, алдау, әрекеттердің жеткіліксіздігі. Көмектің негізгі бағыттары: түзету жұмыстарын жүргізудегі ерекше қиындық жасөспірім жақын әлеуметтік ортадан нақты адамның мінез-құлқының теріс тәжірибесін таңдаған кезде туындайды.

Бұл ересек адам немесе алкогольге тәуелді, қылмыстық тарихы бар құрдастар болуы мүмкін. Әдетте, жасөспірім өзінің "досымен"қарым-қатынасының барлық сүйкімділігін түрлі-түсті суреттей отырып, достарын компанияға тартады. Әлеуметтік-проблемалық отбасылардан шыққан балалар ғана емес, сондай-ақ өте гүлденген отбасылардан шыққан жасөспірімдер де теріс әсер етеді. Әдетте, жасөспірімдер әлі де тұрақты моральдық ұстанымға ие емес, ал егер ата-аналар оны қалыптастыруға тиісті көңіл бөлмесе, онда біреу бұл тауашаны толтырады. Теріс көшбасшы үшін басты міндет - ата-аналар мен оқу орнының беделін түсіру.

Жасөспірімдерді бейәлеуметтік топтар мен секталарға тартудың алдын алу бүкіл жұртшылықтың бірлескен ісі болуға тиіс. 6. Мінез-құлықтың бұзылуы-құрдастарымен топтасу реакциясы. Бұзушылықтардың негізгі себептері: құрдастарымен топтасуға деген ұмтылыс жасөспірім балаларға өте тән. Бұл осы жас тобының психологиялық ерекшеліктеріне байланысты. Әдетте, топта көшбасшы пайда болады, ол оң да, теріс те болуы мүмкін. Көрініс формалары: қоғамға қарсы лидері бар топтар үшін белсенді заңсыз және қылмыстық әрекеттер тән, олардың қатарына мүшелердің ең көп саны қатысады.

Мұндай жасөспірімдердің "ұйымы" өз қызметін тартымды, сыртқы жағынан әдемі етуге тырысады, ол үшін жарқын символизмді қолданады. Көмектің негізгі бағыттары: жасөспірімді өзара әрекеттесудің әлеуметтік қолайлы формаларына тарту. Мұнда әртүрлі жасөспірімдер клубтарын, қызығушылық үйірмелерін, қоғамдық ұйымдарды құруда үлкен мүмкіндіктер бар.

7. Мінез-құлықтың бұзылуы-құрдастарымен топтасу реакциясы. Бұзылулардың негізгі себептері: шамадан тыс физикалық және зияткерлік жүктемелерге байланысты жүйке жүйесінің шамадан тыс жүктелуі нәтижесінде пайда болады. Бұл жағдайлар әсіресе сессия, қорытынды бақылау жұмыстары кезінде айқын болады және, әдетте, оқу нәтижелеріне бей-жай қарамайтын және қосымша оқу жүктемелері бар балалар (музыка, Шет тілдері және т.б.) зардап шегеді. ынталылықтармен появленияневрозов мүмкін және разлады отбасында айырылысу, маскүнемдік ата-аналар. Көріну формалары: невротикалық жағдайлардың пайда болу белгілері-бұл баланың қозғыштығы, тітіркенуі, жылауы, шаршауы, летаргия, ұйқышылдық, оқу және оқудан тыс іс-әрекеттегі енжарлық.

Невроздың көрінісі сөйлеу патологиясы (кекіру, уақытша әлсіздік), ұйқының бұзылуы, қозғыштықтың жоғарылауы, энурез болуы мүмкін. Көмектің негізгі бағыттары: балада мұндай белгілерді анықтау медициналық араласудың белгісі болып табылады. "Балалар мен жасөспірімдер арасындағы жыныстық тәрбие және ерте жүктіліктің алдын алу" бағдарламасы құрастырушы: Сартыыл С.С., педагог-психолог қызыл 2017 түсіндірме жазба жасөспірімдер жүктілігі – қоғам мәселесі. Неліктен біздің уақытта ерте жүктіліктің көптеген жағдайлары бар? Мұның себептерін қоғамдағы моральдың төмендеуі, ерте мектеп жасынан бастап гигиеналық және санитарлық білім берудің бірыңғай жүйесінің болмауы, салауатты өмір салтын қалыптастыру сияқты факторлар деп санауға болады.

Нәтижесінде жастар өз денсаулығына, соның ішінде репродуктивті денсаулығына жауапсыз қарайды. Жас ұрпақтың үйлесімді дамуында жыныстық тәрбие маңызды рөл атқарады-бұл қиын және өте нәзік мәселе, ол отбасының, мектептің және дәрігерлердің жүйелі жұмысын талап етеді. Қазіргі уақытта жасөспірімдерде ерте жүктіліктің алдын алу қажеттілігі туралы мәселе өткір тұр. Бұл соңғы жылдары алғашқы жыныстық қатынасқа түсу жасы үнемі төмендеп келе жатқандығына байланысты. Ерте жүктілік бұл 13 пен 18 жас аралығындағы жүктілік.

Бұл уақытта қыздарда өтпелі жас, гормоналды өзгерістер болады. Медициналық стандарттар бойынша 18 жасқа дейінгі жүктілік ерте деп саналады. Осы жасына байланысты әйел ағзасы толықтай да пісіп қалды және дайын вынашиванию және рождению ребенка. Ерте жүктіліктің көпшілігі жоспарланбаған. Статистика көрсеткендей, Ресейде жүктіліктің 70% түсік түсірумен, 15% түсік түсірумен және тек 15% босанумен аяқталады. Бірақ осы 15% - ның ішінде босану кезінде баланың немесе ананың қайтыс болу қаупі бар.

Ерте жүктіліктің негізгі проблемасы жыныстық тәрбиенің жеткіліксіздігі немесе оның болмауы деп саналады. Көптеген отбасыларда бұл тақырыптар тыйым салынған деп саналады. Негізінен, қалаусыз жүктілік мәселесін шешу 90% үйдің жағдайына және ата-ананың тәрбиесіне байланысты. Яғни, егер анамен психологиялық байланыс бұзылса және қыз ата-анасынан түсінік таппаса, онда ол "қарамастан"сияқты қауіпті өмір салтын ұстануға тырысады. Балалар үшін кітаптар мен контрацепция құралдарын сатып алу жүктілік қаупін төмендетпейді, өйткені ең алдымен олардың денсаулығы мен әлеуметтік мүмкіндіктерін сақтау үшін ұқсас әдістерді қолдануға деген ынтасын ояту керек.

Сондықтан жасөспірім кезіндегі ерте жүктілік көбінесе дұрыс емес жыныстық тәрбиенің салдары болып табылады. Осылайша, ерте жүктіліктің алдын-алу отбасының шешуші рөлімен барлық қызметтердің өзара әрекеттесуінде тиімді болады. Барлық деңгейлерде жасөспірімдердің жыныстық сауаттылығы мәселелеріне тиісті көңіл бөлу қажет. Тек бірлескен күш-жігермен ғана маңызды нәтижелерге қол жеткізуге және болашақта проблемалардың алдын алуға болады. Мақсаты-студенттерге белгілі бір гигиеналық білім мен дағдыларды үйретуге жағдай жасау, адамның жоғары мақсатының санасын ғана емес, сонымен бірге оның болашақ ұрпақтың денсаулығы, өмірі мен болашағы үшін жауапкершілігін тәрбиелеу.

