Қазақстандағы жан-жануарлар мен өсімдіктер әлемі. Қазақ тілі (орыс сыныбы), 5 сынып, дидактикалық материал.

Сөйлемдердің жалғасын тауып, жұптарға бөлінейік.

1.Балапан құсты... атпайды.

2.Далада,жолда тұрған жалғыз ағашты... кеспейді.

3.Жаңа өсіп келе жатқан көкті... жұлмайды.

4.Күн күркіремей суға түспейді, дала жуасын... жемейді.

5.Құстың ұясын... бұзба.

6.Құмырсқаның ұясын... баспа.

Жұптық жұмыс.

А.Қазақ халқының тыйым сөздерін мұқият оқып шығып, етістіктің болымсыз формаларын тауып алыңыз.

Ә. Болымсыз етістіктерді жасау үшін қандай жұрнақтарды пайдаланады?

Балапан құсты атпайды. Далада,жолда тұрған жалғыз ағашты кеспейді. Жаңа өсіп келе жатқан көкті жұлмайды. Күн күркіремей суға түспейді, дала жуасын жемейді.Құстың ұясын бұзба..Құмырсқаның ұясын баспа. Құмырсқаның илеуін, қарлығаштың ұясын бұзба.  Малды теппе. Жалғыз ағашты жұлма. Көкті жұлма. Құстың ұясын бұзба Құстарға жемсауыт жаса.Су шашып ойнама.

Б. Болымсыз етістіктің жұрнақтарының жалғану тәртібін анықтаңыз.

Бағалау критерийлері:

1. Мәтіннен етістіктің болымсыз формаларын табады.

2. Болымсыз етістіктің жұрнақтары жалғану тәртібін анықтай алады.

Бағалау. Бір-бірін шаблон кестесі бойынша тексеріп бағалаңыздар.

-ма,- ме:1.Дауысты, 2.Р,Л,У: жұлма, өшірме

-ба, -бе: 1.Ж, З, 2.М ,Н, Ң: жазба, көнбе

-па, -пе:1.Қатаң, 2. Б,В,Г,Д: жыртпа, күтпе

3-тапсырма. Жұптық жұмыс. Мәтіннің ішінен етістіктерді тауып, формасын (болымды/болымсыз) ауызша анықтаңыз.

Жер бетінде табиғатты аялаймыз!- Ормандарды, суларды ластамаймыз!- Құстарды қорғаймыз, атпаймыз, ұяларды сындырмаймыз!- Орманда тыныштық сақтаймыз, от жақпаймыз, ағаш кеспейміз!- Саны азайған жануарларды, өсімдіктерді қамқорлыққа аламыз!- Біз табиғатты қорғаймыз!- Жан - жануарларға қамқорлық жасаймыз!

Оқушының аты-жөні___________________________________

Сабақ барысында қарастырған 10 (болымды және болымсыз тұлғадағы) етістікті қатыстырып, таңдауы бойынша бір жануар туралы әңгіме жазыңыз. Жұмысты орындаған кезде ақпарат іздеу мақсатында ғаламтор көмегіне жүгінуге болады. Әңгіменің мазмұнын ашуға көмектесетін өзінің салған 1-2 суретпен толықтыруға болады.

Бағалау критерийлері:

1.Болымды/болымсыз етістікті дұрыс қолданады.

2.Әңгіме құрылысын сақтайды.

3. Әңгіме 10 сөйлемнен тұрады.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________