Қоршаған орта. Су – өмірдің нәрі. Қазақ тілі, 8 сынып, дидактикалық материал. 3 сабақ.

Оқу мақсаты: 8.2.4.1

тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау

Ой шақыру

• Суреттерге қара.
• Қандай ой туындады?
• Біздің сабағымызға қандай қатысы болуы мүмкін?
• Өзара ой бөлісу.

Оқылымалды тапсырма

ЖЖ

Сөздікпен жұмыс

Оқушылар берілген сөздердің мағынасын суретпен береді.

Оқылым тапсырмасы

1– мәтін

Су – өмірдің нәрі  Сусыз тіршілік жоқ , ол бүкіл тірі жан иесінің бойында бар. Мұхиттар мен теңіздерді, өзен-көлдерді былай қойғанда, жер астында да, топырақта да су бар. Мұздықтар мен айсбергтер де қатып қалған су болып табылады. Су атмосферада да аз емес, онда ол бұлт, тұман, бу және жаңбыр мен қар түрінде болады. Бұл — судың негізгі қасиеті. Ол сұйық, қатты және газ тәрізді үш түрлі күйде кезігеді.Судың көптеген заттарды оңай ерітетін және бір маңызды қасиеті бар. Табиғатта қоспасы жоқ, тап-таза су дегенді таппаймыз. Таза суды тек лабораториялардан ғана алуға болады. Ондай судың ешбір дәмі жоқ, онда тірі организмге қажетті тұздар да болмайды. 

2– мәтін

Әлемдегі ең ұзын өзен — Амазонка өзені

Амазонка — әлемдегі ең ұзын өзен. Оңтүстік Америкада орналасқан осы ұлы өзен туралы балалар мектеп кезінен-ақ біледі. Амазон ойпаты арқылы ағатын бұл ғажайып өзен осы уақытқа дейін ұзындығы бойынша екінші орында деп саналып келген. Алайда қазіргі таңда «ең ұзын, әрі ең суы мол» деп дәл осы Амазонка өзені танылды. Ұзындығы Укаяли бастауынан есептегенде 7000 шақырымнан асады. Сонымен қатар, 100 мың шаршы километрді құрайтын осы өзеннің жүйесі әлемдегі өзен жүйелерінің ең үлкені болып саналады. Амазонка өзеннің сағасы 40 мың шаршы шақырымды құрайтын Маражо өзен аралымен ерекшеленеді.

Өзендерді зерттеу әлі де болса өзінің аяқталу кезеңіне жетпеген. Осы күнге дейін олардың бастапқы нүктесін анықтап нақты ұзындығын есептеу үшін бастауларына экспедициялар аттанып жатады. Өзендердің ирелеңдігі мен жер бедерлерінің күрделілігіне байланысты олардың ұзындығын есептеу күрделене түседі. Алайда, заманауи жабдықтар мен ғалымдардың қажыр-қайраты нақты координаттарды анықтауға мүмкіндік береді, сонымен қатар спутниктік түсірілімнің есебінен де пайдалы мәліметтер алынады. Ит тұмсығы өткісіз қалың нуда орналасқан су қоймалары кейде адамдар үшін ашық сарқырамалар мен сұлу бұлақтар сияқты түрлі тосын сыйларын да  ұсынып тұрады.

Екі мәтінді салыстыр

Оқылымнан кейінгі тапсырма

Ж

« Су – өмірдің нәрі» тақырыбына сөйлейді.

«Төрт сөйлем» тәсілі.

1. Пікір. Тақырып бойынша өзіндік пікірін бір сөйлеммен айтады.

2. Дәлел. Өз пікірін бір сөйлеммен дәлелдейді.

3. Мысал. Пікірін өмірмен байланыстырып, мысал келтіреді.

4. Қорытынды. Тақырып бойынша қорытынды шығарады.

Рефлексия

«Алма ағашы» тәсілі

Қызыл алмаға түсінгендерін, жасыл алмаға

Қиналатын сұрақтарын, сары алмаға

түсінбегендерін жазып, ағашқа орналастырады.