Міндеттері: - профилактикалық іс - шаралар жүргізу; - салауатты өмір салтын насихаттау (санбюллетени, плакаттар, Кинофильмдер көрсету, дәрістер, әңгімелесулер және т. б.); - өз ағзасының ерекшеліктері мен қажеттіліктерін тану арқылы физикалық, психикалық және рухани денсаулықты жетілдіруге деген ұмтылысты ояту; - оқушыларды денсаулықты сақтауға және нығайтуға, аурулардың алдын алуға ықпал ететін факторлар туралы біліммен байыту; - оқушылардың әлеуметтік-гигиеналық, отбасылық-адамгершілік тәрбиесі;

-ата-аналарға медициналық-психологиялық білім беру: балалардың жыныстық дамуының негізгі кезеңдері туралы, жасөспірімдердің репродуктивті әлеуеті, балалардың басынан кешкен қиындықтары және физикалық күтімнің ерекшеліктері туралы түсінік алуға көмектесу; - қажетсіз жүктіліктің медициналық алдын-алу; - жасөспірімдер мен жастарды болашақ жауапты ата-аналарға дайындау; - отбасы мен мектеп арасындағы байланысты нығайту

Бағдарламаның күтілетін нәтижелері: әрбір жасөспірімде отбасының адамгершілік идеалы қалыптасуы, оның құндылығы мен адам үшін өмірлік әл-ауқаттың, денсаулықты сақтаудың, жеңілдетудің, өмірлік қиындықтарды жеңудің негізі ретіндегі қажеттілігін түсінуі тиіс. Балалар мен жасөспірімдер арасындағы ерте жүктілік санының өсуін жеңу. Отбасын нығайту, салауатты өмір салты бар отбасыларды көбейту. Бағдарлама қызметтің үш бағытынан (модульден)тұрады:

№ 1 Модуль - педагогикалық ұжыммен жұмыс-педагогикалық кеңестер-семинарлар № 2 Модуль - Ата - аналармен жұмыс (ата - аналарға жыныстық тәрбиенің негізгі кезеңдері туралы және баланың дұрыс жыныстық дамуы үшін оңтайлы жағдай жасау туралы түсінік алуға көмектесу): - ата - аналар жиналысы, - ата - аналар қонақ бөлмелерінің жұмысы: "ана нәзіктігі", "қамқор ата - ана" ата-ана шеберлігі студиясы және т.б. - Тақырыптық Диалогтар, - дәрістер мен әңгімелер, - жеке жұмыс, - мектеп сайтында ақпарат орналастыру, - БАҚ-та мақалалар жариялау.

№ 3 Модуль-оқушылармен жұмыс (жас ерекшеліктерін ескере отырып, балаларға жынысына байланысты белгілі бір білім мен дағдыларды үйрету): - әңгімелер, - тақырыптық кештер, - сынып сағаттары, - тесттер, - конкурстар, - тренингтер,-зияткерлік - танымдық ойындар, - адамгершілік сабақтары, - мамандармен кездесулер және т. б.

№ 1 МОДУЛЬ-педагогикалық ұжыммен жұмыс № р / с іс-шаралар өткізу мерзімі Жауаптылар 1. Педагогикалық кеңестер: "жыныстық тәрбие тұлғаның үйлесімді дамуының құрамдас бөлігі ретінде" * жыныстық тәрбие бағдарламасын қабылдау * жыныстық тәрбие бағдарламасы аясында жасалған жұмысты талдау қараша наурыз айлары * оқушылардың жыныстық тәрбиесі бағдарламасын іске асыру нәтижелері қазан қараша қаңтар маусым директордың орынбасарлары

2. Сынып жетекшілерінің, педагог - психологтардың, педагог-ұйымдастырушының семинарлары • * "сынып жетекшісіне көмек" • оқушылардың жыныстық тәрбиесі бойынша жұмысты ұйымдастыру бойынша әдістемелік ұсынымдар) * "балалардың отбасылық-адамгершілік тәрбиесі". Тәжірибе алмасу * "психо-эмоционалды жағдайды өзін-өзі реттеу қараша қаңтар наурыз директордың орынбасарлары" № 2 МОДУЛЬ-ата-аналармен жұмыс №р/н іс-шаралар өткізу мерзімі Жауаптылар 1. Жалпы мектептік ата-аналар жиналысы • * "қыздардың репродуктивті денсаулығын қорғау" • "жасөспірімдердің Гендерлік мінез-құлқы" * " баланы тыңдау. Қалай?"қыркүйек ақпан сәуір директордың орынбасарлары

Қолдау-балалармен сындарлы қарым-қатынас стратегиясы ретінде. * Біздің балаларымызда жауапкершілікті қалай дамыту керек. Жауапкершілік деңгейлері мен компоненттері. * Ата-аналардың сезімдері мен балалардың сезімдері. Сезімдерді білдіру ережелері. * Жақсы мінез-құлықты ынталандыру. Тиімді мадақтау қандай болуы керек? Ынталандыру түрлері. * Жыныстық тәрбие туралы танымал ғылыми фильмдерді қарау қараша желтоқсан ақпан наурыз сәуір 4. Сыныптық ата-аналар жиналысын тоқсан сайын 1 рет өткізу сынып жетекшілері 5. Ата-аналарға арналған әдістемелік ұсыныстар мен мақалаларды білім бөлімінің сайтына орналастыру. Үнемі ОТП. мектеп сайты үшін директордың орынбасарлары 6. Оқушыларды оқыту және тәрбиелеу мәселелері бойынша педагогикалық көмек көрсету бойынша жеке жұмыс қажеттілігіне қарай Педагогпсихолог әлеуметтік педагог № 3 МОДУЛЬ-оқушылармен жұмыс (жас ерекшеліктерін ескере отырып) №р/н іс-шаралар өткізу мерзімі Жауаптылар 1-4 сыныптар

1. Әңгімелер: * дене күтімі сынып жетекшілері * шаш күтімі * әдемі тырнақтар * киім мәдениеті * бет терісіне күтім жасау * күн тәртібін сақтау * жеке гигиена * дұрыс тамақтану * ұйқы режимі * жаман әдеттер әлеуметтік педагог мектептің медицина қызметкері 2. Сынып сағаты: Дені сау болу-сәнді! - Сіз өзіңіз туралы бәрін білесіз бе? Дене туралы жалпы идеялар: органдардың құрылымы мен орналасуының жоспары. Негізгі функциялары ағзаның өсуі, дамуы, ойнату ұрпақтарының. Өмір сүру ұзақтығы мен өмір сапасы, өмірдің мәні. Салауатты өмір салты. Күн тәртібі.

Гигиена. Қауіп факторлары және жаман әдеттер. Қазіргі әлемде ең көп таралған аурулар. Бағыт бойынша шығу сынып жетекшілері 3. Қыздар мен ұлдарды жеке гигиена ережелерін бір жыл бойы оқыту мектептің медицина қызметкері 4. Денсаулық күні қаңтар 5-8 сыныптар 1. Жыл бойы достық пен махаббат туралы сынып сағаты Сынып жетекшілері 2. Жаңа жоба жаңа міндеттер жүктейді: * Доблесть ұлдарға, ұлдар, еркектер — батыл мейірімділік емес, биліктегі, қатыгездік. Бостандық-басқалардың қысымымен емес * қыздың сүйкімділігі-ұлдардың мінез-құлқына еліктеуде емес, қарапайым қадір-қасиетте, жұмсақ сыпайылықта, тазалық пен дәлдікте * "жақсы адам" нені білдіреді * ерекшеліктері. Әлсіздік. Ақаулары * Біл құрметтеуге, адамдар мен өзіне.

* Салауатты өмір салты. * Дене шынықтыру-оның негізі, жалпыадамзаттық мәдениеттің бөлігі. * Әзілдер. Озорство. Құқық бұзушылық. Жыл бойы сынып жетекшілері қылмыс жасады. * Жасөспірім кезеңі (ерте Жастық шақ) * ересек өмірге дайындық кезеңі, жанның қалыптасуы. * Ар-намыс ұғымы * жастар-өзін-өзі бекіту уақыты, * биологиялық және әлеуметтік жетілу ұғымы. * Физикалық жетілу. Рухани. Әлеуметтік. 3. Гинекологиялық және урологиялық аурулар. ЖЖБИ. Дәрігер мамандардың кестесі бойынша ОАА мамандары

4. Денсаулық күні дене шынықтыру мұғалімінің тоқсанына 1 рет 5. Мектеп мұғалімдерінің жоспарына сәйкес махаббат туралы ертегілер, әңгімелер әдебиет мұғалімдері 9-10 сыныптар 1. "Психоэмоционалдық жүзжылдықтардың өзін-өзі реттеу әдістері. Ағзаның стресске реакциясы " қаңтар педагог-психолог

2. "Ерлер мен әйелдердің психологиялық ерекшеліктері" тренингін өткізу: -психологиялық жетілу туралы түсінік-ерлер мен әйелдердің қарым-қатынасындағы мінез-құлық ерекшеліктері-ерлер мен әйелдер айтқандай және тыңдайды (ақпаратты өңдеу әдістері туралы) сәуір-мамыр педагог-психолог 3. Жыл бойы бейнероликтерді қарау әлеуметтік педагог 4. Сынып сағаты: "бақыт адамның қолында ма?"Сынып жетекшісінің жоспары бойынша сынып жетекшілері

5. Сынып сағаты:" еркектік қадір-қасиет және тектілік " ақпан сынып жетекшілері 7. Сынып сағаты:" тұлға және өзін-өзі тәрбиелеу" сынып жетекшісінің жоспары бойынша сынып жетекшілері 8. "Ашық әңгіме" айдарынан (бір жыныстағы әңгімелер): емхананың жоспары бойынша дәрігерлер мамандар * Адам физиологиясы. * Сіз өзіңізді білесіз бе? * Тәуелсіз өмір табалдырығында. * Құпиялар, жұмбақтар, эпифаниялар. * Досыңыздың денсаулығына ұқыпты қарау. * Ұлдар мен қыздардың достығы. * Өзіне-өзі және өзара көмек көрсету. * Ана болу-әйелдің ең жоғары міндеті.

* Ана бақыты * ұлдар мен қыздардың қарым-қатынасы.* Контрацепция әдістері. * Қорғалған болу қаншалықты маңызды. * ЖҚТБ-ның алдын алу жолдары ОАА 9. Гинекологиялық және урологиялық аурулар. ЖЖБИ. Дәрігер мамандардың кестесі бойынша ОАА мамандары 10. Аборт, аборттың алдын алу. Контрацепция. - Жүктілікті үзу (мерзімі, әдістері, заңнамасы). - Аборт-физиологиялық тұрғыдан адамға қарсы агрессия. - Аборттың алдын алу. - Дәрігер мамандардың кестесі бойынша контрацепцияның заманауи құралдары мен әдістері дәрігерлер ОАА мамандары 11. Денсаулық күні дене шынықтыру мұғалімінің тоқсанына 1 рет

12. "Ата-аналар университеті" мектебінде ата-аналарды, оқушыларды жыныстық тәрбие мәселелері бойынша бір жыл бойы оқытуды ұйымдастыру директордың орынбасары 1-қосымша. "Қыздардың репродуктивті денсаулығын қорғау" Жалпы мектептік ата – аналар жиналысы дәрісінің тақырыбы репродуктивті денсаулық-бұл репродуктивті жүйе аурулары болмаған кезде, яғни өмірдің барлық кезеңдерінде бала тууды қамтамасыз ететін жүйенің толық физикалық, психикалық және әлеуметтік салауаттылығы.

Басқаша айтқанда, репродуктивті денсаулық – бұл дені сау балалардың дүниеге келуі мен отбасын құру мүмкіндігін анықтайтын дене жағдайы. Жасөспірім деген кім. 12 жастан 18 жасқа дейінгі жасөспірім немесе өтпелі кезең-бұл әр адам өмірінің маңызды, жауапты және қиын кезеңі. Осы кезеңде өзіңіз туралы және айналадағы шындық туралы идеялар өзгереді. Балалар әлемінен ересек адамға ауыса отырып, жасөспірім әлі күнге дейін екеуіне де тиесілі емес.

Әр адам (өзінің еңбегі, ерекшеліктері, кемшіліктері бар) – жалғыз, дәл сол екінші жоқ. Дәл жыныстық және физикалық жетілу кезеңінде сіз өзіңізге және денеңізге мұқият және құрметпен қарауыңыз керек, өйткені өсу процесі жүреді және бұл оңай емес. Репродуктивті жүйе немесе басқаша-көбею жүйесі (жыныстық жүйе).

Әйел жыныс мүшелері сыртқы және ішкі болып бөлінеді. Лабия жыныстық жарықшақты жабады және жыныстық жетілу кезінде шашпен жабылады. Қынап жыныстық функцияны орындаумен қатар, етеккір қанын және жатыр мойны мен жатыр денесінің бездерін шығаратын канал ретінде қызмет етеді. Әдетте, вагинальды разряд ақшыл түске ие және әр қызға тән иісі бар.

Дені сау қызда секрециялар саны шамалы. Көптеген секрециялардың пайда болуы немесе олардың жағымсыз иісі көбінесе қабыну ауруын көрсетеді. Жатыр, фаллопиялық түтік және аналық бездер ішкі жыныс мүшелеріне жатады. Жыныстық жетілудің басталуымен және жыныстық функцияның жойылуынан бұрын, организмде пайда болатын гормондардың әсерінен аналық безде және жатырда келісілген циклдік өзгерістер болады. Менструация-гормоналды өзгерістерге байланысты жыныс жолдарынан циклдік қан кету. Көптеген қыздар бірінші етеккір пайда болады арасында 11 және 13 жыл.

Бір бағытта немесе басқа бағытта ауытқулар болуы мүмкін. Бұл қалыпты жағдай. Тіпті апалы-сіңлілерде де менструация әрдайым бірдей жаста басталмайды. Бірінші етеккір-бұл жыныстық жетілудің негізгі белгісі, бұл дененің жүктілікке қабілеттілігін көрсетеді. 15 жасында менструация болмаған жағдайда, қыз міндетті түрде акушер-гинекологпен кеңесу керек. Келесі жағдайды ерекше атап өткен жөн: салмақ жоғалтқысы келетін көптеген қыздар әртүрлі диеталарға жүгінеді. Осыған байланысты, жасөспірім кезіндегі қыздарда күшті салмақ жоғалту етеккір циклінің тұрақты бұзылуына, кейде етеккірдің толық болмауына әкелетінін білу керек, бұл қалпына келтіру өте қиын.

Менструациямен байланысты кейбір проблемалар. Менструация әдетте 2-ден 7 күнге дейін созылады, әртүрлі айлардағы ұзақтығы әртүрлі болуы мүмкін. Ауыр дене белсенділігі етеккір ағымының саны мен ұзақтығын арттырады деп саналады. Екінші жағынан, кейбір қыздар спортпен шұғылдану кезінде етеккірдің көптігі төмендейді деп мәлімдейді. Менструальды разрядтың өзіне тән иісі бар, бірақ егер сіз осы кезеңде жоғары гигиена ережелерін сақтамасаңыз, онда иіс жағымсыз болуы мүмкін.Менструацияның прекурсорлары іштің төменгі бөлігіндегі кішкентай ауырсыну, бас ауруы, жүрек айну және көңіл-күйдің өзгеруі болуы мүмкін: шашыраңқы назар, ұйқысыздық, ашуланшақтық, жылау және тіпті салмақ көтеру. Мұндай өзгерістер белгілі бір гормондардың әсерінен пайда болады және етеккірдің басталуымен жоғалады. Сондықтан сіз осындай ықтимал белгілер туралы біліп, 2-3 күн тыныш күтуіңіз керек. Егер менструация қатты ауырсынумен бірге жүрсе, мүмкін емдеу үшін міндетті түрде акушер-гинекологпен кеңесу керек.

Следует помнить, что когда у девочки начнётся менструация или даже незадолго до наступления первой менструации, существует способность забеременеть. Но это не означает, что девочка готова к половой жизни и к тому, чтобы стать матерью! Правила личной гигиены. В подростковом возрасте ко времени полового созревания девочка должна соблюдать правила гигиены половых органов. Во время менструации половые органы особенно восприимчивы к инфекции в связи с некоторым снижением защитных сил организма и наличием раневой поверхности в матке. Мыться лучше под душем, принимать ванну и посещать баню не следует. Обмывать половые органы рекомендуется тёплой водой.

Есіңізде болсын, қыз менструацияны бастағанда немесе алғашқы етеккір басталғанға дейін, жүкті болу мүмкіндігі бар. Бірақ бұл қыздың жыныстық қатынасқа және ана болуға дайын екенін білдірмейді! Жеке гигиена ережелері. Жасөспірім кезінде жыныстық жетілу кезеңінде қыз жыныс гигиенасының ережелерін сақтауы керек. Менструация кезінде жыныс мүшелері ағзаның қорғаныс қабілетінің төмендеуіне және жатырда жара бетінің болуына байланысты инфекцияға әсіресе сезімтал. Душта жуған дұрыс, ванна қабылдауға және ваннаға баруға болмайды. Жыныс мүшелерін жылы сумен жуу ұсынылады.

Әсері соншалықты ауыр, оларды қолдануды тек "жаман әдеттер" ретінде сипаттауға болмайды, өйткені олар денсаулыққа ғана емес, көбінесе жасөспірімнің өміріне де қауіп төндіреді. Жасөспірім өзінің денсаулығы ғана емес, сонымен бірге болашақ балаларының денсаулығы оның өмір салтына, әдеттеріне тікелей байланысты екенін түсінуі өте маңызды. Никотин, алкоголь денсаулықты бұзады, барлық органдар мен жүйелерге теріс әсер етеді, оның ішінде репродуктивті жүйеге түзетілмейтін зиян келтіреді, ал нашақорлық әрдайым жас кезінде өлім болып табылады.

Ата-аналардың салауатты өмір салты дені сау және мықты балалардың дүниеге келуі үшін өте маңызды. Жасөспірімнің денсаулығына қауіп факторлары: белсенді емес, дұрыс тамақтанбау, темекі шегу, алкоголь, есірткі және басқа да улы заттарды қолдану, үйде, мектепте, достарымен эмоционалды және психикалық шиеленістер, сонымен қатар экологиялық факторлар. Салауатты өмір салты-бұл денсаулықты нығайтуға, аурулар мен жазатайым оқиғалардың алдын алуға көмектесетін өмір салты. Жасөспірімнің денсаулығына оң әсер ететін факторлар: күнделікті режимді сақтау, дұрыс тамақтану, қатаю, спорт, ересектермен, ата-аналармен және достармен жақсы қарым-қатынас.

"Денсаулық-зор байлық!"- бұл мақалдың терең мағынасы бар. Салауатты өмір салтын қалыптастыру жас адамның өз денсаулығына саналы көзқарасын қалыптастыру үшін туғаннан басталуы керек. Жасөспірім қыз және жүктілік. Жасөспірім кезіндегі жүктілік әрқашан жағымсыз. Біріншіден, жасөспірімдердегі жүктілік денсаулыққа неғұрлым жас болса, соғұрлым жоғары қауіп тудырады. Бір жағынан, бұл жас ана үшін қиын сынақ, екінші жағынан, ересек әйелге қарағанда әлсіз туылуы мүмкін баласы үшін. Жас кезінде жүктілікті тоқтату денсаулыққа ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін, содан кейін бедеуліктің дамуы мүмкін.

Репродуктивті функцияның күйіне әсер ететін факторлардың бірі-қажетсіз жүктіліктің алдын алу. Жасөспірім қыздың жүктілігі туралы мәселе әсіресе қиын. Аборт, әсіресе алғашқы жүктілік кезінде, ауыр психологиялық жарақат алып, ұрпақты болу саласындағы елеулі бұзылуларға және болашақта балалы бола алмауға әкелуі мүмкін. Контрацепция (қажетсіз жүктіліктен қорғау) өте маңызды және өте маңызды мәселе. Айта кету керек, жасөспірімдерге жасөспірім кезінен бас тарту репродуктивті денсаулықты қорғаудың ең жақсы құралы екендігі туралы хабарлау керек.

Однако, если подросток принял решение начать половую жизнь, то следует заранее узнать о средствах защиты от нежелательнойбеременности и инфекциях, передаваемых половым путём. Формирование осознанного родительства. Потребность в определении ценностей, приоритетов и смысла жизни в юности ощущается особенно остро. В современном обществе основными общечеловеческими ценностями являются семья, здоровье, образование и работа. Очень важен момент формирования шкалы ценностей в подростковом возрасте - в период постепенного вхождения во взрослую жизнь, где приоритетным должна стать ценность создания семьи. Само слово «родительство» часто сбивает с толку. Что в нем содержится - способность родить? Конечно нет, все хорошо знают, что самое главное как раз и начинается после появления ребенка.

Өйткені, әр қадам, әр қадам, әр жетістік – бұл ата-ана махаббатының, еңбектің, үміттердің, уайымдар мен толқулардың нәтижесі. Ата-ана болуға деген интуитивті ұмтылыстың артында үлкен жауапкершілікті сезіну маңызды. "Ата-ана" болу процесі баланың пайда болуына байланысты өздігінен жүрмейді. Жүктілік-бұл ата-ана жолының нақты бастауы. Жүктілік кезіндегі және бала туылғаннан кейінгі ата-аналардың міндеттері бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленсе де, ананың жүктілік кезінде қалай өмір сүретіні және бала туылғаннан кейін оның ата-аналық функцияларын қалай атқаратындығы белгілі бір сабақтастық болып табылады.

Ата-анаға деген оң көзқарас бала пайда болғанға дейін дамиды және ол тек оған күтім жасау процесінде қалыптасады. Бұл ересек адамның баланың пайда болуына байланысты кездесетін әлеуметтік рөлдің функциялары мен ерекшеліктеріне қаншалықты дайын екендігімен анықталады. Сонымен, неге дайын болу керек? Мұндай ғылым бар - перинаталды психология.

Оның мақсаты-бала туылғанға дейін ата-ананы құру. Тек жүктілік пен босануға ғана емес, ата-анаға да дайындық. Адамның ата-ана болу қажеттілігі автоматты түрде басталмайды, бірақ қалыптасудың ұзақ жолы бар. Бұл даму жолы Онтогенез деп аталады. Баланы ата-анасынан бөлек қарастыруға болмайды. Бұл бүкіл жүйе. Әрине, дамудың алғашқы кезеңдеріндегі ең маңыздысы-ананың баламен қарым-қатынасы. Ананың әсері үлкен, тіпті оның болмауы да әсер етеді. Әке-бұл одақты уақытқа дейін қорғайтын "буфер". Содан кейін-үлкен жүзуге апаратын" кеме".Сарапшылардың пікірінше, адамның ата-аналық мінез-құлқының негізі өмір бойы қалыптасады, қолайлы және қолайсыз факторлардың әсерін сезінеді. Бала пайда болған кезде әр ана мен әкеде ата-ана мазмұнының "бастапқы" деңгейі болады. Мамандардың айтуынша: "ата-ана-үш ұрпақтың тәжірибесі". Ол қалай қалыптасады, қандай факторларға байланысты, қалыптасудың қандай кезеңдері өтеді? Ата-ана саласын дамытудың келесі кезеңдері бөлінеді: 1) 3 жасқа дейінгі өз анасымен "өзара әрекеттесу" кезеңі. Дәл осы кезеңде анамен қарым-қатынаста бала әлемге деген негізгі сенімді қалыптастырады, оны кейінгі өмірде толықтыру мүмкін емес. Ананың баламен қалай қарым-қатынас жасауы, баланың қажеттіліктерін уақтылы және сапалы түрде қанағаттандыруы маңызды (қарым-қатынас, ойын, жанасу).Ол қажеттіліктерді уақтылы қанағаттандырады ма (бірден емес, бірден емес, өз уақытында). Ананың білімі, дағдылары болуы керек. Жағдайды түсіну және ондағы әрекет ету қабілеті, баланың сигналдарына сезімталдық балада әлемнің бейнесін және негізгі сенімді қалыптастырады, ал алынған бейсаналық тәжірибе жүйке жүйесін тұрақтандырып қана қоймайды, сонымен қатар оның барабар "ата-ана мінез-құлқын"қалыптастыруға негіз болады. 2) ойын кезеңі және мектепке дейінгі жастағы құрдастарымен өзара әрекеттесу. Ойын іс-әрекетінде, "қыз-ана", "отбасы"сюжеттік-рөлдік ойын процесінде ата-ананы дамыту. Қуыршақты нәрестемен сәйкестендіру, баланың бейнесіне (қуыршаққа) жағымды эмоционалды қатынасты қалыптастыру. Бұл ұлдарға да тән, олар ересектердің көмегімен "отбасының әкесі"рөлін қуана-қуана қабылдайды. Бұл аз тәжірибе және "отбасылық рөлдерді"сынап көру. 3) бала күту кезеңі. Баланың інісімен, қарындасымен, туысымен, көршісінің баласымен байланысы. Осы кезеңде тірі баламен қарым-қатынас жасау дағдылары мен стильдері дамиды; тірі балаға ата-ананың барлық қалыптасқан компоненттерін бекіту; баламен өзара әрекеттесуден жеке тәжірибенің пайда болуы; ересек іс-әрекетке қатысу; болашақ ата-ана болу қажеттілігін дамыту негізін қалыптастыру; балаға түсіну мен қарым-қатынасты қалыптастыру.

Дене бұл саналы "тәртіпке" репродуктивті саладағы проблемалармен жауап береді. Бірақ бұл қорқынышты! Сонымен, ата - ана болу-бұл үш ұрпақтың тәжірибесі екенін есте ұстаған жөн жасөспірім сізде және сіздің болашақ балаларыңызда осы әлемге жаңа сәбиді қуанышпен қабылдауға жеткілікті тәжірибе, тілек пен қажеттілікті қалыптастырудағы маңызды буын! Қосымша 2. Мектепішілік ата-аналар жиналысының "жасөспірімдердің Гендерлік мінез-құлқы" дәрісінің тақырыбы "гендер" термині жыныстық айырмашылықтардың табиғи емес, әлеуметтік себебін зерттеу үшін ғылыми контекстке енгізілді."Егер Жыныс Әйел мен ер адамның арасындағы физикалық, физикалық айырмашылықтарға қатысты болса, онда "гендер" ұғымы олардың психологиялық, әлеуметтік және мәдени ерекшеліктеріне әсер етеді. Жыныс пен жынысты ажырату өте маңызды, өйткені әйел мен ер адамның арасындағы көптеген айырмашылықтар табиғатта биологиялық емес себептерге байланысты. Егер адамның жынысы биологиялық тұрғыдан анықталған болса, онда жыныс (жыныс) мәдени және әлеуметтік тұрғыдан анықталады.

Сонымен, екі жыныс (еркек және әйел) және екі жыныс (еркек және әйелдік) бар" негізгі гендерлік айырмашылықтар ұлдарда басым болады қыздарда басым болады математикалық қабілеттер лингвистикалық қабілеттер кеңістіктік бағдарлау әлеуметтік интеллект физикалық және тікелей агрессия жанама және ауызша агрессия әрекет нәтижесіне бағдарлау қарым-қатынасқа бағдарлау білім берудегі гендерлік айырмашылықтар ұлдар мен қыздар, әйелдер мен ерлер арасындағы айырмашылықтар:

• в условиях, определяющих доступ к образованию, мотивацию к учению; • уровень достижений в процессе образования и уровень достигаемой ступени образования в принципе; • в отношениях с педагогами и различное отношение педагогов к мальчикам и девочкам; • различия в предложении предметов и программ, профилей обучения; • проблемы, возникающие у мальчиков и девочек в процессе образования, обусловленные социально-экономическими показателями жизни общества и существующими в нем традициями (Л.В.Штылева) • білімге қолжетімділікті, оқуға деген ынтаны айқындайтын жағдайларда; • білім беру үдерісіндегі жетістіктер деңгейі және білім берудің қол жеткізілген сатысының деңгейі негізінде; • педагогтармен қарым-қатынаста және педагогтардың ұлдар мен қыздарға деген әр түрлі қатынасы; • пәндер мен бағдарламалар, оқыту бейіндерін ұсынудағы айырмашылықтар; * қоғам өмірінің әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштеріне және ондағы дәстүрлерге негізделген білім беру үдерісінде ұлдар мен қыздарда туындайтын проблемалар (Л. в. Штылева)

* Кеңістіктік (кеңістіктегі позицияны есте сақтауда) Гендерлік сәйкестікті қалыптастыру I-сурет: • өзін-өзі бейнелеу, • гендерлік стереотиптер, • сіздің физикалық және жеке қасиеттеріңіз туралы идеялардың жиынтығы, • сіздің өмірлік және кәсіби жолыңыз туралы идеялар. Өзін-өзі бағалау: • өзін-өзі бейнелеу • гендерлік стереотиптер * сіздің физикалық және жеке қасиеттеріңіз туралы идеялардың жиынтығы * сіздің өмірлік және кәсіби жолыңыз туралы идеялар мінез-құлық ерекшеліктері • сөйлеудегі, сыртқы келбетті безендірудегі, мінез-құлықтағы гендерлік ерекшеліктердің тұсаукесері • Гендерлік рөлдер • психосексуалдық бағдарлар * мамандық таңдаудағы басымдықтар

Қосымша 3. "Баланы тыңдаңыз. Қалай?"Баланың қиындықтарының себептері көбінесе оның сезім аймағында жасырылады. Содан кейін практикалық әрекеттер – көрсету, үйрету, бағыттау – оған көмектесе алмайсыз. Мұндай жағдайларда... оны тыңдау жақсы. Рас, біз үйренгеннен басқаша. Психологтар "көмекші тыңдау" әдісін тапты және егжей-тегжейлі сипаттады, әйтпесе оны "белсенді тыңдау"деп атайды.

Мен айтылғанды қысқа қайталаймын. Егер балада эмоционалды проблема болса, оны белсенді тыңдау керек. Белсенді әнді бала – бұл "қайтаруға" оған әңгіме, ол үшін сізге жобасы, бұл ретте деңгейін белгіледі, оның сезімі. Мысал: ұлы: "ол Менің машинамды алып кетті!", анам: "сіз оған қатты ренжіп, ашуланасыз."Мен бірден байқаймын: мұндай жауаптар сізге ерекше және тіпті табиғи емес болып көрінуі мүмкін. Айтуға әлдеқайда оңай және таныс болар еді: - жақсы, ештеңе жоқ, ойнайды және береді ... бұл жауаптың барлық әділдігі үшін оның бір кемшілігі бар: баланы өз тәжірибесімен жалғыз қалдырады. Ата-ана өзінің кеңесі немесе сыни ескертуі арқылы балаға оның тәжірибесі маңызды емес екенін, ол ескерілмейтінін айтады. Керісінше, белсенді тыңдау әдісіне жауаптар ата-ананың баланың ішкі жағдайын түсінгенін, ол туралы көбірек естіп, оны қабылдауға дайын екенін көрсетеді. Ата-ананың мұндай тура жанашырлығы балаға ерекше әсер қалдырады (мен ата-ананың өзіне де, кейде одан да көп әсер ететінін байқаймын). Белсенді тыңдаудың маңызды ерекшеліктері: 1. Егер сіз баланы тыңдағыңыз келсе, оған бет бұруды ұмытпаңыз. Сондай-ақ, оның және сіздің көздеріңіздің бір деңгейде болуы өте маңызды. Егер бала кішкентай болса, оның жанына отырыңыз, оны қолыңызға немесе тізеңізге алыңыз, сіз баланы өзіңізге сәл тартып, жақындауға немесе орындықты оған жақындатуға болады. Басқа бөлмеде жүргенде, плитаға немесе раковинаға ыдыс-аяқпен қарап, теледидар көріп, оқып жатқанда баламен сөйлесуден аулақ болыңыз.

Олар уақыт өте келе олар өздеріне көбірек шыдамдылық таныта бастайды, балаға ашуланбайды, оның қалай және неге жаман екенін жақсы көреді дейді. Белсенді тыңдаудың "техникасы" ата-аналарды өзгерту құралы болып табылады. Біз оны балаларға "қолданамыз" деп ойлаймыз және ол бізді өзгертеді. Бұл оның керемет жасырын қасиеті. Белсенді тыңдау-бұл баламен жақсы қарым-қатынас орнатудың жолы, сіз оны барлық сәтсіздіктермен, қиындықтармен, тәжірибелермен қабылдайтындығыңызды көрсету тәсілі. Мұндай байланыстың пайда болуы үшін біраз уақыт қажет болуы мүмкін, оның барысында бала сіз оның проблемаларына мұқият бола бастағаныңызға көз жеткізеді.

3. Жауапкершілікті дамытуға не көмектеседі? Жауапкершілік пен мойынсұнушылық-бұл екі түрлі мінез-құлық. Сонымен қатар тұрады, олардың айырмашылығы? Ең алдымен, баланың не істеу керектігін және оны не үшін жасау керектігін кім шешеді, яғни қандай мотивация бар. Мойынсұну жағдайында шешім мен мотивация ересек адамнан келеді, ал бала тек тапсырманы орындауды талап етеді.

Мысалы, ол өз бөлмесін өзі тазалайды, өйткені ол болғанша оған компьютерде ойнауға рұқсат етілмейді.

Жауапкершілік жағдайында бала тапсырманы орындау туралы шешім қабылдайды, ол оны орындауға келіседі және оны не үшін жасау керектігін түсінеді. Мысалы, бала күн сайын барлық үй тапсырмаларын орындайды. Балаларға мойынсұну мен жауапкершілікті үйрету керек. Көптеген жағдайларда мойынсұну мүмкін емес. Қоғамдағы өмір үшін белгілі бір ережелерді сақтау мүмкіндігі қажет. Егер әркім жолдың қай жағында көлікпен жүретінін анықтаса, не болуы мүмкін екенін елестетіп көріңіз.

Алайда, ойланбастан мойынсұну көзге көрінбейтін тәуелсіздік сияқты қауіпті болуы мүмкін. Егер біз балаларымыздың игілігі үшін қамқорлық жасасақ, оларды алкоголизмнен, есірткіден, тоталитарлық секталардан қорғағымыз келсе, біздің міндетіміз – оларды басқаларға бағынуға ғана емес, сонымен қатар тәуелсіз шешімдер қабылдауға, өз нанымдары негізінде әрекет етуге үйрету.

Жауапкершіліктің бірнеше компоненттері бар. Біріншіден, бұл тапсырманы түсіну, яғни не істеу керектігін және оны қалай жасау керектігін білу. Жалқау немесе жауапсыздық болып көрінуі мүмкін нәрсе көбінесе тапсырманы түсінбеудің салдары болып табылады. Тапсырманы нақты түсіну үшін бала мен ата-ана бәрін бір-бірімен нақты талқылауы маңызды.

Мысалы, егер біз баланың бөлмені тазартқанын қаласақ, оған: "бөлмені тазалаңыз: шаңды сүртіңіз, еденді шаңдатыңыз, бәрін орнына қойыңыз"деп айта аламыз. Әрине, егер бала бұрын осындай тапсырманы орындаған болса, сіз қысқа өтініш жасай аласыз. Әрі қарай, жауапкершілік үшін мінез-бұл тапсырмамен келісу. Біздің барлығымыз балаларымыздың ұсынылған тапсырмаларды қуанышпен орындағанын қалаймыз. Келісім енді мойынсұнуды ғана емес, жауапкершілікті де білдіреді.

Іс жүзінде, егер баланың таңдауы болса, яғни ол ұсынылған тапсырманы орындауға немесе орындауға ерікті болса, жауапкершілік сезімі көрінеді. Мысалы, баланың өзі күн сайын математикадан қосымша бір тапсырма жасауға шешім қабылдайды, оны ешкім мәжбүрлемейді. Әрине, баланың бас тартуы әрқашан мүмкін. Әр отбасында балалар жасауы керек нәрсе бар, олар қандай да бір жұмыстан бас тарта алады. Балаға оның бас тартуымен келісуге дайын болған жағдайда ғана таңдау мүмкіндігін беру маңызды.

Егер біз баланың өз бетінше ойлауды үйренгенін қаласақ, оған "жоқ"деп айтуды үйрену өте маңызды. Баладан бірдеңе жасауды сұрамас бұрын, оның шынымен таңдауы бар екеніне көз жеткізу керек. Егер таңдау болмаса, сұрамағаныңыз жөн, бірақ "Таня, бөлмені тазалаңыз"деп айту керек. Сонымен, жауапкершіліктің маңызды бөлігі-өз іс-әрекеттерін өз бетінше ынталандыру мүмкіндігі. Кішкентай балаларды ересектер қамтамасыз етеді. Міндет тәрбиелеу керек подрастающий бала ғана емес, ата-аналарын тыңдамады (сыртқы мотивация), бірақ өзі шешім қабылдады (ішкі мотивация). Оның бұл

Бірнеше қарапайым тәсілдер бар. Ең алдымен, балаға таңдау құқығын беру маңызды, ал мүмкін нұсқаларды біз өзіміз анықтаймыз: "сіз не ішесіз: шырын немесе компот? Біз қандай жемпір сатып аламыз: жасыл немесе қызыл?"Бала ұсынылғаннан таңдауды үйренген кезде, сіз одан не ұсынатынын сұрай аласыз. Мысалы: "жексенбіде бәріміз бірге қайда бара аламыз деп ойлайсыз?"Балалармен осы немесе басқа әрекеттердің ықтимал салдарын талқылау өте маңызды.

Дети должны знать, что любые поступки имеют свои последствия и разные поступки приводят к разному результату. Часто оказывается, что дети при всем своем стремлении к самостоятельности оказываются не в состоянии сами справиться с различными повседневными задачами. Дело в том, что ответственность формируется постепенно. Когда дети были маленькими и учились ходить, они нуждались в нашей помощи, мы водили их за руку. Постепенно они научились ходить сами.

Точно так же происходит с ответственностью: дети учатся быть ответственными постепенно, вначале нуждаясь в помощи и контроле. Положение подростка в семье и отношения с родителями Основная проблема, возникающая у подростков, – это проблема взаимоотношений с родителями. Отношение родителей к детям прямо пропорционально возрасту детей: чем старше ребёнок, тем сложнее взаимоотношения. Цель: способствовать формированию в семье максимально комфортных условий для личностного роста и развития ребенка. Задачи: - всестороннее психолого-педагогическое просвещение родителей; - оказание психологической помощи в осознании собственных, семейных и социальносредовых ресурсов, способствующих преодолению внутрисемейных проблем и проблем взаимоотношения с ребенком (подростком). - формирование в семьях позитивного отношения к активной общественной и социальной деятельности детей. В зависимости от царящей обстановки, все семьи можно разделить на пять групп: 1. Семьи, в которых очень близкие, дружеские отношения между детьми и родителями. 2. Семьи, где царит доброжелательная атмосфера. 3. Семьи, где родители уделяют достаточное внимание учебе детей, их быту, но этим и ограничиваются. Родители пренебрегают увлечениями детей. 4. Семьи, где родители устанавливают за ребенком слежку, ему не доверяют, применяют рукоприкладство. 5. Семьи с критической обстановкой. Пьющие родители (один или оба). Общение родителей и детей-подростков Если родители испытывают чувство озабоченности или беспокойство к своему ребенкуподростку, то значит пришло время изменить что-то в их собственной жизни, взглянуть на нее другими глазами. Наиболее позитивное влияние, которое могут оказать на жизнь детей в этом возрасте родители – это поддерживать, уважать и любить их. Твердость и последовательность – очень важные родительские качества. Если хотите, чтобы ваши дети выросли добрыми и любящими людьми, то вы сами должны относиться к ним по-доброму и с любовью. Важно помнить: чем больше запретов со стороны взрослых, тем хуже. Будет правильно – поменять отношение к поступкам и действиям ребенка. Чем спокойнее, уравновешенней будут родители, тем более вероятно, что подростковый возраст пройдет гладко, без осложнений. В результате, дети выдут из него более зрелыми и самостоятельными. Стремление ребенка к независимости – это нормальная, здоровая потребность. Если она выражается неприемлемыми с точки зрения взрослых способами, то не реагируйте на это слишком эмоционально. Не допускать раздражения, криков, агрессии, ведь чем чаще подросток видит своих родителей, потерявших контроль, тем меньше он уважает их. Если это поможет несколько избавиться от негативных эмоций, постарайтесь представить, что все это делает не ваш ребенок, а, например, ребенок ваших соседей. Тогда, вы сможете почувствовать, что принимаете происходящее не так близко к сердцу. Скорее – это чувства удивления и сожаления, но никак не чувства гнева. У некоторых родителей возникает потребность обращаться со своими детьми, как с ровесниками. Это, конечно хорошо, если целью такого общения не является потребность родителей переложить на плечи ребенка свои психологические проблемы. Нельзя плакать в жилетку своему собственному ребенку, советоваться с ним по поводу своих взрослых проблем, иначе подросток будет чувствовать свою незащищенность в этом мире. Конечно, посоветоваться с ребенком можно, но не для того, чтобы переложить на него тяжесть принятия решения и получить эмоциональную поддержку. Нельзя просить детей облегчить наши страдания. Если родители перестают быть авторитетами, то дети легче поддаются дурному влиянию. Цель воспитания – научить наших детей обходиться без нас. Если родители игнорируют право ребенка на независимость, то он может вырасти подчиненным родительской воле, покорным и неспособным осознать своего места в жизни. Такой ребенок, со временем, может начать мстить своим родителям за чрезмерно крепкие «объятия», сдавливающие самостоятельное развитие его личности. Родителям нужно научиться вырабатывать доверие к тому, что ваш ребенок может сам принимать правильные решения и нужно дать подростку почувствовать это доверие к его поступкам. Нельзя считать его беспомощным существом, которое нуждается в постоянных советах, заботе и поддержке. Попробуйте изменить способ вашего мышления: все, что вы делаете, должно быть направлено на предоставление подростку самостоятельности в принятии решений. Родители, должны реагировать на действия подростка не изменением своего внутреннего состояния (обида, депрессия), а изменением ВНЕШНЕГО поведения. Дети обучаются не по словам, а по родительским действиям и поступкам. Очень часто, родители, общаясь со своим ребенком, забывают о себе, о своих собственных желаниях. Взрослые не оставляют ни минуты времени на себя, они полностью поглощены решением проблем ребенка. Как вы думаете, сколько энергии содержится в таком желании улучшить жизнь ребенка? Откуда вообще может взяться энергия, если родители полностью перекрыли ей доступ. Только счастливый, реализованный родитель может понять и сделать счастливым своего ребенка. Поэтому, не отказывайтесь себе в своих желаниях. Подумайте, ведь вы должны не только своему ребенку, вы должны и себе тоже. Попробуйте прислушаться к тем смелым и непроизвольным мыслям, которые есть в вас и которые вы ранее подавляли в себе. Прислушивайтесь к внутреннему «Я», что оно на самом деле хочет? Самое важное, что может сделать родитель по отношению к себе и своему ребенку – это взять собственную жизнь в свои руки. Сделайте ее такой, какой вы хотите, тогда и жизнь вашего ребенка изменится к лучшему. Как общаться с ребенком, чтобы он доверял вам Дети часто отказываются разделять с родителями свои внутренние проблемы. Дети научаются тому, что говорить с родителями бесполезно и даже небезопасно. Многие родители считают, что если они будут полностью принимать своего ребенка, то он останется таким, как он есть, а лучший способ изменить ребенка, – это сказать ему, что в нем вам не нравится, и для этого широко используются критика, морализирование, приказы и уговоры. Это ведет к тому, что ребенок отворачивается от родителей, перестает говорить с ними, свои чувства и проблемы держит при себе. Мало просто разговаривать с ребенком, важно то, как вы разговариваете с ним. Например, если ребенок говорит: «Я не хочу ходить в школу. Все, чему там учат – куча ненужных фактов. Можно и без них обойтись», а вы ему отвечаете: «Мы все тоже когдато чувствовали то же самое по поводу школы – это пройдет». Ребенок может «услышать» какое-либо (или все) скрытое сообщение: - «Ты не считаешь мои чувства важными», - «Ты не принимаешь меня с этими моими чувствами», - «Ты чувствуешь, что дело не в школе, а во мне», - «Ты не принимаешь меня всерьез», - «Тебе все равно, что я чувствую». Каковы же альтернативные ответы? Один из наиболее эффективных способов ответа на сообщения ребенка о своих чувствах или проблемах – побуждение его сказать больше. Например: «Расскажи мне об этом», «Я хочу услышать об этом», «Мне интересна твоя точка зрения», «Давай обсудим это», «Похоже, что это важно для тебя». Или более простые фразы: «Я вижу», «Интересно», «Правда?», «Неужели?», «Не шутишь» и т.п. Это дает ребенку понять, что его принимают и уважают как личность, его мнения и чувства важны и цены для вас. Выбирайте верный тон и не отвечайте безапелляционно или саркастично – дети могут расценивать это как пренебрежение к своей личности. Учтите, что когда человек «выговаривается» по поводу проблемы, то он часто находит лучшее ее решение, чем когда просто думает о ней. Обращайте внимание не только на то, что говорит ребенок, но и на выражение его лица, жесты, позу. Выражайте свою поддержку и поощрение не только словами. Это может быть ваша улыбка, похлопывание по плечу, кивок головой, взгляд в глаза, прикосновение к ребенку. Если вы будете неискренни в разговоре с ребенком, то он это почувствует и разговор будет бесполезным. Родителям подростков следует знать, что … Для подростков характерны следующие характерологические реакции: 1. Реакция эмансипации проявляется в стремлении высвободиться из-под опеки, контроля старших – родных, учителей. Может выражаться в настойчивом желании всегда и везде поступать «по-своему», в нарушении установленных старшими порядков, правил. Способствовать обострению этой реакции может гиперопека со стороны старших, мелочный контроль, лишение минимальной самостоятельности и свободы. 2. Реакция оппозиции может быть вызвана чрезмерными претензиями к ребенку, непосильной для него нагрузкой – требованием быть отличником в учебе, преуспевать в занятиях языком, музыкой и т.д. Но чаще эта реакция бывает следствием утраты или резкого уменьшения привычного внимания со стороны близких. Проявлением реакции оппозиции у подростков весьма разнообразны – от прогулов уроков и побегов из дома до попыток самоубийства, чаще всего демонстративных. С этой целью может использоваться умышленное бравирование алкоголизацией или употреблением наркотиков. Все эти демонстрации словно говорят: «Обратите на меня внимание – иначе я пропаду!». 3. Реакция компенсации – это стремление свою слабость и неудачливость в одной области восполнить успехами в другой. Болезненный, физически слабый мальчик компенсирует свою слабость отличными успехами в учебе, позволяющими завоевать авторитет среди сверстников. И наоборот, трудности в учебе могут восполняться «смелым» поведением, предводительством в озорстве, в худшем случае – участием в асоциальных компаниях. 4. Реакция гиперкомпенсации. Здесь настойчиво и упорно добиваются высоких результатов именно в той области, где слабы. Именно в силу гиперкомпенсации застенчивые и робкие мальчики при выборе видов спорта отдают предпочтение грубой силе – боксу, самбо, а страдавший заиканием подросток с увлечением отдается занятиям художественным чтением и выступает на любительских концертах. 5. Реакция группирования со сверстниками. У подростков есть острая необходимость в собственном самосознании и принадлежности к группе. Подростки еще не имеют ясно осознанного «образа Я» и часто чувствуют себя более защищенным в среде себе подобных. Чувство «Я» пока еще трудно вычленить из «Мы» – подростки становятся фанатами рок-групп, членами разных неформальных организаций – панков, рокеров, в худшем случае – фашистов. Группа для подростка становится главным регулятором поведения. Этим может быть объяснен известный факт, что подавляющее большинство правонарушений у подростков совершается в группе. Наблюдается закономерность: чем меньше возраст подростка, тем больше состав группы. По мере взросления количество членов группы уменьшается. В возрасте 16-18 лет группа составляет 2-3 человека. Наиболее частые нарушения поведения у подростков 1. Нарушение поведения – реакция отказа. Главные причины нарушения: 1. Противодействие родителей в общении со сверстниками, реально или предположительно оказывающих на них отрицательное воздействие. 2. Смена ребёнком места учёбы, особенно без его на то желания. Резкая смена стиля отношений и поведения в учебной среде, запрещение или объективное отстранение от занятия любимым делом и т.д. 3. Адаптация подростка в новой учебной группе. Формы проявления: Отказ от общения, приёма пищи, выполнения домашних обязанностей или уроков. Подавленность, печальность, уход от общения со сверстниками и педагогами, нежелание идти на контакт. Основные направления помощи: Необходимо наблюдать за внешними поведенческими проявлениями подростка. Важно найти те формы взаимодействия с подростком, которые будут эффективны. 2. Нарушение поведения – реакция протеста (оппозиция). Главные причины нарушения: Стремление привлечь к себе внимание родителей, заставить полюбить себя. Негативное поведение у подростка доминирует по той причине, что в семье для него нет примера позитивных форм поведения. Формы проявления: Обычно в конфликтных ситуациях происходит ущемление самолюбия подростка, по его мнению, требования необоснованны и наказания неправомерны как со стороны родителей, так и учителей. Реакция протеста может быть как активной, так и пассивной. Пассивной форме свойственна замаскированная Враждебность, недовольство, обида на взрослого, утрата благоприятного эмоционального контакта, стремление избегать общения с ним. Зачастую при общении подросток может демонстративно молчать, при этом, не проявляя явных признаков агрессивности и не проговаривая причин своего недовольства, что может значительно осложнить процесс выявления реальной причины такого поведения и налаживание комфортных взаимоотношений. Реакция активного протеста проявляется в виде непослушания, грубости, вызывающего, даже агрессивного поведения в ответ на конфликт, неправильные методы воспитания, наказания, упрёки, оскорбления. Как правило, подобная реакция возникает по отношению к тем лицам, которые являются для них источником переживаний. Основные направления помощи: Необходимо сформировать у подростка позитивные умения в поведении. Однако здесь без помощи семьи не обойтись. Все старания будут напрасными, если дома изменения не будут замечены и отмечены. Если ребёнок поймёт, эти новые формы поведения более приятны и полезны в завоевании любви со стороны близких и любимых ему людей. 3. Нарушение поведения – реакция активного протеста (сопровождается двигательными «бурями»). Главные причины нарушения: Характерна для детей, страдающих психопатией или с органическими поражениями головного мозга. Формы проявления: В гневе они крайне агрессивны, могут ломать мебель, склонны к вербальным формам агрессии (нецензурной брани). У них проявляются и вегетативные реакции (повышается потливость, лицо краснеет, пульс учащается, дыхание глубокое и частое). Активная форма протеста может проявляться в стремлении делать назло, оговаривать человека перед посторонними или учителями, выдавать его тайны, обижать близких ему людей или любимых животных. Основные направления помощи: Истоки формирования подобной модели поведения, как правило, кроются именно в семье подростка. 4. Нарушение поведения – реакция протеста (уход из дома). Главные причины нарушений: Эта форма поведения подростка наиболее типична для семей с повторными браками, а их цель – вызвать дополнительное внимание и проявление любви со стороны родного родителя. Главная причина такого поведения подростка – стремление привлечь к себе внимание родителей, заставить полюбить себя, негативное поведение у подростка доминирует по той причине, что в семье у него нет примера позитивных форм поведения. Формы проявления: Они, как правило, не уходят далеко из дома, стараются попадать на глаза знакомым, чтобы на него обратили внимание и вернули домой. В поведении подростков из таких семей может проявляться демонстративность, стремление привлекать к себе внимание, шокировать своим поведением. В таком состоянии подростки, особенно мальчики, склонны к употреблению алкоголя, прогулам занятий, изменению своей внешности. Основные направления помощи: Необходимо сформировать у подростков позитивные умения в поведении, сформировать стойкие умения и позитивную мотивацию. Однако и здесь без помощи семьи не обойтись. Все старания будут напрасными, если дома изменения не будут замечены и отмечены. Если ребёнок поймёт, эти новые формы поведения более приятны и полезны в завоевании любви со стороны близких и любимых ему людей. 5. Нарушение поведения – реакция имитации. Главные причины нарушений: Стремление подражать кому-либо. Формы проявления: Появление у подростка немотивированной скрытности, лживости, неадекватности поступков. Основные направления помощи: Особую сложность для проведения коррекционной работы вызывают те случаи, когда подросток выбирает для подражания негативный опыт поведения реального человека из близкого социального окружения. Это может быть взрослый или сверстник с пристрастиями к алкоголю, с криминальным прошлым. Как правило, подросток привлекает в компанию своих друзей, красочно описывая все прелести своего общения с таким «другом». Под негативное влияние попадают не только дети из социально-проблемных семей, но и подростки из вполне благополучных семей. Как правило, у подростков ещё нет стойкой нравственной позиции, и если родители не уделяют должного внимания её формированию, то эту нишу обязательно кто-то заполнит. Для отрицательного лидера главная задача- дискредитировать родителей и учебное заведение. Предупреждение вовлечения подростков в асоциальные группы и секты должно быть совместным делом всей общественности. 6. Нарушение поведения – реакция группирования со сверстниками. Главные причины нарушений: Стремление группировки со сверстниками весьма присуще для детей подросткового возраста. Это объясняется психологическими особенностями данной возрастной группы. Как правило, в группе появляется лидер, который может быть как позитивным, так и негативным. Формы проявления: Для групп с асоциальным лидером свойственна активная противоправная и криминальная деятельность с вовлечением в свои ряды максимального количества членов. Подобная подростковая «организация» всячески стремится сделать свою деятельность привлекательной, внешне красивой, используя для этого яркую символику. Основные направления помощи: Привлечь подростка к общественно приемлемым формам взаимодействия. Здесь огромные возможности кроются в создании различных подростковых клубов, кружков по интересам, общественных организаций. 7. Нарушение поведения – реакция группирования со сверстниками. Главные причины нарушений: Возникает вследствие перенапряжения нервной системы в связи с чрезмерными физическими и интеллектуальными нагрузками. Особенно явными эти состояния становятся в период сессии, итоговых контрольных работ и, как правило, ими страдают дети, не равнодушные к результатам учёбы и имеющие дополнительные учебные нагрузки (музыка, иностранные языки, и т.д.). стимулами появленияневрозов могут быть и разлады в семье, разводы, пьянство родителей. Формы проявления: Симптомами появления невротических состояний является повышенная возбудимость, раздражительность, плаксивость, утомляемость ребёнка, вялость, сонливость, пассивность как в учебной так и во внеучебной деятельности. Проявлением неврозов может быть речевая патология (заикание, временная немота), нарушение сна, повышенная возбудимость, энурез. Основные направления помощи: Выявление у ребёнка подобных признаков является сигналом для врачебного вмешательства.

Толық нұсқасын 30 секундтан кейін жүктей аласыз!!!

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter

Қарап көріңіз 👇

---

08.04.2024

Автор: zharar2022
0

Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру

Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?